فراتاب: نارندار مودی، نخست وزیر هند در حالی به مسکو سفر کرد که این یکی از اولین سفرهای او پس از انتخاب مجدد برای دور سوم در انتخابات پارلمان هند در سال 2024 و همچنین اولین سفر مودی به روسیه پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در سال 2022 است.
هند و روسیه از دیرباز نه تنها یک رابطه‌ی کاملا دوستانه بلکه استراتژیک و راهبردی داشته‌اند. روسیه یکی از متحدین اصلی و مشوقین اصلی هند در عرصه‌ی بین‌الملل است. روسیه در سال 1971، در بحبوحه‌ی جنگ هند و پاکستان و جنگ استقلال بنگلادش با کمک ناوگان پاسیفیک خود به کمک هند شتافت زمانی که هند توسط ناوگان پاکستان به کمک نیروهای دریای آمریکا و انگلیس در اقیانوس هند تحت محاصره بود. از آن زمان به بعد، این کشور بنیان‌گذار جنبش عدم‌تعهد یکی از متحدین اصلی روسیه به شمار می‌رود.
در سال‌های 1970 میلادی، با امضای توافقنامه‌ی دوستی و همکاری استراتژیک، روسیه کمک‌های شایانی به هند اعطا کرده است. این کمک‌ها شامل انرژی، تجهیزات نظامی، فناوری و تکنولوژی هسته‌ای و فضایی بوده است که در سایه‌ی تحریم‌های آمریکا تا اواسط دهه‌ی 90 ادامه پیدا کرد.
یکی از دلایل دیگر نزدیکی هند با روسیه، هم‌خوانی اصول بنیادین رهبران آزادی‌بخش هند همچون نهرو بوده است. هند پس از استقلال، تحت تاثیر آرمان‌های آزادی، ضد امپریالیسم، خودکفایی و عدم‌خشونت از سال 1947 تا دهه‌ی 1990 گرایش به بلوک شرق و شوروی و در عین حال ادعای عدم تعهد می‌کرد.
اقتصاد هند تا دهه ی 90، توسط سیاست های سوسیالیستی مشابه به کشورهای بلوک شرق و شوروی اداره می شد و در این شرایط بیشتر مقاصد کالاهای صادراتی به شوروی و بیشتر واردات کالا از سمت شوروی صورت می گرفت. تا دهه ی 1990، هند به لحاظ اقتصادی و فنی بیشتر به سمت شوروی گرایش و به این کشور وابستگی داشت.
از دهه‌ی 1990 به بعد با اصلاحات اقتصادی، هند بیشتر به توسعه‌ی بازار آزاد روی آورد و توانسته است در 30 سال اخیر جایگاه پنجم اقتصاد جهانی را کسب نماید.
سفر مودی به هند در شرایطی صورت می‌گیرد که هند به عنوان یک بازیگر صحنه‌ی بین‌الملل توانسته به نحو احسن ایفای نقش بکند. هند با در پیش گرفتن خودیاری راهبردی هم با غرب و شرق توانسته است توازن در سیاست خارجی و روابط بین‌المللی چندجانبه و چندقطبی برقرار بکند.
اما سفر مودی در زمانی صورت می‌گیرد که چند روز پیش روسیه شدیدترین حملات خود را علیه کیف انجام داد که منجر به کشته شدن نزدیک به 38 نفر در بیمارستان کودکان کیف شد. ولادمیر زلنسکی در سال 2023، در دیداری با مودی در حاشیه‌ی جلسه‌ی گروه 8 امیدوار بود که مودی بتواند راهکاری برای خاتمه‌ی جنگ بیاید حالا او سفر مودی به مسکو را بی‌شرمانه خواند اما مودی قبل از سفر در بیانیه‌ای حمله به بیمارستان را غم‌انگیز خواند و خواستار برقراری دیالوگ برای دموکراسی شد.
محورهای اصلی دیدار مودی پس از اقامت در ویلای پوتین، گفت‌وگو بر سر صادرات تجهیزات و ادوات نظامی هند به روسیه، انتقال فناوری نظامی و هسته‌ای روسیه به هند و ایجاد توازن هند در رابطه‌اش با چین، روسیه و آمریکا بوده است. پس از دیدارها می‌شود این گمان را حدس زد که رابطه‌ی بین روسیه و هند نه تنها یک رابطه‌ی عادی است بلکه یک رابطه فعال در تمام سطوح و به تعبیری یک رابطه در تمام فصول است.
نویسنده: فرزان صفری‌ثابت پژوهشگر مسائل هند
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
