فراتاب ـ سرویس بین الملل: عمان، شریک ایران در تنگهٔ هرمز، علیرغم عضویت‌اش در شورای همکاری خلیج فارس ـ که اکثریت اعضای آن ضد ایران هستند ـ، روابط گرمی با تهران دارد. از آن‌جا که ایران به‌تدریج به اقتصاد جهانی بازمی‌گردد، عمان یک سکوی پرتاب بزرگ برای آن دسته از شرکت‌های ایرانی است که قصد دارند دامنهٔ کار خود را به بازارهای عربی، آسیایی و آفریقایی توسعه دهند.
عمان در موقعیت یک ترمینال تجاری حیاتی ظاهر شده که ایران را با کمک سیاست خارجی مستقل خود به چند قاره وصل می‌کند و اغلب خارج از چهارچوب شورای همکاری خلیج فارس عمل می‌کند. ارتباطات تجاری، فرهنگی و جغرافیایی با سرزمین‌های غیر عربی، ریشه در تاریخ عمان به عنوان یک امپراتوری دارد که شامل بخش‌هایی از هند، پاکستان، ایران، سومالی، موزامبیک و تانزانیای امروزی بود. هویت اقیانوس هندی عمان اغلب از هویت عربی/اسلامی آن و عضویتش در شورای همکاری به رهبری عربستان سعودی فراتر می‌رود.
حال که ایران بر تحریم‌هایی که سال‌ها این کشور را درگیر کرده بود فائق می‌آید، عمان موقعیت جدیدی دارد که جایگاه خود را به عنوان یک کریدور مهم تجاری ثبت کند.
شش روز پس از آن که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در روز ۱۶ ژانویه اجرایی شد، گلف نیوز از قول علی‌اکبر سیبویه، سفیر ایران در مسقط، گزارش کرد که ایران تلاش‌های مسقط را برای نقش مؤثری که در توافق اتمی و رفع تحریم‌ها بازی کرد، «جبران» می‌کند. سیبویه گفت: «رفقای زمان نیاز، کم هستند و عمان در زمان سختی کنارمان ایستاد. ما دوستان خود را فراموش نمی‌کنیم».
ایران به این وعده در ماه مارس و زمانی که سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیونی بر پروژه‌ای مشترک با عمان انجام داد، عمل کرد. خودروسازی بین‌المللی ارکید، یک کارخانه خودروسازی در الدقم واقع در نواحی ساحلی دریای عرب در کشور عمان است. صندوق سرمایه‌گذاری دولتی عمان در مالکیت این پروژه با شرکت ایران خودرو -بزرگ‌ترین کارخانه خودروسازی ایران- و یک سرمایه‌گذار شخصی عمانی شریک است.
این گروه خودروسازی ایران قصد دارد تا تولید خود را در سال آینده شروع کند و میزان آن را تا میانهٔ ۲۰۱۸ به ۲۰ هزار دستگاه خودرو برساند. هاشم یکه زارع، مدیر عامل ایران خودرو اعلام کرد که تنها پنج هزار دستگاه برای مصرف داخلی عمان در نظر گرفته شده و ۱۵ هزار دستگاه باقی‌مانده برای بازار کشورهای اتیوپی، اریتره، سودان و یمن تعیین شده است. ایران همچنین قصد راه‌اندازی چندین پروژهٔ دیگر را در عمان دارد که شامل مجموعه‌های نانوتکنولوژی، مجتمع بیمارستانی و افتتاح خط پروازی میان عمان و چابهار در ایران خواهد بود.
در ماه ژانویه، ایران توافق در زمینهخودرو به ارزش ۴۳۶ میلیون دلار با شرکت فرانسوی پی‌اس‌ای پژو سیتروئن امضا کرد که با رسیدن به حداکثر سرمایه‌گذاری تعیین‌شده، ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو تولید خواهد کرد. به گزارش فایننشیال تریبیون، این دو شرکت قرار است شرکای برابر باشند.
کاهش قیمت نفت باعث وارد آمدن خسارات زیادی بر بودجه دولت عمان شده و این کشور را در شرایطی سخت از نظر مالی قرار داده است. عمان نیز به مانند دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس قصد دارد تا منابع درآمدی خود را چند وجهی کند. در واقع، ۲۱ سال پیش از آن که جانشین ولیعهد عربستان سعودی، چشم‌انداز ۲۰۳۰ این پادشاهی را اعلام کند، عمان چشم‌انداز ۲۰۲۰ خود را اعلام کرده بود که شامل رشد اقتصاد خصوصی این کشور، افزایش درآمدهای غیر نفتی و سرمایه‌گذاری بر نیروی انسانی بود.
طی دیدار حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران از مسقط در ماه مارس ۲۰۱۴، مقام‌های عمانی و ایرانی بر سر ایجاد یک خط لوله ۱۲۴ مایلی میان دو کشور توافق کردند. از آن‌جا که عمان مایل به صادرات گاز طبیعی مایع‌شده (LNG) برای کاهش وابستگی‌اش به نفت است، وارد کردن گاز ایران برای مصرف داخلی این سلطان‌نشین، می‌تواند باعث شود تا عمان میزان LNG بیشتری به کشورهای خارجی بفروشد.
