فراتاب: خط کناره‌ی ضلع جنوبی دریای خزر یکی از مناطقی است که هر ساله در فصل تابستان گردش‌گران بسیاری را از سراسر کشور به‌سوی خود می‌کشاند. اغلب این گردش‌گران برای شنا در این فصل دریای خزر را انتخاب می‌کنند. حتی شرایط ایده‌آل هوایی و آرامش دریا با امواج کوتاه در بازه زمانی اواسط خرداد تا اواسط مهر، انتخاب اول بومیان محلی برای تفریح و شنا‌ست. با این حال پدیده‌ی غرق شدگی یکی از عواملی است که لطمه بر جان و مال مردم و جاذبه‌های زیبای این خطه از کشور می‌زند.
آمار سالانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ مورد غرق‌شدن و از دست رفتن جان انسان‌ها موضوعی نیست که بشود به‌راحتی از کنار آن گذشت. با این حال دو عامل اساسی سبب بروز اتفاقات تلخ در لب ساحل می‌شود و اگر به هر کدام از آنها آگاه باشیم و رعایت کنیم شاهد غرق شدن و از دست رفتن جان انسان‌ها نمی‌شویم.
عوامل طبیعی:
قدرت غرق کننده‌ی این دریا به حدی‌ست که حتی ماهر‌ترین شناگران و بلکه نجات غریق‌ها هم نمی‌توانند از آن فرار کنند.
مهمترین دلیل غرق شدن افراد در این دریا پدیده‌ی جریان شکافنده است. جریان موجی که پس از برخورد به ساحل شکافته شده و از دو سو با سرعت و قدرت زیاد به دریا برمی‌گردد و هر آنچه را که میانش باشد بلعیده و به اعماق دریا می‌برد.
در مورد جریان شکافنده می‌گویند سرعت بالای آن از سرعت قهرمانان شنای المپیک هم بیشتر است و هیچ کس توان مقابله با آن را ندارد. تنها راه فرار از جریان شکافنده این‌است زمانی که یک شناگر میان جریان گیر افتاد نباید به‌صورت عمود بر ساحل و سوی ساحل شنا کند. زیرا تلاش اون نافرجام خواهد بود. برای رهایی از جریان شکافنده، بصورت موازی یا مورب با ساحل شنا کنید و تا از جریان خارج نشدید به شنای خود با آرامش ادامه دهید. هر کار دیگر شما را مغلوب و غرق خواهد کرد.
از علائم این جریان رنگ روشن کف دریا‌ست. اگر در ساحل روی یک تپه یا ماشین بایستید و به دریا بنگرید حالت بادبزنی که دسته‌اش موازی ساحل و دهانه‌اش سمت ساحل باشد یک جریان شکافنده است و در آن منطقه شنا نکنید.
هرگز در دریا حتی در آرام‌ترین حالت آن، بیش از یک و نیم متر یا بالاتر از شانه خود وارد دریا نشوید. چون فقط جریان شکافنده نیست که سبب غرق شدن می‌شود.
عوامل دیگر غرق شدن در دریا، وجود چاه‌ها در چند متری و یا چند ده‌متری ابتدای دریا‌ست. با توجه به پیش‌روی آب دریای خزر در طول سالیان و ورود به مکان‌ها و خانه‌هایی که لب ساحل وجود داشتند؛ وجود چاه در کف دریا دور از تصور نیست. همچنین خالی شدن ناگهانی زیر پا که به دلیل اختلاف عمق دریا در نزدیکی ساحل دریای خزر که به تعداد زیادی در طول خط ساحلی وجود دارد می‌تواند عامل دیگر غرق شدن باشد.
عوامل افزایش غرق شدگی
عوامل انسانی: در سال‌های اخیر با اجرای طرح‌های ساحلی، مرگ و میر ناشی از غرق شدن به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. آماری که در گذشته به بیش از ۸۰۰ مورد در طول فصل شنا می‌رسید به حدود ۲۰۰ مورد کاهش پیدا کرده اما خود این هم تعدادش بسیار است. چرا با وجود طرح‌های ساحلی این آمار به صفر یا نزدیک صفر کاهش پیدا نکرده است؟
طرح‌های مجزا: یکی از این عوامل وجود طرح‌های مجزاست. همه‌ی طرح‌ها مردان را از زنان مجزا می‌کند. طوری‌که خانواده‌ها با هم نمی‌توانند از شنا کردن و تفریح در ساحل لذت ببرند. بنابراین به مناطق خارج از طرح پناه می‌برند.
حضور در مسیر جریان شکافنده: از سوی دیگر برخی طرح‌ها در مسیر جریان شکافنده قرار دارند. به همین دلیل با وجود حضور نجات غریق باز شاهد غرق شدن افراد در طرح‌ها هستیم.
اجرای ناقص طرح‌ها: طرح‌هایی که بصورت ناقص اجرا می‌شوند و اساسا قوانین نو و کارآمدی ندارند. ممنوعیت شنا در شب، عدم وجود سرویس‌های متعدد بهداشتی و حمام‌های سرپایی و نبود امکانات درمانی و اورژانسی کافی و نیز اغلب خود طرح‌ها در تمام طول همه‌ی ساعات روشنایی روز فعال نیستند و فقط در ساعات معینی فعالیت می‌کنند.
تجمیع این کاستی‌ها و سهل‌انگاری‌های مسئولان باعث می‌شود مردم و خانواده‌ها و مخصوصا جوانان به مناطق خارج از طرح پناه ببرند. از خود بنده هم بپرسید علاقه‌ام به مناطق خارج از طرح بسیار است تا داخل طرح، چون با توجه به کمبود فضا و تراکم انسانی، ضعف رعایت مسائل بهداشتی و نبود مسئول و عوامل فعال در طرح چه از نظر نظافت و درمانی و چه مدیریت باعث می‌شود که منطقه‌ی خارج از طرح انتخاب و اولویت من باشد.
اما عامل نهایی خود ما انسان‌ها هستیم. علاقه، هیجان و تنی به آب زدن در دریا ما را از مخاطرات آن غافل می‌کند. شور و هیجانات ناشی از ذوق‌زدگی به دریا رسیدن و سریعا پریدن در آب بدون اینکه از قبل اطلاعات کافی درباره آن نقطه یا منطقه داشته‌باشیم، بازی‌گوشی‌ها و شوخی‌های خطرناک در آب دریا، شنا کردن در شب و مواردی از این دست سبب بروز حوادث ناگوار برای افراد و خانواده‌ها می‌شود و یک لذت ناب را به رنج و عذاب تبدیل می‌کند. و در پایان همه‌ی این موارد صرفا مربوط به دریا نیست، رودخانه‌ها، کانال‌های آب، آبگیرها و حوضچه‌های رودخانه‌ای از این قواعد مستثنا نیستند. بنابراین با آگاهی کافی تن را به آب بدهیم و در حوضچه‌ی اکنون از آب‌تنی کردن لذت ببریم.
نویسنده: علی عباس‌زاده
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
