فراتاب - گروه بین الملل: طی روزهای اخیر افغانستان بارها به یکی از سرخط های مهم اخبار جهان تبدیل شده است. ابتدا اعلام شد که آمریکا از مذاکرات صلح با گروه طالبان کناره گیری کرده است و تلاش های بیش از یک ساله طرفین بدون نتیجه خاتمه یافته است. در خبری دیگر اعلام شد که ، فعالیت صلیب سرخ در افغانستان که از ماه آوریل از سوی طالبان ممنوع اعلام شده بود، از سر گرفته می‌شود و طالبان متعهد است آسیبی به نیروهای صلیب سرخ که وظیفه‌شان کمک‌های انسان دوستانه به افغان‌ها است، نرسد. خبر جنجالی دیگر مربوط به اظهارات جنجالی جو بایدن معاون سابق ریاست جمهوری آمریکا و نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری است. معاون اول سابق «باراک اوباما» اظهار داشت که افغانستان کشوری چند پارچه است و امکان درست شدن وضعیت آن وجود ندارد در عین حال سه ولایت شرقی افغانستان در کنترل پاکستان است.بایدن در اظهاراتی افزود: وضعیت افغانستان درست شدنی نیست، زیرا این کشور «سه کشور متفاوت است؛ پاکستان مالک این سه بخش است و این سه استان در شرق قرار دارد». سرانجام خبردیگر اینکه گروه طالبان فرستادگانی را برای مذاکره با روس ها راهی مسکو کرده است.
«روسیه آماده است تا به مذاکرات افغانستان بپیوندد». این خبری است که اخیرا از سوی خبرگزاری اینترفکس روسیه و به نقل از ضمیر کابلوف فرستاده ویژه روسیه در امور افغانستان اعلام شده است. به گفته این مقام روسی، «مسکوآماده است تا در صورت رعایت شدن منافع همه طرف های موجود از جمله افغانستان، به مذاکرات صلح آمیز درباره صلح افغانستان بپیوندد». از دید کرملین، قالب فعلی مذاکرات که توسط پاکستان ، افغانستان ، ایالات متحده و چین پیگیری می شود، ناکارآمد است و مسکو قصد شرکت در ان را ندارد بلکه می خواهد تا ساختار جدیدی ایجاد کند. این تحولات در شرایطی صورت می گیرد که گروه مذاکره کننده امریکا با دستور دونالد ترامپ میز مذاکره با طالبان افغانستان را ترک کرده اما در همین مدت زمان اندک، طالبان تحرکات دیپلماتیک خود را بشدت افزایش داده و شواهد حاکیست که این بار می خواهند به روسیه، چین و ایران متوسل شوند. یک عضو بلندپایه جنبش طالبان گفته است، هدف فرستاده های طالبان به مسکو، کمک به احیای مذاکرات با ایالات متحده نیست بلکه کمک به پشتیبانی منطقه ای برای مجبور کردن نیروهای آمریکایی به خروج از افغانستان است. نکته دیگر اینکه از آنجا که آینده مذاکرات بین ایالات متحده و طالبان نامشخص است ، این جنبش اخیراً هیاتی را برای گفتگو درباره خروج احتمالی سربازان آمریکایی از افغانستان به روسیه اعزام کرده است ، ضمن اینکه طالبان برنامه ریزی هایی نیز برای دیدارهای مشابهی از چین ، ایران و برخی از کشورهای آسیای میانه دارد.گفتنی است هدف از این دیدارها اطلاع رسانی به رهبران این کشورها در مورد مذاکرات صلح و تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خاتمه دادن به مذاکرات صلح است. بر اساس اعلام رهبران طالبان، هدف اصلی از این دیدارها احیای مذاكرات با آمریكا نیست ، بلكه سنجیدن سطح "پشتیبانی منطقه ای" برای مجبور كردن واشنگتن جهت بیرون كشیدن نیروهای خود از افغانستان است. پیشتر ماریا زاخاروا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ، اعلام کرده بود که "پایان کامل حضور نظامی خارجی شرط غیرقابل انکار صلح پایدار در افغانستان است." بدون تردید چنین اظهار نظری به صورت کامل با آرمان های جنبش طالبان همگرایی دارد.
