فراتاب: آنها تا سه ماه قبل نه شهروند سوریه بلکه به نوعی مهمانان ناخوانده در این کشور به شمار می‌رفتند اما اینک طی توافق هشت ماده‌ای که با دولت مرکزی امضا کرده‌اند: «کُردها یکی از جوامع اصیل سوریه بوده و حقوق آنها به مانند دیگر شهروندان سوری برابر و از سوی دولت تضمین می‌شود.» اینها بخشی از توافق ناگهانی و تاریخی ژنرال مظلوم کوبانی به نمایندگی از کُردها با محمد الجولانی رئیس‌جمهور دولت موقت سوریه ناشی از شرایط و عوامل مختلفی بوده است، اما این توافق چگونه حاصل شد؟ در گزارش پیش‌رو بخشی از روندهای منجر به این توافق طی دو ماه اخیر مورد بررسی قرار گرفته است.
مصاحبه‌های ژنرال کوبانی
مزلوم عبدی در تاریخ 8 فوریه 2025 در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی و سپس کانال 8 کردستان در خصوص مسائل مربوط به کردستان سوریه صحبت‌هایی کرد و به نکاتی اشاره کرد که یک ماه بعد زمینه‌ساز توافق با دولت موقت مرکزی این کشور شد.
آیا آمریکا در شمال سوریه می‌ماند؟
مظلوم عبدی به بی‌بی‌سی گفت که او با سناتور لیندزی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه دیدار کرده و مواضع و دیدگاه آنها بسیار مثبت بوده است. حتی در مخالفت با سیاست‌های تهاجمی اردوغان، آنها به‌طور صریح گفته‌اند که اگر حملات علیه کُردها متوقف نشود، آنها ترکیه را مجازات خواهندکرد.
عبدی تاکید کرد که «مقامات ارشد ارتش آمریکا به ما گفته‌اند که در سوریه باقی خواهند ماند. او افزود که با تیم جدید ترامپ در خصوص وضعیت خاورمیانه، در ارتباط است و مواضع‌شان نسبت به کُردهای سوریه مثبت است. آمریکایی‌ها اعلام کرده‌اند که استراتژی سیاسی‌شان تغییر نخواهد کرد. او اضافه کرد ارتش آمریکا اعلام کرده است که نمی‌خواهند از سوریه خارج شوند.
این مقام بلند پایه کُرد در ادامه توضیح داد منفعت آمریکا در این است که نفوذ و جایگاه خود را در سوریه تقویت کند تا تاثیر بیشتری بر آینده سوریه داشته باشد. چرا که سوریه یک کشور استراتژیک است و آمریکا قادر است سیاست‌های خود را به خوبی پیش ببرد. این موضوع به نفع آمریکا است که باید به همین سیاست ادامه دهد.
چالش ترکیه برای کردها و تاثیر سیاست آن
مظلوم کوبانی در پاسخ به سوال بی‌بی‌سی روشن کرد که سیاست‌های ترکیه در قبال کُردها دو نتیجه متضاد داشته است. نتیجه منفی این سیاست‌ها این بود که ترکیه شهرهای عفرین، گری سپی و سریکانی را اشغال کرده است، اما در عین حال نتیجه مثبت این بود که کنگره آمریکا در مخالفت با این حملات ایستاد و تهدید کرد که در صورت ادامه این حملات، مجازات‌هایی در نظر خواهد گرفت. در نهایت، آمریکا تصمیم گرفت که نیروهای خود را در کردستان سوریه (روژئاوا) حفظ کند و از کُردها حمایت نماید.
در این مصاحبه، او به هدف حملات ترکیه علیه شهرهای عفرین، گری سپی، سریکانی و کوبانی اشاره کرد که عبارت است از کنترل مرزهای مشترک با ترکیه توسط گروه‌های افراطی تا در نهایت بتواند با حکومت سوریه به مذاکره بپردازد و اراده خود را اعمال کند.
عبدی در همین مصاحبه برای چندمین بار تاکید کرد که آنها خواهان یک توافق صلح با ترکیه هستند و آماده‌اند که با ترکیه مذاکره کنند. برای این منظور، پیشنهاد او این است که نیروهای آمریکایی در امتداد مرز ترکیه و سوریه مستقر شوند تا نگرانی‌های ترکیه کاهش یابد. اما ترکیه این پیشنهاد را نپذیرفته است و همچنان سیاست‌های خود را ادامه می‌دهد.
