اما و اگرهای عملیات آزادسازی موصل | فراتاب
کد خبر: 3675
تاریخ انتشار: 28 مرداد 1395 - 11:25
ارشاد رشیدی رستمی
آزادسازی موصل بزرگترین عملیات نیروهای درگیر با داعش طی چند سال اخیر است که با توجه به بسته شدن حلقه محاصره کامل شهر، برای داعش گزینه یا جنگ یا مرگ، باقی خواهد ماند که این امر به افزایش تلفات انسانی در آن منجر خواهد شد

فراتاب - گروه بین الملل: طی چند ماه اخیر و بالاخص از فردای بازپسگیری منطقه شنگال توسط پیشمرگ های کُرد از دست نیروهای دولت اسلامی، دومینوی تضعیف و تحدید هرچه بیشتر قدرت داعش و مناطق تحت کنترل آن به راه افتاده است. در چند هفته پیش ارتش عراق  برخلاف همه پیشبینی ها توانست ظرف چند روز شهر مهم و استراتژیک فلوجه را تقریبا به آسانی و در زمان کمی به تصرف خود درآورد. ایالات متحده آمریکا با همکاری نیروهای عراقی توانست ظرف چند ساعت پایگاه هوایی استراتژیک گیاره را در جنوب استان موصل تصرف کند. اما در عملیات بازپسگیری شهر منبج سوریه، شیوه های دیگری از جنگ با داعش در مناطق شهری با اکثریت اعراب سنی را به نمایش گذاشت از جمله افزایش زمان جنگ به بیش از دو ماه و نیز تلفات زیاد از سوی نیروهای سوریه دمکراتیک (نزدیک به 260 نفر) انجامید.

بعد از گذشت دو سال از تصرف موصل به دست داعش، مسئله بازپسگیری این شهر از داعش به عنوان مهمترین عملیات نظامی حائز اهمیت برای کرُدها (اربیل)، اعراب (بغداد) و ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا تبدیل شده است. اهمیت خود شهر موصل به دلیل موقیعت جغرافیایی (هم مرزی با اقلیم کردستان، حکومت مرکزی بغداد و مرزهای گسترده با سوریه)، دموگرافی (با اکثریت نسبی اعراب و اهل سنت)، اقتصادی (نفت، کشاورزی و صنایع و کارخانجات)، نظامی (تسلیم شدن سه لشکر عراق در زمان تصرف شهر توسط داعش، پتانسیل تجهیز حداقل 30 هزار جنگآور را با تسلیحات نظامی آمریکای و ناتو و نیز بیش از 2500 ماشین ضد گلوله جنگی از تانک گرفته تا هامر) می باشد.

اخبار چند هفته اخیر حکایت از ترافیک سنگین آمدن وزرای دفاع آمریکا، کانادا و همچنین مقامات دفاعی و نظامی این کشورها و سایر متحدین در نبرد با دولت اسلامی به بغداد و اربیل بود. طی این اخبار عنوان شد که آمریکا خواهان استقرار 560 نیروی مارینز خود در پایگاه هوای گیاره (قیاره) در 60 کیلومتری جنوب موصل شده است که با رایزنی نخست وزیر عراق با اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا به 2000 نفر افزایش یافته است. از سوی دیگر وزیر دفاع کانادا با حضور در اربیل (هولیر) پایتخت حکومت اقلیم کردستان عراق از افزایش کمک های نظامی و تسلیحاتی خود به پیشمرگهای کُرد در مبارزه با داعش گفت و همچنین دیلی تایمز نیز با اشاره به تصمیم نخست وزیر کانادا جاستین ترودو از افزایش نیروهای کانادای در کردستان عراق از 69 نفر به 200 نفر خبر داد.

محور اصلی همه این تحولات و دیدارها تا حد زیادی مربوط به مسئله جنگ با داعش و چگونگی مبارزه با این دولت اسلامی و نیز بازپسگیری شهر موصل از آنان می باشد. اما وسعت این شهر و جمعیت قابل توجه آن در مقایسه با فلوجه و شهر منبج تا میزان زیادی اما و اگرهایی را در مورد ابعاد بزرگ عملیات بازپسگیری این شهر به میان آورده است. با توجه به روند تحولات نظامی در منطقه و مبارزه همه جانبه اکثر نیروها با داعش، بازپسگیری شهر موصل نیز به مانند فلوجه و منبج دور از انتظار نمی باشد. اما در این یاداشت سعی برآن خواهد بود با نشان دادن شرایط و روند هر کدام از این عملیات ها مقایسه ای صورت گیرد تا ابعاد عملیات موصل بیشتر روشن گردد.

