«شوان» و «ژوان» دو دلداده جوان و زیباروی کُرد که دست در دست هم و پای‌کوبان مشغول انجام رقص کُردی‌اند، شاید فکر کنید آنها در مراسم جشن ازدواج‌شان‌اند اما این طور نیست این شادی و هلپرکی به بهانه آمدن بهار و نوروز است که در سراسر کردستان همراه با روشن کردن آتش زودتر از دیگر سرزمین‌های نوروز به پیشواز آن می‌روند!
مراسمی از سمفونی رنگ ها و سازها که همانطور که اشاره شد نه عروسی در آن برگزار می‌شود و نه جشن قهرمانی پهلوانی ست و نه پیروزی کاندیدایی در انتخابات، بلکه خبر از رستاخیز زمین است و آمدن نوروز هزار رنگ، با امید رخت بر بستن تلخی و سیاهی که بر زندگی‌ها جا خوش کرده است و باید رخت بربندد و برود.
تمایزات تقویم کُردی
در کردستان و بنا بر تقویم کُردی بهار در زمستان زاییده می‌شود و در اوایل اسفند بعد از کوچ کردن چله دوم زمستان، در پایان آخرین روز بهمن ماه، بهار مهمان سرزمین زاگرس می‌شود، گل‌ها روئیده می‌شوند و سفیدی زمین در خود سبزی می‌رویاند تا پرندگان آوای آمدن حال نو رو نغمه خوان شوند.
نوروز عمومی‌ترین و مهمترین جشنی است که در کردستان گرامی داشته می‌شود و پس از گذشت هزاران سال هنوز جوهره اصلی آن حفظ شده، اگرچه که آداب و رسومی نیز طی یک سده اخیر به آن افزوده شده است.
جشن نوروز در برخی از روستاهای کردستان در اوایل اسفندماه برگزار می‌شود و رفته رفته تا پایان این ماه روستاهای دیگری نیز به ویژه در منطقه هورامان این جشن را برپا می‌کنند، اما جشن اصلی نوروز همان غروب روز پایانی اسفندماه است که در همه مناطق کردستان (چه در ایران چه در ترکیه، عراق و سوریه) به مانند دیر شهرها و روستاهای سرزمین نوروز در ایران، افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و ... برگزار می‌شود.
برافروختن آتش و هه‌لپرکی کُردی (رقص کُردی) از آداب اصلی گرامی‌داشت جشن نوروز در منطقه کردستان محسوب می‌شود و مردم این منطقه با پوشیدن لباس‌های کُردی رنگارنگ در این جشن حضور می‌یابند.
کُردها نیز با رویاندن سبزه در ظرفی کوچک در خانه به پیشواز نوروز میرفتهاند. در گذشته مرسوم بوده که خانه را چند روز مانده به عید جارو می‌کردند تا پلیدی‌ها و زشتی‌ها را بزدایند و سپس جارو را در کوزه‌ای قدیمی آتش زده و خاکستر ناشی از سوزاندن پلیدی‌ها را با همان کوزه در بیرون از خانه بر زمین می‌کوبیدند.
رسم دیگری نیز که در منطقه کردستان وجود داشته است بردن عیدانه برای نوعروس‌ها و دختران نامزد کرده از سوی خانواده داماد با عنوان (خوانچه) بوده که شامل کله قند، لباس، عطر، آینه، آجیل، میوه، شیرینی و حتی غذا بوده است.
علاوه بر این زنان این منطقه در روز آخر سال، تخم مرغ می‌پختند و سپس با پوست پیاز یا رنگ‌های رنگرزی آنها را تزیین می‌کردند، این تخم مرغ‌ها، آجیل، خشکبار، شکلات و شیرینی را در ظرفی به عنوان عیدانه برای همسایه خود می‌بردند.
مردم کردستان یک روز مانده به تحویل سال و یا آخرین شب جمعه سال به سر مزار مردگان خود می‌رفتند و فاتحه‌ای نثار روح درگذشتگان می‌کردند.
همچنین مرسوم بوده که برای خانواده‌های عزادار لباس نو می‌برند تا عزایشان را بشکنند، یا به احترام خانواده‌هایی که عزادار بودند و اولین جشن پس از فوت عزیزشان (نوجشن) آنها محسوب می‌شد همسایه آنها آتش نوروز را برپا نمی‌کردند.
برخی از این آداب و رسوم و آیین‌ها هنوز در منطقه کردستان پابرجاست و برخی دیگر کمرنگ و یا به طور کلی منسوخ شده است، اما برپا داشتن جشن نوروز همچنان با برافروختن آتش و شادی و شادمانی هه‌لپرکی کردی برگزار می‌شود.
نوروز بهانه‌ای برای در کنار یکدیگر بودن، همبستگی و همدلی است و در کنار آن رسیدگی به خانواده‌های بی‌بضاعت و نیز فراموش کردن بدی‌ها و دلخوری‌ها یکسال گذشته نیز می تواند از دیگر جلوه‌های زیبای نوروز باشد.
در سال‌های اخیر جشن نوروز در روستاهای کردستان رنگ و بوی زیباتر و پر هیاهوتری به خود گرفته است و با برپایی مراسم رقص کُردی «هه‌لپرکی» و نواختن ساز و دهل، در پیش کشیدن نوروز و آمدن بهار و جذب مهمان و توریست‌ها، گام برمی‌دارند تا کردستان زیبا را که در دامنه زاگرس و کنار سیروان خروشان، آرمیده و با آمدن بهار گویی دوباره بیدار و زیباتر از همیشه شده است را بهتر به دنیا بشناسانند.
گزارش از نشمیل علیمرادی