عمان سکوی پرتابی برای ایران به سمت آفریقا مهیا می‌کند اما رفع تحریم‌های ایران نیز این سلطان‌نشین را قادر می‌سازد تا بخش انرژی خود را با نواحی گاز خیز آسیای مرکزی مرتبط نماید. توافق هسته‌ای نوامبر ۲۰۱۳ گامی مهم به سوی ساخت شبکه تجاری ایران-عمان-آسیای مرکزی بود. در آگست ۲۰۱۴ وزیران خارجه عمان، ترکمنستان و ازبکستان در مسقط دیدار کردند تا تفاهم‌نامهٔ «ایجاد کریدور ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی» را در چهارچوب توافق‌نامهٔ سال ۲۰۱۱ عشق‌آباد امضاء کنند و این مسیر میان چهار کشور باز شود. (بعد از آن، هندوستان و قزاقستان نیز به آن پیوستند) وزرای خارجه همچنین اصول پایه‌ای افتتاح بندرهای صحار، دقم و صلاله به آسیای مرکزی را بازبینی کردند. چشم‌انداز این کریدور تجاری بی‌شک محرک مقام‌های عمان برای پیگیری دیپلماتیک رفع ممنوعیت تجارت ایران با جهان و تسهیل تنش‌های میان ایران با طرف‌های دیگر بود.
از دیدگاه عربستان سعودی و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، بازگشت ایران به اقتصاد جهانی متعاقب اجرای برجام، دردسرساز است. سعودی‌ها زمانی که دریافتند همتایان عمانی آن‌ها میزبان گفت‌وگوهای پنهانی هسته‌ای میان ایران و آمریکا هستند و این مسیر دیپلماتیک را خارج از شورا[ی همکاری] طی می‌کنند، بسیار خشمگین شدند. از آن‌جایی که عمان نقشی مؤثر در کمک به تلاش‌های ایران برای توسعهٔ بازارهای جدید در اقیانوس هند و خاورمیانهٔ بزرگ‌تر ایفا می‌کند، مسئلهٔ تعمیق پیوندهای مسقط-تهران موجب تنش در داخل شورای همکاری خلیج فارس می‌شود. این شورا از این‌که اتخاذ سیاست خارجی مستقل از سوی عمان به تضعیف چارچوب [شورا] و امنیت جمعی کشورهای عرب حاشیهٔ خلیج بیانجامد، نگران است.
حال به موازات آن که روابط تجاری عمان و ایران رشد می‌کنند و بندرهایی ماند دقم فرصت‌های بی‌شماری در اختیار ایران می‌گذارند، کشورهای دیگر شورای همکاری نیز می‌توانند از رشد زیرساخت‌های عمان و دسترسی‌اش به دریای عرب و اقیانوس هند بهره‌مند شوند. زمانی که عمانی‌ها ساخت بندر الدقم را در سال ۲۰۱۳ آغاز کردند، عربستان سعودی و امارات متحده عربی فرصتی را برای کاهش وابستگی خود به تنگه هرمز برای صادرات نفت یافتند و برای اتصال جاده‌ها، خطوط آهن و لوله‌گذاری به الدقم طرح ریختند.
عمان به عنوان یک کشور باثبات در حاشیه جنوب‌شرقی شبه‌جزیره عربی، با برخی از حساس‌ترین مناطق ژئوپلیتیک و کریدورهای مهم تجاری احاطه شده است. تحت رهبری سلطان قابوس بن سعید، مسقط با احتیاط و اتخاذ سیاست‌های عمل‌گرایانه توانسته بر دودستگی‌های فرقه‌ای فائق آید و ارتباطات مثبتی با تمامی قدرت‌ها داشته باشد. ستون کلیدی سیاست خارجی این کشور ایجاد توازن با منافع همسایگان قدرتمندش به نفع خویش است.
عمانی‌ها از دیرباز عربستان سعودی را به عنوان یک همسایهٔ مغرور می‌دیدند و امروز مقام‌های مسقط و ریاض درباره مسائل مختلف، از تولید نفت گرفته تا مداخله نظامی عربستان در یمن، تضادهای عمیقی دارند. تحکیم روابط با ایران، استقلال ژئوپلیتیک عمان را از عربستان تضمین می‌کند و با رفع تحریم‌های بیشتر علیه ایران، موقعیت‌های جدیدی برای عمان در اقتصاد جهانی مهیا می‌شود. توسعهٔ کریدور تجاری عمان-ایران به خواست عمانی‌ها برای پیگیری یک سیاست خارجی مستقل که ریشه در تاریخ منحصربه‌فردشان در مرکز یک امپراتوری اقیانوس هند دارد، کمک می‌کند. در واقع، عمانی‌ها برای آیندهٔ خود طرح می‌ریزند و هم‌زمان گوشهٔ چشمی نیز به گذشته دارند.
منبع: المانیتور
