فراتاب: یک شب زمستانی، سارا با صورتی کبود و کودکی در آغوش، از خانه شوهرش در حاشیه کرمانشاه گریخت. تنها امیدش خانه امنی در مرکز شهر بود. اما وقتی به آن رسید، تابلویی روی در دید که نوشته بود: «به دلیل تغییر کاربری تعطیل است». او همان شب، ناچار شد به همان خانه‌ای برگردد که از آن گریخته بود.
سارا تنها نیست. روایت‌های مشابه از شهرهای مختلف ایران نشان می‌دهد زنان قربانی خشونت خانگی، پس از فرار، اغلب به دلیل نبود پناهگاه یا تعطیلی مراکز حمایتی، دوباره به چرخه خشونت بازمی‌گردند. پرسش کلیدی این گزارش این است: وقتی پناهی وجود ندارد، زنان به کجا می‌روند؟
روند کاهشی خانه‌های امن
بر اساس داده‌های رسمی، تعداد خانه‌های امن فعال برای زنان در ایران بسیار محدود و نامتوازن است. برخی استان‌ها فاقد چنین مراکزی هستند و در کل کشور، ظرفیت موجود پاسخگوی حجم نیاز نیست. در سال‌های اخیر حتی شماری از این مراکز به دلایل اداری یا تغییر کاربری تعطیل شده‌اند. مقایسه با کشورهای همسایه نشان می‌دهد ایران از نظر دسترسی زنان به پناهگاه‌های امن، فاصله‌ای چشمگیر با استانداردهای بین‌المللی دارد.
پیامدهای بازگشت به چرخه خشونت
نبود پناهگاه باعث می‌شود بسیاری از زنان ناچار شوند دوباره به همان خانه‌های خشونت‌بار برگردند. این بازگشت اغلب به تداوم ضرب‌وشتم، فشارهای روانی و حتی قتل‌های مبتنی بر جنسیت منجر می‌شود. از سوی دیگر، کودکان این خانواده‌ها نیز قربانی چرخه خشونت می‌شوند و اثرات بلندمدت آن در جامعه باقی می‌ماند.
شکاف میان سیاست و واقعیت
در حالی‌که مقامات بارها بر ضرورت «تحکیم بنیان خانواده» تأکید می‌کنند، سیاست‌های حمایتی مشخصی برای نجات زنان قربانی وجود ندارد. بودجه‌های محدود، نگاه امنیتی به موضوع خشونت خانگی و ضعف همکاری میان دستگاه‌های دولتی و نهادهای مدنی، این شکاف را عمیق‌تر کرده است. نتیجه آن است که قربانیان در بزنگاه، بی‌پناه می‌مانند.
استانداردهای جهانی و ضرورت تغییر
در بسیاری کشورها، وجود خانه‌های امن بخش جدایی‌ناپذیر سیاست‌های مقابله با خشونت خانگی است. این پناهگاه‌ها نه‌تنها سرپناه موقت، بلکه خدمات مشاوره، حمایت حقوقی و مسیر بازگشت به زندگی مستقل را برای قربانیان فراهم می‌کنند. ایران برای پر کردن این شکاف، نیازمند بازنگری قانونی، تخصیص بودجه پایدار و تغییر نگاه فرهنگی به مسئله است.
چند هفته پس از بازگشت اجباری سارا به خانه، همسایگان دوباره صدای فریادهای او را شنیدند. این‌بار پلیس مداخله کرد، اما باز هم سرنوشتی جز بازگشت به همان خانه برای او نبود. در کشوری که خانه‌های امن یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند، هزاران زن همچنان پشت درهای بسته‌ی خشونت، بی‌پناه می‌مانند.
نویسنده: مریم حسینی فعال حوزه زنان و از اعضای مدرسه روزنامه‌نگاری فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
