دیالکتیک میان آگاهی جمعی و تاریخی جریان های مختلف فکری- سیاسی، زمینه ساز شکل گیری عمل سیاسی مؤثر به منظور ایجاد تغییرات است و میزان موفقیت هر جریان به میزان همراهی اش با این روح زمانه‌ بستگی دارد. در نوشتار حاضر روح زمانه حاکم بر واقعه ملی شدن صنعت نفت ب