دیدار با احمد شرع
از سوی دیگر مظلوم عبدی در مصاحبه‌ای با کانال 8 کردستان به دیدار خود با احمد شرع اشاره کرد و گفت که یک ماه پیش با احمد شرع دیدار کرده و در خصوص مسائل سوریه تبادل نظر کرده‌اند و هر دو طرف به توافق رسیدند تا اولا اختلافات خود را با گفت و گو حل کنند و ثانیا بر یکپارچگی سرزمینی سوریه تاکید کرده و با هرگونه تقسیم و تجزیه سوریه مخالفت کنند. عبدی همچنین اضافه کرد که پس از سقوط اسد، هماهنگی نظامی برای جلوگیری از وقوع جنگ داخلی سوریه با فاتحان دمشق داشته‌اند.
ژنرال مظلوم همچنین به اختلافات داخلی سوریه اشاره کرد و گفت که ما خواهان یک سیستم غیرمتمرکز هستیم که در آن قدرت سیاسی به استان‌ها واگذار شده باشد و این سیستم باید در چهارچوب قانون اساسی سوریه تدوین شود و به‌طور رسمی پذیرفته شود. اما احمد شرع با این نظر مخالف بوده و خواستار یک سیستم مرکزی است موضوعی که در توافق 8 ماده‌ای اخیر بین این دو همچنان مبهم باقی مانده است.
در ادامه مصاحبه، فرمانده مظلوم عبدی اشاره کرد که پیوستن نیروهای دموکراتیک سوریه به ارتش سوریه یکی از مسائل پیچیده است. او تاکید کرد که آنها آمادگی دارند به ارتش سوریه بپیوندند، اما این فرآیند به زمان زیادی نیاز دارد. با اینحال احمد شرع معتقد است باید این فرآیند در سریع‌ترین زمان ممکن اجرایی شود که به نظر می‌رسد این خواسته یکی از محورهای اصلی توافق اخیر آنها در دمشق شده است.
اینک چند روز از توافق هشت ماده‌ای مظلوم کوبانی با احمد الشرع سپری می‌شود توافقی که برخی کُردها آن را یک موفقیت می‌بینند و برخی دیگر به یک شکست و یا با دیده‌ی تردید تحلیلش می‌کنند، چرا که به مانند مظلوم کوبانی بسیاری این سوالات را دارند آیا دولت فعلی سوریه به موافقت‌نامه وفادار خواهد ماند؟ آیا کمیسیون‌های مشترک هویت کُردی و نوعی خودمدیریتی کُردها را در ساختار سیاسی آینده این کشور حفظ خواهند کرد یا خیر؟
نیشانەناسیی ڕێكەوتنامەی كوردەكان و جەولانی لە چاوپێكەوتنەكانی ژەنەڕاڵ كۆبانی!
فەراتاب: ئەوان تا سێ مانگ لەمەپێش هیچ كە شارۆمەندی سووریا نەبوون بەڵكو وەك میوانێك لەم وڵاتە ئەژمار ئەكران بەڵام ئێستا لە دوای ڕێكەوتنی هەشت مادەیی كە لەگەڵ حكومەتی ناوەندی واژۆ كراوە <كۆمەڵگەی كوردی، كۆمەڵگایێكی ڕەسەنە لە دەوڵەتی سووریا و دەوڵەتی سووریا گەرەنتی مافی هاوڵاتی بوونی ئەكات و هەموو مافە دەستوورییەكانی بۆ دابین ئەكات>
ئەمانە بەشێك لە ڕێكەوتنی كتوپڕی و گرینگی ژەنەڕاڵ مەزڵوم كۆبانی بە نوێنەرایەتی كوردەكان لەگەڵ محەممەد جەولانی سەرۆك كۆماری حكومەتی كاتی سووریا بوو كە بەهۆی بارودۆخ و هۆكاری جیاواز ڕوویدا.
بەڵام ئەم ڕێكەوتنامە چۆن كرا؟ لەم ڕاپۆرتە بەشێك لە پرۆسەی گەیشتن بەم ڕێكەوتنە لە درێژەی دوومانگی پێشوو، شی ئەكرێتەوە.
