فراتاب: کتاب آزادی آزاد بودن شامل دو مقاله آزادی آزاد بودن و حقیقت و سیاست و مصاحبه گونتر گاوس با هانا آرنت است.
هانا آرنت دانش‌آموخته فلسفه، الهیات پروتستانی، زبان‌شناسی و ادبیات یونانی‌ست. او که دوران جوانی خود را در زمان قدرت گرفتن نازیها در آلمان می‌گذارند در نهایت مجبور به ترک آلمان و اقامت در آمریکا شد. آرنت خود را نه فیلسوف که نظریه‌پرداز سیاسی می‌دانست. به گفته سیلا بن حبیب، فیلسوف ترک-آمریکایی او اولین نظریه‌پردازی‌ست که به پدیده توتالیتاریسم همچون شکلی کاملا جدید از قدرت سیاسی در تاریخ بشریت پرداخته است.
در مقاله «آزادی آزاد بودن»، آرنت انقلابها را جزو حوادث روزمره دانسته و با توجه به شرایط سیاسی موجود معتقد است این روند ادامه خواهد داشت. آرنت در این مقاله به معنای لغوی واژه‌های revolution (انقلاب) و آزادی و تحولات معنای آنها در طول تاریخ پرداخته است. او انقلابها را نه دلیل، بلکه نتیجه فروپاشی قدرت سیاسی می‌داند. آرنت به بررسی نسبت آزادی و انقلاب پرداخته و رهایی از فقر، از بی‌ارزشی انسانی و ترس را شروط رسیدن به آزادیِ زیستِ سیاسی می‌داند. آزادی سیاسی به معنای مشارکت انسان‌های برابر در حیات اجتماعی و حضور فعالانه و آگاهانه در فضاهای عمومی است. آزادی مدنظر آرنت که با انقلاب در نسبتی تنگاتنگ قرار دارد، تجربه واقعی یک آغاز نوین است؛ چیزی شبیه به تولد هر انسان جدید و ظهور هر نسل جدید که امکان بالقوه نجات جهان را هر بار در دل خود به همراه دارد.
در مقاله «حقیقت و سیاست» آرنت این سوال را مطرح می‌کند که آیا حقیقت در مقابل دنیای سیاست که دروغ، خودفریبی و پروپاگاندای رسانه‌های جمعی از ابزارهای آن هستند، ذاتا ناتوان است و اگر چنین است چگونه ماندگار خواهد بود و آیا سیاست ذاتا با تمام اشکال حقیقت سر ناسازگاری دارد. آرنت به اهمیت جایگاه شاهدان وقایع در ثبت و استمرار حقیقت و موقعیت گوینده حقیقت در طول تاریخ پرداخته است. آرنت با معیار تفاوت میان حقایق واقعی و حقایق معقول به بررسی مساله حقیقت در سیاست می‌پردازد و اینکه چه خطراتی هرگونه حقیقت در قلمرو سیاست را تهدید می‌کنند. آرنت در این مقاله تفاوتهای مهم دروغهای سنتی سیاسی با دروغهای سازماندهی‌شده سیاسی دوران مدرن را (شامل پروپاگاندای سیاسی و تصویرسازی image making، تحریف و بازنویسی مدام تاریخ به کمک فناوری رسانه‌های جمعی و خودفریبی فریبکاران) برمی‌شمارد و در نهایت نتیجه می‌گیرد تفاوت بین این دو نوع دروغ، تفاوت میان پنهان کردن و نیست و نابود کردن است. آرنت همچنین به جایگاه بی‌بدیل دانشگاهها و محیطهای آکادمیک مستقل در حفظ، انتقال و استمرار حقیقتِ وقایعِ رخ‌داده اشاره می‌کند. در پایان، آرنت معتقد است سیاست تنها زمانی قادر به حفظ جامعیت خود و عمل به وعده‌های ذاتی‌اش یعنی تغییر جهان خواهد بود که به مرزها و محدودیتهای توانمندی‌های بشری احترام بگذارد.
در مصاحبه با گونتر گاوس آرنت توضیح می‌دهد که چرا خود را نه یک فیلسوف که یک نظریه‌پرداز سیاسی می‌داند و به تفاوت میان این دو حوزه می‌پردازد. همچنین به انگیزه اصلی خود از نوشتن اشاره می‌کند که همانا فهمیدن است و نوشتن را بخشی از پروسه فهمیدن می‌داند. آرنت از تجربیات دوران کودکی تا جوانی خود در دوران به قدرت رسیدن نازیها در آلمان و تاثیر آن بر زندگی شخصی، رابطه با دوستان و همکاران، فضاهای روشنفکری و سیر اندیشه و روی آوردنش به سیاست و تاریخ می‌گوید. به عنوان یک یهودی آلمانی نسبت خود با مساله یهودیت، ملت یهود و یهودستیزی را شرح می‌دهد. آرنت از اهمیت حفظ زبان مادری و جایگاه بی‌بدیل آن در اندیشه‌ورزی و بیان بی‌واسطه و بی‌تکلف احساسات سخن می‌گوید. در بخش‌های دیگری از مصاحبه، آرنت به کتاب آیشمن در اورشلیم و نقدهایی که به کتاب شده است، می‌پردازد. در پایان مصاحبه به دیدگاه و تعریف آرنت از جهان به عنوان فضایی برای سیاست‌ورزی و فضایی عمومی برای عمل اجتماعی و زندگی شرافتمندانه انسانی پرداخته شده است.
آنچه مرا به ترجمه این دو مقاله و مصاحبه برانگیخت به‌روزبودن موضوعاتی‌ست که آرنت با نکته‌سنجی و تیزبینی به تجزیه و تحلیل آنها از زوایای مختلف و بعضا دشوار پرداخته، مسائلی از قبیل انقلاب، آزادی، چگونگی شناخت حقیقت در جهان سیاست و سازوکارهایی که برای پنهان و یا نابود کردن حقیقت امور واقع به کار گرفته می‌شوند و اهمیتی بنیادین در زیست سیاسی و اجتماعی و فضاهای عمومی جوامع انسانی دارند. تعریف او از جهان فضایی است برای سیاست‌ورزی و عمل اجتماعی و زیست شرافتمندانه. مسئله‌ای که در جهان امروز و با ظهور شبکه‌های اجتماعی که از سویی امکان تبادل دیدگاه‌ها و برقراری ارتباط بین مردم را فراتر از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی فراهم کرده و از سویی امکانات جدیدی در اختیار بنگاه‌های دروغ‌پراکنی و عوام‌فریبی دستگاه‌های حکومتی و رسانه‌های حامی آنها قرار می‌دهد، ابعاد جدیدی به خود گرفته است.
مشخصات کتاب در یک نگاه
- نام کتاب: «آزادی آزاد بودن و دو مقاله دیگر»
- نویسنده: هانا آرنت (1906 -1975)
- ناشر: نشر خوب
- مترجم: هاجر خرقانی
- تعداد صفحات: 103
- سال انتشار: 1402
- درباره مترجم: خانم هاجر خرقانی متولد 1359، فارغ التحصیل رشته‌ی فلسفه‌ی غرب و مترجم متون از آلمانی به زبان فارسی است.
