اقتصادهای منطقه خاورمیانه در سال 2017 تحت تاثیر شدید مسائل سیاسی و تنش‌های منطقه در این نقطه از جهان بوده اند و این امر باعث شده که سرمایه گذاران در این منطقه نسبت به کوچکترین مسائل و تحولات این منطقه نفت خیز حساس باشند. بلومبرگ در گزارشی نگاهی کرده به وضعیت اقتصادی برخی از کشورهای منطقه خاورمیانه و حوزه خلیج فارس.
تا زمانی که اقتصادهای خلیج فارس به نفت وابسته باشند، نفت خام می تواند عامل تعیین کننده در مورد سرمایه گذاری در زمینه مسائل تجاری در بازارهای منطقه ای باشد. اما اکنون سیاست، پادشاهی می کند.
در 12 ماه گذشته، تنش بین عربستان سعودی و ایران رو به افزایش گذاشت، روابط بین قطر و همسایگانش قطع شد، شورشیان یمنی به سمت ریاض موشک شلیک کردند و عربستان سعودی مبارزه با فساد را آغاز کرد که منجر به دستگیری بازرگانان برجسته و سلطنتی از شاهزاده الوالید بن طلال شد.
بر اساس شاخص بلومبرگ از شاخص‌های اصلی این منطقه، افزایش خطرات ژئوپلیتیک باعث می شود سرمایه گذاران خاورمیانه نسبت به قیمت نفت واکنش نشان دهند و شاخص سهام در شش کشور نفتی شورای همکاری خلیج فارس از سال 2014 منفی شود. در سال گذشته، شاخص سهام سالانه حدود 3 درصد کاهش یافت حتی پس از آنکه قیمت نفت از سال 2015 به بالاترین سطح رسید. مکس وولمَن (Max Wolman) مدیر ارشد سرمایه گذاری در شرکت آبردین استاندارد اینوستمنت
Aberdeen Standard Investments واقع در شهر لندن می گوید:» هنگامی که نگران مسائل ژئوپلتیک هستید سرمایه گذاری بسیار دشوار می شود زیرا نمی دانید بازارها به کدام سمت می روند. بنابراین بهترین راه کاهش برخی از تنش‌ها است. به همین دلیل نیاز است که نشانه‌های مثبت تری از عربستان سعودی و ایران ببینیم.”
در زیر راهنمایی‌هایی را برای سرمایه گذاران در بازارهای خاورمیانه برای سال 2018 را می بینید:
عربستان سعودی
این کشور در حال تلاش برای فروش 5 درصد شرکت نفت عربستان سعودی است که بیشتر به عنوان «آرامکو” (Aramco) شناخته می شود. پیش بینی می شود که این کشور در ماه مارس به شاخص بازارهای فوتسی راسل (FTSE Russell) اضافه شود. تجار نقش پادشاهی سعودی را در مسائل سیاسی به خصوص در جنگ لفظی این کشور با ایران و قطر تحت نظر دارند. عربستان سعودی و تعدادی از کشورهای منطقه قطر را به اتهام حمایت از تروریسم تحریم کرده اند. مانند سال 2017، سرمایه گذاران باید به سرعت با تغییر در داخل کشور، از جمله وضع مالیات بر ارزش افزوده، خود را تطبیق دهند. سال گذشته اقدامات کمیته مبارزه با فساد این کشور مردم و تحلیلگران را شگفت زده کرد، دولت عربستان ساخت شهری در حاشیه دریای سرخ به نام نئوم Neom)) را آغاز واجازه فروش سهام دولت را داد.
مصر
دولت با اصلاحات ساختاری رو به رو است که باعث شد که دارایی این کشور در میان سایر کشورهای خاورمیانه ارزش بیشتری پیدا کند. ذخایر خارجی اوراق بهادار خزانه داری مصر تا پایان ماه نوامبر حدود 19 میلیارد دلار بود زیرا مقامات بیشتر محدودیت‌های ارزی را کاهش و یارانه‌ها را قطع کردند. شاخص اصلی سهام مصر، شاخص EGX 30، در سال 2017 بیش از 20 درصد پیشرفت کرده که در میان بالاترین کشورهای خاورمیانه جای دارد. به گفته خالد درویش، مدیر عامل شرکت سهامی سرمایه گذاری در CI Capital Asset Management در قاهره، بانک مرکزی نرخ بهره اصلی خود را در سال 2018 کاهش می دهد و احتمالا موجب افزایش سرمایه گذاران بیشتری برای انتخاب سهام در اوراق قرضه خواهد شد. بخش‌های بهداشت، خدمات و زیربنایی بیشترین سرمایه گذاران را جذب خواهد کرد.
قطر
ارزش سهام سال گذشته ثروتمند در مقایسه با سایر کشورها و اقتصادهای در حال ظهور از سال 2010، و کشورهای همسایه، بدترین عملکرد سالانه را در تقریبا یک دهه داشته و باعث اختلاف 7 درصدی بین ریال این کشور با ریال عربستان سعودی شده است. مقامات در ماه دسامبر اظهار داشتند که شواهدی مبنی بر دستکاری در واحد پول این کشور وجود دارد و بانک مرکزی ذخایر «بیش از اندازه کافی» برای دفاع از ارزش پول این کشور در مقابل دلار آمریکا دارد. آرتی چاندرسکاران (Aarthi Chandrasekaran) معاون رییس شرکت تحقیقاتی در Shuaa Capital PSC در دبی، گفت: «بانک‌های قطری به دلیل حمایت گسترده دولت مقاوم هستند.”