در جنگ فلوجه این شهر محاصره کامل نشد و نیز عرصه بر نیروهای داعش به حدی تنگ نگشته بود که همه آنان گزینه مرگ را برای خود در نظر بگیرند در حالی که عملیات جنگی در منبج با محاصره کامل شهر آغاز و شاهد مبارزه تمام عیار نیروهای داعش تا زمان مرگ بودیم. نقشه های موقعیت نیروها در اطراف موصل نشانگر محاصره این شهر و اجرای سناریوی جنگ باز پسگیری منبج برای آن می باشیم. پیشمرگهای کُرد تقریبا سه چهارم اطراف موصل را محاصره کرده اند و نیروهای عراقی نیز با نزدیک شدن از فرودگاه گیاره به موصل محاصره را در آینده تکمیل خواهند نمود.

 

ابعاد جنگ موصل از لحاظ جمعیتی

این شهر تا قبل از داعش دارای جمعیتی بیش از یک میلیون و پانصد هزار نفر بود اما با تصرف این شهر به دست داعش تعداد ساکنان آن به زیر یک میلیون نفر کاهش یافت که با توجه به جمعیت شهر منبج (قبل از داعش 70 هزار، در زمان داعش 20 هزار نفر) یعنی قریب به  50 برابر شهر منبج جمعیت در شهر موصل کنونی حضور دارد. اهمیت این مسئله آنجاست که داعش به دور از هرگونه اخلاق و قوانین جنگی از سپر انسانی برای افزایش تلفات، فرسایشی و طولانی تر کردن هر چه بیشتر جنگ بهره می برد در جنگ منبج نیز از این روش به شکل گسترده استفاده نمود.

بعد دیگر جنگ موصل، میزان تلفات نیروها مهاجم می باشد. با توجه به ابعاد چند 10 برابری شهر موصل چه از لحاظ جمعیتی و چه از لحاظ وسعت جغرافیایی اهمیت این مسئله را دو چندان نموده است. برای بازپسگیری شهر نسبتا کوچک منبج با جمعیت کمتر از 20 هزارنفر، نیروهای سوریه دمکراتیک به رهبری کردها (YPG) که تحت حمایت کامل پوشش هوای و مستشاری آمریکا و ائتلاف ضد داعش بود، حدود 260 نفر مبارز را از دست داده اند. یعنی محتملاً با توجه به ابعاد جمعیتی میزان تلفات نیروها را در بازپسگیری شهر موصل در خوش بینانه ترین حالت باید بیش از هزاران نفر (13000=50 *260) در نظر گرفت.

همچنین به دلیل از دست دادن مناطق وسیع و تنگ تر شدن هر چه بیشتر عرصه بر نیروهای دولت اسلامی، مقاومت و از جان گذشتگی  بیشتری را از سوی جنگجویانش را شاهدیم که دیگر گزینه ای به عنوان عقب نشینی در دکترین نظامی آنان وجود ندارد. مثلا در همین عملیات دو روز پیش نیروهای پیشمرگه به فرماندهی مستقیم مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق، در دشت های شرقی موصل و در محور خازر و گویر که منجر به بازپسگیری 12 روستای دارای اهمیت استراتژیک و منطقه ای بیش از 150 کیلومتر مربع، در آن مقاومت گسترده نیروهای داعش همراه بود که منجر به کشته شدن 160 نفر از آنان گردید. با این حال مسئله مهم دیگر ابعاد تلفات پیشمرگها می باشد. در حالی که در این عملیات مجهزتر از قبل و حمایت منسجم تر و بیشتر ائتلاف ضد داعش را نیز خود همراه خود داشته اند اما تلفات آنان به میزان عملیات های دیگر بنا به اخبار سایت روداو افزایش یافته و به 16 نفر کشته رسیده است. وزارت پیشمرگه اقلیم کردستان عراق اعلام نمود که طی جنگ با داعش از آغاز تا کنون بیش از هزار و پانصد شهید تعداد تلفات انسانی نیروهای مسلح آنان می باشد.

در چنین فضای می توان اکراه کردها از اعلام صریح حضور در جنگ داخل شهر موصل را مورد توجه قرار داد. به نظر می رسد با توجه به ابعاد هویتی این جنگ برای کُردها، آنان در جنگ بازپسگیری مناطق اطراف شهر موصل مشارکت فعالی خواهند داشت اما به دلیل پیچیدگی جنگ شهر موصل از لحاظ تلفات نیروها، واکنش اعراب سنی، دولت مرکزی، دولتهای منطقه ای (ترکیه و ایران و...)  و دیگر مسائل که خود تحلیل های مجزا و مبسوط دیگری می طلبد، تا حد زیادی کُردها از حضور مستقیم در جنگ داخل شهر موصل دوری خواهند جست. در پایان می توان گفت؛ به احتمال بسیار کمی شاهد حضور کردها در جنگ داخلی شهر موصل خواهیم بود مگر در صورتی که با توجه به ضعف نیروهای دولت مرکزی و عدم حضور احتمالی نیروهای حشد شعبی شیعی،  کُردها طی توافقی سیاسی و امنیتی با دولت مرکزی و اعراب متنفذ سنی منطقه، کنترل نظامی و امنیتی مناطق شهری طرف شرقی رود دجله را بعد از جنگ به کلی در دست بگیرند.

نظرات
آخرین اخبار