ئایا ئامریكا لە ڕۆژاوا دەمێنێتەوە؟
مەزڵوم عەبدی لە چاوپێكەوتنێك لەگەڵ بی‌بی‌سی ڕایگەیاند كە لەگەڵ سێناتۆر لیندزی گراهام ، سێناتۆری كۆماریخواز و هاوڕێیانی دیداری بووە و هەڵوێست و ڕوانینی ئەوان زۆر ئەرێنی بووە. تەنانەت لە دژی ئەردۆغان لێدوانیان داوە كە ئەگەر هێرش دژی كوردەكان نەوەستێنن ئەوە سزا ئەدرێن.
مەزڵوم عەبدی: "ئەرتەشی ئامریكا بە ئێمەی وت كە نایانەوەی لە سووریا بكشێنه‌وە"
مەزڵوم عەبدی ئاماژەی بەوە دا كە لەگەڵ تیمی نوێی ترامپ لەسەر بارودۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە پێوەندیان و هەڵوێستیان بەرامبەر بە ڕۆژاوای كوردستان ئەرێنییە و پێیان ڕاگەیاندوون ڕێبازی سیاسیان ناگۆڕن. ژنرال زیادی کرد، ئەرتەشی ئامریكا ڕایگەیاند كە نایانەوێ لە سووریا بكشێنەوە و هێزەكانیان دەمێننەوە.
لە درێژەدا باسی لەوە كرد كە قازانجی ئامریكا لەوەدایە كە پێگەی خۆی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەهێزتر كات تا بتوانێ كاریگەری زیاتری لە سووریا هەبێت . چونكا سووریا وڵاتێكی ستراتژییە و ئامریكا ئەتوانی دەوری باش بگێڕێت. ئەمە بە قازنجی ئامریكایە كە لە سەر ئەم سیاسەتە بەردەوام بێت.
توركیا چاڵی بۆ كورد هەڵكەند، خۆی تێیكەوت
ژەنەڕاڵ مەزڵوم کوبانی لە وڵامی پرسیاری بی‌بی‌سی ڕوونی كردەوە كە سیاسەتە هێرش بەرەكانی توركیا دوو دەرەنجامی باش و خراپی بوو; دەرەنجامی خراپ ئەوە بوو كە توركیا شارەكانی گرێ سپی و سرێكانیی گرت و داگیری كرد، لە هەمان كاتدا دەرەنجامی باش ئەوە بوو كە كۆنگرەی ئامریكا دژی ئەم هێرشە بوو و هەڕەشەی لە توركیا كرد كە ئەگەر هێرشەكانی نەوەستێنێ سزای ئەخەینە سەر. لە كۆتایشدا ئامریكا بڕیاری دا هێزەكانی لە ڕۆژاوای كوردستان دەمێنێتەوە وپاڵپشتی كوردەكان بێت.
لە سەرەتای دەسپێكی شەڕی ناوخۆی سووریا و درووستبوونی خۆبەڕێوبەری دیفاكتۆی ڕۆژاوا، توركیا بەردەوام هەڕەشەی هێرشی كردووە بۆ سەر ئەم نمونە تازه که سه‌ره‌نجی جیهانی به لای خۆی ڕاکێشاوه. لەم چاوپێكەوتنە ژەنەڕاڵ مەزڵوم باسی هێرشه‌کانی تورکیا بو سه‌ر شارەكانی عەفرین، گرێ‌سپی، سرێكانیی و كۆبانی کرد. لە درێژەدا باسی ئامانجی توركیا لەم هێرشانەی کرد كە بریتیە لە كۆنترۆڵ كردنی كەرتی سنووری نێوان ڕۆژاوا و توركیا بەدەستی گرووپە توندڕەوەكان كە دوایی بۆ دانوستاندن لەگەڵ حكومەت به کاری بێنن و قورساییان هەبێت.
