فراتاب: اواخر زمستان سال 1398، زمانی که ترم 6 دوره لیسانس را تازه شروع کرده بودیم، صداهای اضطراب‌آوری از یک بیماری عجیب و خطرناک به گوش می‌رسید. اخبار قرنطینه و تعطیلی‌ها پشت سر هم در رسانه‌ها تیتر می‌خورد؛ تعطیلی مدارس فلان استان، قرنطینه فلان شهر و... . فضای دانشجویی هم در نتیجه این اخبار ملتهب بود. اظطراب ناشی از اخبار پاندمی، ماندن در خوابگاه را برای دانشجویان دشوار کرده بود. همه گوش به زنگ بودند تا خبر تعطیلی دانشگاه برسد. زمان زیادی نگذشت؛ در کمتر از یک هفته تمامی مراکز آموزشی تا اطلاع ثانویه تعطیل شدند. با گذشت زمان مشخص شد که تعطیلی‌ها فعلا ادامه خواهد داشت و نمی‌توان به کلی آموزش را معلق کرد و باید چاره‌ای اندیشید. این آغاز مواجهه اغلب اساتید و دانشجویان با موضوع آموزش مجازی بود.
با گذر زمان، آموزش مجازی دیگر به یک پدیده آشنا بدل گشته است. به ویژه با ورود تکنولوژی هوش مصنوعی، نگاه‌ها به آموزش مجازی و امکان‌های استفاده از هوش مصنوعی در این حوزه بیشتر جلب شده است. اما مانند هر پدیده جدید و کمتر شناخته شده‌ای، این پدیده نیز فضایی از تردید و امید را برای کاربران حوزه آموزش ایجاد کرده است. در این میان آموزش پزشکی و توان‌بخشی باتوجه به داشتن برنامه‌های آموزشی کلینیکال، با چالش‌هایی اساسی مواجه است.
مزایای آموزش مجازی و استفاده از هوش مصنوعی
کاربرد هوش مصنوعی در آموزش مجازی امکان آموزش خصوصی هر دانشجو را فراهم می‌کند. هوش مصنوعی با ارزیابی نقات قوت و ضعف هر دانشجو می‌تواند برنامه‌ای اختصاصی برای آموزش او تدوین کند. در این‌صورت امکان ارزیابی مستمر دانشجو نیز فراهم می‌شود و هوش مصنوعی می‌تواند با ارائه منابع مرتبط با نیازهای اختصاصی هر دانشجو سعی در رفع آن‌ها کند. علاوه بر این، آموزش مجازی می‌تواند منجر به ایجاد یک فضای آموزشی فراگیر گردد. این فراگیری هم می‌تواند امکان استفاده دانشجویان از دروس اساتید موجود در سایر دانشگاه‌ها را فراهم کند و هم کیفیت آموزشی را از طریق شبیه‌سازی فضاهای واقعی از طریق کاربرد هوش مصنوعی امکان‌پذیر سازد. شبیه‌سازی بالینی در حوزه آموزش پزشکی و توان‌بخشی با افزایش تعداد موارد قابل مطالعه می‌تواند بسیار موثر واقع شود. این موارد همچنین می‌تواند سبب افزایش علاقه دانشجو به مشارکت در فرآیند آموزش گردد.
چالش‌های موجود در آموزش مجازی و کاربرد هوش مصنوعی
یکی از مهمترین چالش‌های موجود در این حوزه مسئله مربوط به حریم خصوصی داده‌ها، بخصوص داده‌های شخصی مربوط به دانشجویان و بیماران در حوزه آموزش پزشکی است. چالش اصلی به نحوه حفاظت از این داده‌ها مربوط می‌شود. علاوه بر این‌ها آموزش مجازی و استفاده از هوش مصنوعی می تواند سبب وابستگی بیش از اندازه سیستم آموزشی به تکنولوژی را سبب شود و از طرف دیگر امکان تجربه انسانی در آموزش را از میان ببرد. این مورد در حوزه آموزش‌های بالینی پزشکی که به ارزیابی حضوری و عینی بیمار وابستگی زیادی دارد می‌تواند چالش برانگیز باشد. همچنین در ارزیابی دانشجویان خطر تقلب و به عبارت دیگر ارزیابی خلاف واقع وجود دارد.
در دوران پاندمی که بخشی از آموزش مجازی شد، بیش از آنکه استانداردهای آموزشی ارتقا یابد، با مسئله کیفیت پایین تدریس‌ها و اسلایدهای آموزشی، دردسترس نبودن اساتید برای پرسش و پاسخ و ارزیابی‌های مملو از تقلب و تخلف دانشجویان مواجه بودیم. همچنین برای ما که دوره آموزش بالینی‌مان آغاز شده بود، مسئله پیچیده‌تر بود. به طوری که نهایتا دانشگاه مجبور شد دانشجویان بالینی را برای آموزش حضوری فراخواند و این، محدودیت عظیم آموزش مجازی را حداقل در بخش آموزش بالینی آشکار کرد. این موارد، موضوعاتی هستند باید جهت ارتقا استانداردهای آموزشی از طریق کاربرد تکنولوژی‌های نوین از جمله هوش مصنوعی، بخصوص در جهان رقابتی امروز، بیش از پیش مورد تحقیق قرار گیرد.
برای نوشتن این مطلب از بخش‌هایی از گزارشی از دانشگاه «کانادا غربی» با عنوان نتایج و پیامدهای کاربرد هوش مصنوعی در آموزش عالی استفاده شده است.
گزارش از سینا انوری از اعضای کلاس روزنامه‌نگاری و برندسازی فراتاب -د دوره 15.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
