فراتاب: انتخابات دوازدهمین مجلس شورای اسلامی، سردترین و کم‌مشارک‌ترین انتخابات بعد از انقلاب اسلامی بوده است انتخاباتی با مشارک 41 درصد مردم، اما با این حال نتایج برخی از حوزه‌ها مورد توجه ویژه برخی رسانه‌ها قرار گرفته است از جمله انتخابات در ارومیه، که بنا بر آمار رسمی حدودا 40 درصد از واجدین شرایط رای دادن در انتخابات شرکت کردند که این آمار نیز نسبت به دوره‌های قبل با کاهش روبرو بوده است.
ارومیه شهری متشکل از دو گروه اکثریتی آذری (تُرک‌زبان) و کُرد و اقلیت مسیحی (ارمنی) است که به دلیل همزیستی و روابط تنگاتنگ مردمانش با یکدیگر از گذشته‌های دور به شهر رنگارنگ اقوام معروف است. حوزه انتخابیه ارومیه مهمترین حوزه و بیشترین نماینده در استان آذربایجان غربی را داراست که دارای 3 نماینده در مجلس است در طول ادوار انتخابات نمایندگی پس از انقلاب، آذری‌ها بیشترین تعداد نماینده و در رده بعدی کُردها قرار داشته‌اند.
اما انتخابات دوازدهمین دوره شورای اسلامی در ارومیه شاهد راهیابی دو نماینده کُرد به مجلس برای اولین بار بود. بعد از 46 سال از انقلاب اسلامی، برای اولین بار 2 نماینده کُرد از مجموع 3 نماینده ارومیه به مجلس راه پیدا کردند، گزارش تحلیلی پیش‌رو به بررسی برخی زوایا و علل موثر در نتایج انتخابات مجلس در شهر ارومیه اختصاص یافته است.
تاثیر منفی انتخابات قبلی بر نحوه توزیع فرصت‌ها
در ارومیه آخرین نماینده کُرد، آقای عابد فتاحی بود که در دوره‌های هفتم و نهم این شهر به مجلس راه یافته بود. در دوره دهم و یازدهم هیچ نماینده کُردی در اورمیه به مجلس راه نیافت. امری که به نظر می‌رسد در طول این سال‌ها تاثیر بسزایی در کاهش پستهای مدیریتی کُردها در استان آذربایجان غربی داشته است و به نوعی تاثیری منفی بر نحوه توزیع فرصت‌ها و استفاده از نخبگان و شایستگان این شهر و استان داشته است.
همچنین این شهر همواره تحت فشار برخی گفتمان‌های رادیکال قرار داشته است و بعضا این گفتان‌های رادیکال منجر به تنش و بحران‌سازی‌هایی سیاسی شده‌اند از جمله به حضور رادیکال‌های هویت‌گرا در استادیوم‌های ورزشی و دادن شعار و یا خواندن سرود علیه دیگر ساکنان ارومیه و یا دیگر زبان‌های ایران می‌توان اشاره کرد. مثال دیگر در یک جلسه رسمی در مرداد 1398 در ارومیه، شهردار ارومیه به زبان ترکی مطالب خود را بیان کرد که با اعتراض خالد حاتمی عضو کُرد شورای شهر ارومیه همراه شد. حاتمی از شهردار خواست از زبان رسمی برای متوجه شدن حرف‌هایش استفاده کند اما حضرتپور گفت نمی‌تواند به فارسی منظور کلمات خود را برساند!
یا در مثال سوم باید به واکنش‌های عجیب و غریب و نامعمول پس از انتشار یک کلیپ موسیقی بایست اشاره کرد بعد از پایان سریال «ن.خ» یک آهنگ کُردی از محسن میرزاده با گروه رقص دیلان ارومیه از شبکه یک در کنار دریاچه ارومیه پخش شد که علاوه بر استقبال گسترده از این موضوع، با اعتراض افرادی دیگر از جمله نمایندگان ارومیه همراه شد. روح‌الله حضرتپور در واکنش به این موضوع ارومیه را قلب آذربایجان و چشم ایران، با هویت و تاریخ مشخص نامید که بقیه به دنبال از بین بردن اتحاد این شهر به گمان خودش است.
انتخابات 1402
در 2 اسفند 1402 فرماندار ارومیه از تائید صلاحیت نهایی 132 نفر خبر داد که از معروف‌ترین تائید صلاحیت شده‌ها در میان کاندیداهای کُرد می‌توان به حاکم ممکان، شهین جهانگیر، پروین عثمانی، محمد صالح حاجی هاشم آباد و رضا عبداللهی اشاره کرد. صلاح الدین خدیو از فعالان مدنی و رسانه‌ای در یاداشتی در رابطه با انتخابات ارومیه مینویسد: «ابتدا باید زمینه حضور برابر همه در رقابت بر اساس سیاست کرامت، فراهم شود و بر اساس لیاقت غربالگری صورت گیرد» یعنی هر انسانی از هرقومی میتواند به رقابت بپردازد و در صورت لیاقت هم به جایگاه خود دست یابد شرایطی که به نظر می‌رسد در انتخابات امسال بطور نسبی در استان آذربایجان غربی بیش از زمان‌های دیگر از نظر هویتی ایجاد شده بود چرا که در بعضی حوزه‌ها که در دورهای قبل معمولا همه کاندیداهای کُردتبار رد صلاحیت می‌شدند، این‌بار صلاحیت آنها تائید شده بود و این امر بر ایجاد شرایط رقابتی‌تر و افزایش تنوع در امکان انتخاب توسط مردم کمک موثری کرده بود.
