فراتاب: قرار است چهار صفر از این اسکناس حذف شود و بجای اینکه آن را اسکناس یک‌میلیون ریالی بخوانیم به آن «صد تومانی» بگوییم، اما آیا این تغییر اسم، تاثیری بر زندگی و معیشت سخت ما ایرانیان خواهد داشت یا فقط یک کار تشریفاتی است؟ برای یافتن پاسخ این سوال به سراغ کشورهایی رفته‌ایم که پیش از ایران گام در چنین مسیری گذاشته‌اند.
بیش از ۵۰ کشور در دنیا اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده‌اند. این اقدام معمولاً در شرایط تورم بالا و برای ساده‌سازی محاسبات و ارقام مالی انجام می‌شود. در برخی کشورها، این اقدام چندین بار تکرار شده است، و گاهی نیز با تغییر نام واحد پول همراه بوده است.
آلمان‌ها نخستین حذف کنندگان صفرهای اضافی!
اولین اقدام برای حذف صفر از پول ملی در آلمان در سال ۱۹۲۳ میلادی اتفاق افتاد. در این سال، به دلیل تورم شدید در زمان جمهوری وایمار، دولت آلمان اقدام به حذف صفر از واحد پول خود کرد. در واقع، در این سال‌ها، قیمت‌ها در آلمان هر دو روز دو برابر می‌شدند و این کشور با یکی از شدیدترین بحران‌های تورمی تاریخ خود مواجه شده بود.
روسیه 1998
در سال ۱۹۹۸ میلادی اقدام به حذف سه صفر از پول ملی خود (روبل) کرد. این اقدام بخشی از اصلاحات اقتصادی بود که با هدف کنترل تورم و افزایش اعتماد به واحد پول ملی انجام شد.نرخ تورم در روسیه در سال 1997 حدود 14.7 درصد و نرخ تورم در سال 1998 حدود 84.4 درصد بود. این سال مصادف با بحران مالی روسیه بود که در آن زمان دولت سه صفر از روبل را حذف کرد تا اعتماد عمومی به پول ملی را افزایش دهد.به این ترتیب، هر ۱۰۰۰ روبل قدیم با ۱ روبل جدید معادل شد.
علاوه بر حذف صفرها، روسیه سیاست‌های دیگری مانند مدیریت نرخ ارز، افزایش ذخایر ارزی و اصلاح سیاست‌های پولی را نیز در پیش گرفت تا به ثبات اقتصادی کمک کند
بلغارستان 1999
در فوریه سال 1997، بلغارستان شاهد ابرتورم با نرخ 242.40 درصد بوده. این نشان دهنده افزایش شدید قیمت ها در آن مقطع زمانی است و در ژوئن سال 1998، منفی 3.5 درصد (3.50%- ) بوده. به این معنی است که قیمت ها به طور کلی در آن ماه نسبت به ماه قبل کاهش یافته اند و در ۱۲ ژوئیه ۱۹۹۹، لِف بلغارستان (BGN) به عنوان واحد پول جدید با ارزشی معادل ۱۰۰۰ لِف قدیمی معرفی شد. این اقدام به منظور مقابله با تورم شدید و بی ثباتی اقتصادی در بلغارستان انجام شد و با موفقیت همراه بود.
حذف صفر از پول ملی در بلغارستان، همراه با اصلاحات اقتصادی گسترده‌ای مانند تثبیت مالی، اصلاح نظام بانکی، کاهش کسری بودجه و جذب سرمایه خارجی صورت گرفت. این اقدامات باعث شد تا تورم کاهش یابد و اعتماد عمومی به اقتصاد بلغارستان بازگردد.
ترکیه 2005
در سال ۲۰۰۵، ترکیه با حذف شش صفر از لیر، واحد پول جدیدی به نام "لیر جدید ترکیه" (YTL) معرفی کرد . این تغییر در واقع یک واحد پولی جدید با ارزش بیشتر بود که به جای لیر قدیمی (TRL) مورد استفاده قرار گرفت. هدف از این اقدام، ساده‌سازی معاملات و افزایش اعتماد عمومی به واحد پول ملی بود.
نرخ تورم در ترکیه در سال 2005 به 18.8 درصد رسید. این در حالی است که در سال قبل، این رقم 58.10 درصد بوده است. دولت ترکیه هدف‌گذاری کرده بود که تورم را به 8 درصد در پایان سال 2005 برساند و به طور کلی، تجربه ترکیه در حذف صفرها از پول ملی، یک نمونه موفق از اصلاحات اقتصادی است که به بهبود شرایط اقتصادی و افزایش اعتماد عمومی به پول ملی منجر شد
جمهوری آذربایجان
نرخ تورم در آذربایجان در سال 1992 حدود ۱۱۸.۱۰ درصد بوده و دولت در سال 1992، پس از وقوع بحران اقتصادی ناشی از جدایی از شوروی تصمیم به حذف 5 صفر از واحد پولی منات گرفت. این تغییرات به‌سرعت و در مقیاس وسیعی اجرا شد و هر «یک» منات جدید معادل 100,000 منات قدیمی تعریف شد.
آذربایجان، پس از مبادرت به «اقدامات ثبات‌ساز» در سال‌های بعد، اقتصادی نسبتاً آرام و باثبات را تجربه کرد؛ اما ارزش منات، حتی با حذف 5صفر قبلی، نیازمند تغییری شکلی بود. به همین دلیل، برای دومین بار در سال 2006 دولت آذربایجان تصمیم به حذف 3 صفر دیگر از پول ملی خود گرفت. این بار، حذف صفر در شرایط بهبود وضعیت اقتصادی ناشی از افزایش درآمدهای نفتی و رشد اقتصادی صورت گرفت، و موفق بود.
برزیل
در 1994 برزیل نیز با تورم ۲۰۷۵ درصد روبرو بود و برای مقابله با آن، اقدام به حذف سه صفر از پول ملی و معرفی واحد پول جدید به نام «رئال» کرد. اما این بار، حذف صفر با سیاست‌های سختگیرانه کنترل تورم، اصلاحات ساختاری و جلب اعتماد عمومی همراه بود و توانست به کاهش تورم، در سال 1994 به ۶۶ درصد، در سال1995 به ۱۵.۸ درصد و در سال 1997 به ۶.۹ درصدکاهش پیدا کرد . برزیل یکی از آن کشور های است که در سالی متعدد واحد پولی خود را تغییر و به حذف صفر از واحد پولی خود اقدام کرده است. در مجموع، از سال 1930 تا 1994، برزیل 18 صفر از پول ملی خود حذف کرده است.
به نظر می‌رسد بایست تلاش‌ها معطوف به بهبود اقتصاد با مجموعه‌ای از اقدامات اساسی شود و نه صرفاً حذف صفر از اسکناس؛ لذا حذف صفر بدون اصلاحات ساختاری، موفقیت پایدار ایجاد نمی‌کند.
گزارش از آروین طبرزدی از اعضای مدرسه روزنامه‌نگاری فراتاب – دوره 16.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
