فراتاب: داخل مغازه، خانم به همراه دو فرزندش خیلی معذب شده بود یکی از بچه‌ها دلش خوراکی می‌خواست ولی بجای خریدنش می‌گفت «توی خونه داریم بهت می‌دمش» و بچه راضی نمی‌شد و می‌گفت «نه نداریم» به هر طریقی بود در صندوق حساب کرد و به صاحب مغازه گفت پارسال با همین پول کلی چیز میز می‌شد خرید امسال یک بسته نون و پنیر و چند تا تخم‌مرغ و در این بین بچه‌ای که متوجه کاهش قدرت خرید پدر و مادر کارگرش نبود همچنان چشمش با حسرت به دنبال خوراکی‌ها بود...

این تصویر را شاید همه ما هرروز ببینیم و خود نیز به شرایط آن خانم دچار باشیم. عدم برابری میان افزایش دستمزد و افرایش تورم باعث چالش های در قدرت خرید کالا و خدمات کارگران شده است، در ایران بعد از انقلاب اسلامی (1357) تا به امروز (1404)، کارگران با این مشکل روبه‌رو هستند و هر سال قدرت خریدشان نسبت به سال قبل کاهش پیدا کرده است.

سال 1357

از عوامل تاثیرگذار در کاهش قدرت خرید، نوسانات اقتصادی و تغییرات سیاسی است که در این دوره رخ داده و باعث کاهش قدرت خرید شده، دستمزد ماهانه یک کارگر 630 تومان و قیمت دلار آمریکا 10 تومان بوده است، به عبارتی دیگر قدرت خرید یک کارگر معادل ۶۳ دلار در ماه بود.

سال 1362

در این سال به دلیل ثابت ماندن دستمزد کارگران و افزایش سطح عمومی قیمت‌ها که به دلیل وجود جنگ ایران و عراق رخ داده بود قدرت خرید کاهش پیدا کرده، دستمزد ماهانه یک کارگر 1900 تومان و قیمت دلار آمریکا 45 تومان بوده است، لذا قدرت خرید معادل 42.33 دلار در ماه بود.

سال 1367

با پایان جنگ ایران و عراق روند قدرت خرید کارگران به شدت کاهش پیدا کرد و از دلایل آن به کمبود کالا و تفاوت در مزد و تورم می‌توان اشاره کرد، دستمزد ماهانه یک کارگر 2490 تومان و قیمت دلار آمریکا 96 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 25.93 دلار در ماه بود.

سال 1372

یکی از دلایل مهم کاهش قدرت در این دوره شوک افزایش شدید هزینه های زندگی (خوراک، مسکن، حمل و نقل) که به دلیل نزدیک شدن تورم در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی به 49.4 درصد می‌توان اشاره کرد، دستمزد ماهانه یک کارگر 8980 تومان و قیمت دلار آمریکا 180 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 49.9 دلار در ماه بود.

سال 1377

در این سال به دلیل کاهش تورم قدرت خرید کارگران نسبت به سال های قبل بهبود یافت و از جمله دلایل آن کاهش قیمت مسکن و خوراک و افزایش دستمرد می تواند باشد، دستمزد ماهانه یک کارگر 30150 تومان و قیمت دلار آمریکا 646 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 46.67 دلار در ماه بود.

سال 1382

در این سال به دلیل کنترل نسبی تورم و افزایش دوباره دستمزدها و اشتغال، قدرت خرید بهبود یافت. دستمزد ماهانه یک کارگر 85340 تومان و قیمت دلار آمریکا 832 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 102.56دلار در ماه بود.

سال 1387

در این سال برعکس یک دهه گذشته تورم دوباره روند صعودی پیدا کرد و عدم همترازی بین دستمزد و تورم قدرت خرید را دوباره کاهش داد. دستمزد ماهانه یک کارگر 219600 تومان و قیمت دلار آمریکا 966 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 227.32 دلار در ماه بود.

سال1392

در این سال تورم به ثبات نسبی رسید و قدرت خرید کارگران افزایش پیدا کرد به نحوی که درآمد کارگران صرف نیازهای غیر خوراکی می‌شد. دستمزد ماهانه یک کارگر 488000 تومان و قیمت دلار آمریکا 3000 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 162.37دلار در ماه بود.

سال 1397

در این سال قدرت خرید آن قدر کاهش پیدا کرد که یک کارگر برای خرید یک سکه طلا به 98 روز کار نیاز داشت در صورتی که در سال‌های گذشته 30 روز بوده، دستمزد ماهانه یک کارگر یک میلیون و 111 هزار و 270 تومان و قیمت دلار آمریکا 12000 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 92.6 دلار در ماه بود.

سال 1402

در این سال به دلیل افزایش قیمت کالاها و خدمات ضروری و تورم شتابان قدرت خرید کاهش پیدا کرد، دستمزد ماهانه یک کارگر 5 میلیون 308 هزار تومان و قیمت دلار آمریکا 60000 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 88.47 دلار در ماه بود.

سال 1404

در این سال با وجود افزایش 45 درصدی دستمزد کارگران همچنان قدرت خرید کارگران در سطح پایین قرار دارد و دستمزد ماهانه یک کارگر 10 میلیون و 391 هزار تومان و قیمت دلار آمریکا 94000 تومان بوده است، قدرت خرید معادل 110.44دلار در ماه بوده است.

وقتی که صورت حساب به زن داده شد، زن با ناراحتی و حسرت گفت: چند سال پیش با همین مبلغ که امروز خرید کردم می‌توانستم دو تا سه کیسه کامل پر از اجناس و خوراکی کنم ولی امروز درآمد کارگری شوهرم جواب گوی خرج های اولیه زندگی مان را به زور می‌دهد.

گزارش از آروین طبرزدی  از اعضای مدرسه روزنامه‌نگاری فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.