واکنش دولت افغانستان
فرستادن مذاکره کنندگان طالبان به مسکو برای مذاکره با روس ها آن هم پس از کناره رفتن آمریکا از مذاکرات با واکنش کابل موجه شد. به گفته سخنگوی دولت افغانستان، سفرهای گروه طالبان به روسیه و چین تاثیری بر دولت مرکزی در کابل و یا دولت آمریکا ندارد و دولت در حال حاضر تمامی تلاش‌ها در راستای مذاکرات صلح با این گروه شبه‌نظامی را متوقف کرده‌است.صدیق صدیقی تاکید کرده که تا زمان انتخابات سراسری در این کشور، مذاکراتی با طالبان صورت نخواهد گرفت و سپس دولت جدید در رابطه با صلح تصمیم‌گیری خواهد کرد.صدیقی در عین حال افزوده هدف گروه طالبان از انجام سفرهای خارجی، پس از آن‌که آمریکا مذاکرات صلح را لغو کرد، «امتیازگیری است».اما سهیل شاهین، سخنگوی طالبان در دفتر این گروه در دوحه، به رادیو آزادی گفته آن‌ها مشغول انجام «چگونگی روند صلح با مقام‌های کرملین هستند.»
سرانجام
مذاکرات یکساله طالبان با زلمای خلیل زاد، نماینده امریکا به مراحل پایانی رسیده بود و جامعه جهانی در انتظار امضای پیش‌نویس توافق بود که ناگهان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا از لغو مذاکرات خبر داد و این تلاش یکساله را «مرده» قلمداد کرد. بهانه ترامپ برای برهم زدن مذاکرات این بود که طالبان همچنان به حملات خود ادامه می‌دهند و کشته شدن یک نظامی امریکایی در این حملات آنقدر مهم است که می‌تواند مذاکرات را لغو کند اما علت اصلی این تصمیم ترامپ فشارهایی بود که جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق امریکا بر او آورد و در نهایت هم منجر به این شد که ترامپ بولتون را اخراج کرد. بسیاری از ناظران بر این باورند که شکست مذاکرات یکساله امریکا و طالبان تنها طالبان را شوکه نکرده است بلکه امریکایی‌ها و شخص ترامپ هم از این اتفاق ناخرسند هستند و دیر یا زود دو طرف دوباره به میز مذاکره بازخواهند گشت. البته در این که مذاکرات بار دیگر از سر گرفته می شود، کمتر تردیدی وجود دارد اما اینکه آیا مذاکرات جدید در همان قالب سابق برگزار خواهد شد و یا کشورهای دیگری نیز وارد بحث حل بحران شده و ساختار جدیدی را تشکیل خواهند داد یا خیرف هنوز بحث وجود دارد.
پرسش اساسي اين است که چرخش اساسي در بازي روسيه با گروه طالبان و سياست منطقه اي و جهاني اين کشور، به چه دليلي صورت گرفته است. همه مي دانند که روسيه در گذشته روابط سردي با پاکستان به عنوان حامي اصلي طالبان داشت و هم چنين در طي سال هاي حاکميت طالبان با تمام توان از ائتلاف شمال در مقابل طالبان حمايت کرد. حتي پس از سقوط طالبان نيز روسيه جامعه جهاني به رهبري ايالات متحده را در افغانستان همراهي کرد و با تروريسم به مبارزه پرداخت. اما اکنون به وضوح ديده مي شود که روسيه در حال برقراري ارتباط با طالبان و هم چنين پاکستان است و تلاش مي کند تا اين گروه از طريق پروسه صلح وارد بازي هاي سياسي افغانستان گردد.
نویسنده: احسان تقوایی - پژوهشگر مسائل قفقاز و عضو شورای نویسندگان فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