امارات متحده عربی
پس از دوبار عرضه اولیه سهام در دوبی و ابوظبی، در سه ماهه آخر سال 2017، 2.16 میلیارد دلار جمع آوری شده است، و شرکت اماراتی Global Aluminium PJSC یک لیست دوگانه در هر دو بازار دارد. این شرکت به طور مشترک متعلق به سرمایه گذاری شرکت Mubadala ابوظبی و شرکت سرمایه گذاری دبی می باشد. خلدون ال مبارک مدیر اجرایی Mubadala در ماه اکتبر گفت که او انتظار دارد که عرضه سهام این شرکت در سال 2018 برگزار شود. با توجه به اطلاعات منتشر شده از برخی منابع، ابوظبی در حال همکاری با بانک‌های این کشور است تا سهام خود را با ارز داخلی برای نخستین بار در سال 2018 میلادی بفروشد.
حسنین مالک، سرپرست تحقیقات سهامی مستقر در دبی در شرکت Exotix Partners LLP، می گوید: برای سرمایه گذارانی که به دنبال حفاظت از خود در مقابل افزایش قیمت نفت و دلار هستند این پیشنهاد بهترین راه برای دفاع است.
سرمایه گذاران همچنین منتظر دیدن نتایج اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند.
کویت
طبق گفته سایمون کیتچن (Simon Kitchen) ، رئیس استراتژی بانک سرمایه گذاری EFG-Hermes در قاهره، این کشور می تواند خود را در لیست فوتسی راسل ببیند. کیتچن در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ در 20 دسامبر گفت: « کویت می تواند وارد واچ لیست شاخص ام اس سی آی شود، پس از انکه این کشور قبلا نیز توانسته است جایگاهی را در شاخص اف تی اس ئی راسل پیدا کند. شما یک اقتصاد دارید که همواره قوی و هیجان انگیز ترین در میان اقتصادهای منطقه بوده است و شما پول زیادی برای وارد شدن به یک بازار دارید. و مهمتر از همه، سرمایه گذاران خارجی و حتی منطقه ای هرگز به طور جدی به «کویت» توجهی نکردند.”
بحرین
کوچکترین اقتصاد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و متحد نزدیک عربستان سعودی، احتمالا باید برای تامین تقاضای رو به رشد برای ارز خارجی یا تاثیرات مربوط به بدتر شدن اعتماد سرمایه گذاران، با چالش‌های جدی مبارزه کند. حمایت مالی از سوی کشورهای همسایه در راه خواهد بود. رتبه بندی مالی اس اند پی گلوبال ریتینگ (S & P Global Ratings) در ماه دسامبر اعلام کرد رتبه اعتباری بحرین را به بی مثبت (B+) کاهش داده که ۴ سطح کمتر از رتبه مناسب سرمایه گذاری است.
عیسم کسبیه (Issam Kassabieh) ، تحلیلگر سهام در شرکت خدمات مالی مناکورپ (Menacorp Financial Services) ، اعلام کرد که سهام بحرین در بین کمترین سهام‌های مبادله شده در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است ولی سرمایه گذاران گزینه‌های بیشتری برای خرید سهام شرکت‌های بحرینی در دوبی دارند. عرضه و مبادله سهام بانک تجاری خلیج (Khaleeji Commercial Bank) از ماه دسامبر در دوبی آغاز شده و اثمار هلدینگ (Ithmaar Holding) نیز منتظر مجوز بانک مرکزی بحرین است تا عرضه سهام خود را در امارات متحده عربی آغاز کند.
عمان
موسسه اس اند پی (S&P) در ماه نوامبر اعلام کرد که میزان بدهی‌های خارجی عمان از میزان دارایی‌های نقدی خارجی این کشور برای نخستین بار در طول سال آینده بیشتر و این شکاف تا سال ۲۰۲۰ میلادی افزایش پیدا می کند. این یکی از سه شرکت رتبه بندی است که میزان اعتبار کشور را در سال گذشته کاهش می دهد، زیرا منابع مالی عمان در حال تضعیف است. براساس گزارش جویس متیو (Joice Mathew) رئیس تحقیقات بازار سهام در موسسه یونایتد سکوریتی (United Securities) در شهر مسقط اعلام کرده که شاخص سهام ام اس ام ۳۰ طی سال جاری بدترین عملکرد خود را در بین سایر شاخص‌های سهام در منطقه پس از قطر داشته است. شرکت‌های عمانی با چالش‌های زیادی از جمله افزایش مالیات‌ها روبرو هستند. سرمایه گذاران باید منتظر بهبود تدریجی درآمد شرکت‌ها در سال ۲۰۱۸ باشند که بیشترین رشد و رونق درآمد شرکت‌ها مربوط به بخش صنعت و خدمات خواهد بود.
