تقریبا ۹ ماه پیش بود که عربستان سعودی، امارات عربی متحده، بحرین و مصر روابط خود با قطر را قطع کردند این کشورها به دلیل نزدیکی دوحه با تهران و حمایت از گروههای افراطی مثل اخوانالمسلمین در نهایت تصمیم به این اقدام علیه قطر گرفتند. برخی تحریمهای این کشورها هنوز پا بر جا هستند و همسایگان قطر هر از چند گاهی اشارهای به نارضایتیهای خود از سیاستهای دوحه میکنند و در این میان کشورهای غربی تلاش میکنند نقش واسطه را بازی کنند و راه عادیسازی روابط را هموار کنند.
از زمان تیره شدن روابط عربستان سعودی و قطر، کشورهای غربی بر تعهد به مبارزه با تروریسم تاکید کردند اما بسیار محتاطانه درباره روابط دو کشور حرف زدند و هرگز به طور قاطع طرف هیچ کدام را نگرفتند. یورونیوز در گزارشی نگاهی کرده به آینده روابط قطر و کشورهای حاشیه خلیج فارس.
پیتر سالزبری (Peter Salisbury) پژوهشگر ارشد چتمهاوس (Chatham House) پژوهشگاه سیاست خارجی بریتانیا، اعتقاد دارد که شرکتهای انرژی فرانسوی، بریتانیایی و آمریکایی به قطر به دید یک مقصد سرمایهگذاری نگاه میکنند که میتواند از میلیاردها دلار امکانات و تجهیزات استخراج و صادرات گاز آنها استفاده کند. این کشور کوچک با ذخایر عمده گاز نقش مهمی در بازار انرژی آمریکا و اروپا بازی میکند. دوحه سرمایهگذار بزرگی در بازارهای بینالمللی است و با ۵ میلیارد پوند سرمایهگذاری در بریتانیا پشتوانه خوبی برای طرفداران خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بود.
از سوی دیگر آمریکا ده هزار نیرو در پایگاه هوایی العدید دارد و پیدا کردن مکان جدیدی برای سربازان و هواپیماهای آمریکایی در خاورمیانه کار ارزان و سادهای نخواهد بود. ترامپ در دیدار خود با تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر، در ۱۰ آوریل، تاکید کرد که روابط ۴۵ ساله قطر و آمریکا بسیار قوی است و شراکت اقتصادی دو کشور به بیش از ۱۲۵ میلیارد دلار میرسد. ترامپ امیدوار است حتی این حجم مبادلات در سالهای آتی دو برابر شوند.
وقتی رئیس جمهور آمریکا امیر قطر را به کاخ سفید دعوت کرد، درباره برداشتن موانع بر سر راه اتحاد دوباره اعضای شورای همکاری خلیج فارس گفتگو کرد. کاخ سفید می گوید، رییس جمهوری آمریکا ضمن تشکر از تلاش قطر در راستای احیای وحدت در بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس، بر ضرورت پایان دادن به اختلاف بین اعضای این شورا تاکید کرد.
دیوید مک(David Mack) پژوهشگر موسسه خاورمیانه و سفیر پیشین آمریکا در امارات عربی متحده، اعتقاد دارد که دیدار ترامپ و امیر قطر در کاخ سفید در روز ۱۰ آوریل یک دیدار تاریخی بود که میتواند روابط قطر با کشورهای حاشیه خلیج فارس را به حالت قبل برگرداند. دیوید مک در مصاحبه با اکسیون (Axios) گفت: «وقتی درباره تروریسم بینالمللی و مقابله با ایران حرف میزنیم، آمریکا به این کشورها نیاز دارد.»
مک معتقد است با ایزوله شدن قطر در خاورمیانه، ایران توانست بیش از پیش به قطر نزدیک شود و همین دلیل باعث شده بقیهکشورهای منطقه احساس خطر کنند. اما نزدیکی دوباره قطر و عربستان میتواند این احساس خطر را برطرف کند. به ویژه این که ترامپ روز ۱۲ ماه مه را به عنوان تاریخ تصمیمگیری آمریکا درباره ادامه یا توقف تعهد خود به برجام اعلام کرده، تا پیش از این تاریخ، یارگیریهای منطقه میتواند سرنوشتساز باشد.
سفیر پیشین آمریکا در امارات اعتقاد دارد که اگر آمریکا سیاست یکدستی در منطقه داشته باشد، میتواند تعریف دقیقتر و یکسانتری از روابط نظامی خود در خاورمیانه داشته باشد.
روابط دوستانه قطر با ایران به واسطه میدان مشترک گازی دو کشور کاملا قابل درک و توجیه است. اما این رابطه برای قطر کافی نیست و شرکت در مانور نظامی مشترک با عربستان سعودی گویای این موضوع است.
ایران تاکید دارد که روابط دوستانهای با کشورهای منطقه دارد و در عین حال تلاش سعودیها برای هدایت منطقه به سمت و سوی سیاستهای خود میتواند بر روابط بینالمللی سایر کشورها هم تاثیرگذار باشد.
عادی شدن روابط قطر با سعودیها، به معنی قطع روابط قطر و ایران نخواهد بود. اگر روابط دوحه و ریاض عادی شوند و همه شروط مدنظر عربستان هم عملی نشوند یک پیروزی برای قطر به دست میآید. این کشور تحریمهای جدی و یکباره را تحمل کرد و معادلات سیاسی خود در منطقه را از نو تعریف کرد.
از طرفی نزدیکی ژئوپلیتیک دوحه به تهران، دمشق و بغداد، قطر را به آن پیروزی فرضی نزدیک میکند. طبیعی است که وقوع هر یک از این دو گزینه، برای ایران بار مثبت خواهد داشت. در هر صورت مناسبات گرم ایران و قطر برای هر دو کشور مفید به نظر میرسد و در تصمیمگیریهای آتی شورای همکاری خلیج فارس نیز موثر خواهد بود.