انسجام لیست در میان کٌردها
می‌توان دلیل اصلی پیروزی کُردها را در لیست یک‌دست «رنگ ارومیه» که باعث انسجام داخلی، کنارگیری کاندیدهای دیگر و عدم تک رایی شده بود، دانست. از دلایل دیگر می‌توان به تعداد بالای نامزدگان ترک‌زبان و اختلاف افتادن بین نماینده‌ها از جمله روح الله حضرتپور، وحید جلالزاده و جواد جهانگیرزاده با ارائه لیست بیرلیک سسی، اشاره کرد.
اتفاق مشابهی که پیش‌تر برای کُردها در انتخابات شورای شهر 1400 و نیز مجلس 1398 افتاده بود آنها دچار اختلافات داخلی زیادی بین خود شدند که باعث پخش آرای آنها و عدم راه یافتن حتی یک نماینده از بین خود به مجلس در دورهای دهم و یازدهم، حضور فقط 2 عضو از 11 عضو شورای شهر در ارومیه شد.
بعد از جلسات مختلف بالاخره در 8 اسفند جمعی از فعالین مدنی، سیاسی و... شهرستان ارومیه با ارائه لیست انتخاباتی تحت عنوان «رنگ ارومیه» با شعار «یک رنگ- سه رای» هدف خود را جلوگیری از تکرایی و فرستادن نماینده شایسته به مجلس عنوان کردند. در این بیانیه از مصلحت‌اندیشی جمعی از کاندیداها که بر ترجیح منافع اجتماعی بر شخصی و جلوگیری از سردرگمی شهروندان و تشتت آرا، کنارگیری کردند تشکر کردند -همچنین حمایت همه جانبه از لیست خود با سه کاندیدا را اعلام کردند: لیستی شامل: شهین جهانگیری، رضا عبداللهی و حاکم ممکان.
مردم کُرد ارومیه نیز با دیدن چنین لیستی که حمایت همه جانبه اقشار شهر را دارد، به نظر می‌رسد از دادن تک رای پرهیز کردند و بیشتر آرای خود را به این 3 کاندید دادند که با اعلام نتایج، مشخص شد به ترتیب. حاکم ممکان با 119 هزار و 766 رای به عنوان نفر اول، شهین جهانگیری با 117 هزار و 786 رای به عنوان نفر دوم به مجلس راه یافتند و نفر دیگر لیست یعنی رضا عبداللهی با 105 هزار و 346 رای، جایگاه چهارم را کسب کرد.
تعدد لیست در میان آذری‌های ارومیه
از دلایل دیگر پیروزی کُردها، با وجود تعداد آرای بالاتر ترک‌زبانان، تعداد نامزدهای زیاد آذری‌ها و اختلاف بین آنها از جمله وحید جلالزاده، جواد جهانگیرزاده و حضرتپور بود که باعث پخش آرای آنها شد. در واقع از لیست‌های مهم می‌توان به لیست «بیرلیک سسی» شامل روح الله حضرتپور، سلمان ذاکر و حسین حاجی‌نبی‌زاده اشاره کرد که حتی خود صفحات آذری‌ها در شبکه‌های اجتماعی چندان از آن استقبال نکردند. یکی دیگر از علل عدم‌استقبال حضور نبی‌زاده به جای جلالزاده یا جهانگیرزاده بود که گفته می‌شود دارای پایگاه اجتماعی بالایی هستند. در نتیجه وحید جلالزاده با 72 هزار و 941 رای جایگاه پنجم و روح‌الله حضرتپور با 72 هزار و 617 رای جایگاه ششم را به دست آوردند و جواد جهانگیرزاده نماینده ارومیه از دوره هفتم تا نهم مجلس در ستاد انتخاباتی خود گفته بود که ارومیه شهری متعلق به همه است و تُرک و کُرد در کنار هم هستند، با 59 هزار و 66 رای، جایگاه هفتم را به خود اختصاص داد.
ارومیه فرصتی برای همزیستی و توسعه
انسان‌ها فارغ از هر نژاد و قومی با هم یکسان و برابر هستند. کُردها و آذری‌ها دو قوم بزرگ و تاریخی در این شهر هستند و همه آنها باهم برابر هستند، از طرف دیگر انتخابات مجلس شورای اسلامی فارغ از نتایج و هرگونه پیروزی کاندیداها از هر قومیتی پایان یافته است و از این به بعد نمایندگان باید به همه به یک چشم بنگرند و ارائه خدمات با پستهای اجرایی و نظارتی را به صورت عادلانه بین همگان تقسیم کنند، چرا که این نمایندگان از هر زبانی و قومیتی که باشند اینک نماینده یکایک مردم و شهروندان رنگارنگ ارومیه هستند در همین زمینه «اردشیر پشنگ» از پژوهشگران شناخته شده روابط بین‌الملل و مسائل خاورمیانه در صفحه اجتماعی خود در شبکه ایکس در واکنش به نتایج انتخابات ارومیه نوشته است: «ارومیه اینک فرصتی برای تمرین و آشتی است و از منتخبین کُرد و آذری انتظار می‌رود ضمن تلاش برای از بین بردن کم‌توجهی علیه همگان از جمله کُردها در پستهای این استان، با تاکید بر اصول همزیستی و همکاری به پیشرفت و توسعه‌ی ارومیه‌ی رنگارنگ کمک کنند.»
گزارشی از سجاد حشمتی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