مەزڵوم عەبدی جەختی له‌وه كردەوە بۆ سەقامگیری ناوچەكە ئێمە ئاشتیمان دەوێ و ئامادەین لەگەڵ توركیا سازش بكەین؛ بۆ ئەم مەبەستەش پێشنیارم ئاڕاسته‌ی توركیا کردووه كە بە درێژی سنووری نێوان توركیا و ڕۆژاوای كوردستان هێزەكانی ئامریكا جێگیر بكرێن و نیگەرانییەكانی ی توركیا بڕەوێنێتەوە. چونکا تورکیا ده‌ڵێ له لایه‌ن ئێمه‌وه هه‌ست به هه‌ڕه‌شه ئه‌که‌ن و ئێمه‌ش وتمان ئه‌م نیگه‌رانیانه‌تان ئه‌ڕەوێنینەوە به‌لام تورکیا ئەم گەڵاڵەی قبوڵ نەكردووە و هەروا بە هەڵواسراوی ماوه‌ته‌وه.
دیداری ژەنەڕاڵ مەزڵوم و ئه‌حمه‌د شه‌رع
مەزڵوم عەبدی لە چاوپێكەوتنی كەناڵ ٨ باسی لە دیداری خۆی و ئەحمەد شەرع كرد و ڕایگه‌یاند مانگێك لەمەپێش چوومە شام و چاوم بە ئه‌حمه‌د شەرع كەوت و كۆمەڵێ باسمان تاوتوێ كرد. هەردوولا ڕێكەوتین ناكۆكییەكانمان لە ڕێی گفتوگۆوە چارەسەر كەین. مەزڵوم عەبدی ئاماژه‌ی کرد که له دوای ڕووخانی ئه‌سه‌د هاوئاهەنگی سەربازیمان بووه بۆ ڕێگری كردن لە شەڕی ناوخۆیی. هه‌روه‌ها هه‌ردوولا لە بارەی یەكپارچەیی خاكی سووریا كۆك بووین و دژی دابەش بوونی سووریا بووین.
له هه‌مان کاتدا ژنەڕەاڵ لەكەناڵی ٨، سەبارەت بە خاله ناكۆكییەكانیان زیادی کرد كە ئێمە بەدوای سووریای نەناوەندین كە لە ناویا پارێزگاكان دەسەڵاتی سیاسیان هەبێت و ئەم سیستەمە سیاسییە لە چوارچێوەی دەستوور بنووسرێتەوە و بە فەرمی دانی پیا بنرێت. بەڵام ئەحمەد شەرع هاوڕای ئەمە نییە و داخوازی سیستەمێكی ناوەندییە.
له درێژەی چاوپێكەوتنەكە فه‌رمانده مه‌زلوم ڕایگه‌یاند تێكەڵاوبوونی هێزەكانی سووریای دیموكرات لەگەڵ ئەرتەشی سووریا یەكێكی ترە لە خاڵە ناكۆكییه‌كان.
ژنەڕەاڵی مه‌زن ده‌ریخست که ئامادەن تێكەڵاوی ئەرتەشی سووریا بن و بۆ ئەمەش كاتی زۆری پێویستە بەڵام ئەحمەد شەرع زۆری پەلەیە و دەیهەوێ بەزووترین كات ئەو پرۆسەیە جێبەجێ ببێت که ئه‌مه دووره له ڕاستی.
ئێستا چەن ڕۆژ لە ڕێكەوتنامەی هەشت مادەیی مەزڵوم كۆبانی لەگەڵ ئەحمەد شەرع تێ ئەپەڕێ، ڕێكەوتنامەیێك كە بەشێك لە كوردەكان بە سەركەوتنی ئەزانن و بەشێكی تر بە دۆڕان و بەگومانەوە شرۆڤەی ئەكەن، چونكا وەك مەزڵوم كۆبانی زۆرێك ئەم پرسیارەیان هەیە كە ئایا حكومەتی ئێستای سووریا بەم ڕێكەوتننامە پاپەند ئەبێ؟ ئایا كۆمیسیۆنەكانی هاوبەش، شوناسی كوردی و سیستەمی خۆبەڕێوبەری كوردەكان لە ناو چوارچێوەی سیاسی ئەم وڵاتە ئەپارێزن یا نە؟
گزارش از دانیار رحمانی، از اعضای کلاس روزنامه‌نگاری و برندسازی فراتاب – دوره 15.
ڕاپۆرتێك لە دانیار ڕەحمانی، لە ئەندامانی كلاسی ڕۆژنامەنووسی و برەندسازی فەراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
