فراتاب: «در کوچه‌ها، کودکانی با دستان زخمی و قلب‌های خسته مشغول کارند؛ همان‌ها که با چشمانی پر از حسرت، هم‌سن و سالانشان را در راه مدرسه می‌بینند. وقتی می‌پرسی چرا به کلاس نمی‌روند، تنها یک پاسخ کوتاه و تلخ می‌دهند: پول نداریم.»
کودکی که باید با دفتر و مداد بزرگ شود، امروز بار نان خانه را بر دوش می‌کشد. پدیده «بازماندگی از تحصیل» سال‌هاست در ایران وجود دارد، اما افزایش مداوم تعداد این کودکان در سال‌های اخیر وضعیت را بحرانی‌تر کرده است.
روندی رو به افزایش
طبق گزارش‌های رسمی، در سال تحصیلی ۱۴۰۱–۱۴۰۲ حدود ۹۰۲ هزار کودک از تحصیل بازمانده بودند، این رقم در سال ۱۴۰۲–۱۴۰۳ به ۹۲۸ هزار نفر رسید و برآوردهای تازه نشان می‌دهد تعداد بازماندگان از مرز ۹۹۲ هزار نفر گذشته است. این رشد، زنگ خطری جدی برای نظام آموزشی کشور است و نشان می‌دهد سیاست‌های حمایتی نتوانسته‌اند بحران را کنترل کنند.
چه مقاطعی بیشتر؟
بیشترین بازماندگی مربوط به دوره متوسطه دوم است؛ بیش از ۵۵۰ هزار دانش‌آموز از چرخه آموزش خارج شده‌اند. در دوره ابتدایی هم وضعیت نگران‌کننده است؛ بیش از ۱۷۰ هزار کودک در همان ابتدای مسیر تحصیلی فرصت ورود به کلاس را پیدا نکرده‌اند. کارشناسان علت اصلی را نبود امکانات آموزشی در مناطق محروم و فشار اقتصادی خانواده‌ها می‌دانند.
چهره فقر در آمار
بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۵۴۳ هزار نفر از بازماندگان پسر و ۴۵۱ هزار نفر دختر هستند. در گروه سنی ۶ تا ۱۱ سال، بیش از ۱۵۰ هزار کودک بیرون از مدرسه مانده‌اند. این ارقام، پشت چهره‌های خسته و دستان ترک‌خورده کودکان کار پنهان شده‌اند؛ کودکانی که در آمارها اعداد خشک‌اند، اما واقعیتشان، قربانیان مستقیم فقر و بی‌عدالتی اجتماعی است.
آینده‌ای که تهی می‌شود
آمار نزدیک به یک‌میلیون کودک بازمانده از تحصیل، فقط یک عدد نیست؛ هرکدام داستانی ناگفته و آینده‌ای از دست رفته دارند. این کودکان امروز به جای نیمکت، پشت بساط دست‌فروشی یا در کارگاه‌ها بزرگ می‌شوند و فردا در چرخه فقر و بی‌سوادی گرفتار خواهند شد. اگر آموزش‌وپرورش و نهادهای حمایتی هرچه سریع‌تر اقدام مؤثری نکنند، جامعه‌ای خواهیم داشت که ستون‌هایش از دانش و امید تهی شده است.
گزارش از بیان (شیلان) رجبی فعال حوزه اجتماعی و از اعضای مدرسه روزنامه‌نگاری فراتاب – دوره 16.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
