نگاهی به سازمان اکو و نقش ایران به عنوان موسس آن | فراتاب
کد خبر: 6421
تاریخ انتشار: 19 تیر 1396 - 20:55
پیمان ها و گروه های بین المللی از جمله مسائلی در زمینه سیاست خارجی هستند که عضویت و یا عدم عضویت در آنها می تواند برای هر کشوری منافع یا مشکلات بسیاری ایجاد کند.

پیمان ها و گروه های بین المللی از جمله مسائلی در زمینه سیاست خارجی هستند که عضویت و یا عدم عضویت در آنها می تواند برای هر کشوری منافع یا مشکلات بسیاری ایجاد کند. به طور کلی حضور در پیمان های بین المللی و منطقه ای برای هر کشور علاوه بر ایجاد نوعی پرستیژ در عرصه بین الملل می تواند کمک بزرگی به کشور به شمار رود. در حقیقت می توان گفت که اتحاد های بین المللی که در قالب پیمان هایی بین دو و چند کشور به مشابه سپری دفاعی برای کشورهای عضو در مقابل تهدید های مختلف نظامی و اقتصادی باشد.

سازمان همکاری اقتصادی (Economic Cooperation Organization)  به طور مخفف اکو یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است که ایران در آن حضور فعال و چشمگیری دارد. سازمان اکو توسط سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه در سال 1964 پایه‌ریزی شد. اساسنامه این سازمان بیشتر متمرکز بر مسائل اقتصادی است با این حال اعضای سازمان در مورد مسائلی مانند فرهنگ نیز همکاری هایی با یکدیگر دارند. افغانستان، ایران، پاکستان و تاجیکستان در سال 1995، اساسنامه مؤسسه فرهنگی اکو به تصویب رساندند تا کشورهای عوض این سازمان در زمینه های فرهنگی همکاری های خود را گسترش دهند. بودجه فرهنگی اکو را چهار کشور افغانستان، ایران، پاکستان و تاجیکستان به طور سالانه پرداخت می‌کنند و این مؤسسه با داشتن بودجه‌ای جداگانه، اساسنامه خاص خود را دارد.

بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 فعالیت های این سازمان برای مدتی به حال تعلیق درآمد اما در سال 1985 این سازمان دوباره با حضور سه کشور موسس آن دوباره تجدید حیات پیدا کرد. بعد از فروپاشی شوروی در سال 1991، جمهوری های تازه تاسیس جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان به این سازمان پیوستند. افغانستان نیز به این سازمان پیوست تا جمع اعضای این سازمان به 10 عضو برسد.

نخستین اجلاس رهبران اوپک که به تأسیس این سازمان رسمیت سیاسی بخشید، در 1991  و در شهر تهران تشکیل شد و پس از آن به صورت ادواری، هر یک از کشورهای عضو این سازمان میزبان نشست رهبران بوده اند. حضور کشورهایی آسیای مرکزی باعث شد که فرصت های اقتصادی بسیاری برای کشورهای عضو با توجه به افزایش تعداد اعضا به وجود بیاید. کشورهای آسیای مرکزی با توجه به تازه تاسیس بودن خود نیاز داشتند که سرمایه گذاری های جدید را جذب کند و این امر فرصت بسیار خوبی برای اعضایی مانند ایران به وجود آورد که بتواند نفوذ اقتصادی خود را در بین کشورهای این منطقه افزایش دهد. بانک تجارت و توسعهٔ اکو نیز که یکی از بانک‌های بین‌المللی و زیرمجموعهٔ سازمان اکو است در سال 2008 با سرمایهٔ ۵/۸۷ میلیون دلار آغاز به کار کرد. مقر بانک در استانبول ترکیه است و در پایتخت کشورهای عضو اکو نیز دارای شعبه خواهد بود. بانک اکو برای کشورهای عضو تسهیلات مالی و اعتباری ارائه می‌دهد. یکی‌ از اهداف اصلی‌ این بانک تبدیل شدن به نهادی مهم برای بسیج منابع مالی در بازارهای بین المللی سرمایه به منظور تامین نیازهای توسعه در منطقه است.

این امر باتوجه به موقعیت استراتژیک ایران و موقعیت جغرافیایی کشورهای آسیای مرکزی بسیار حائز اهمیت است. ایران به دلیل داشتن مرز زمینی با 5 کشور دیگر عضو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیائی برای برقراری اتصال سایر اعضاء به آب‌های بین‌المللی و نیز به دلیل استقرار دبیرخانه دائمی اکو در تهران از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است. از سویی دیگر محصور بودن کشورهای آسیای مرکزی که عضو این سازمان هستند باعث شده که اهمیت داشتن روابط اقتصادی و تجاری این کشورها با ایران از اهمیت بسیاری برای این کشور ها برخوردار باشد.

با این حال به نظر می رسد که علیرغم پتانسیل بالای این سازمان برایتوسعه و رشد رونق اقتصادی در میان اعضا عضو اکو نتوانسته است آنطور که باید در راه رسیدن به اهداف خود موفق باشد و اکو تبدیل به نمونه ای از یک سازمان ناموفق در زمینه های مختلف اقتصادی و سیاسی شد. از نظر اقتصادی، آمارها نشان دهنده این موضوع است که در سال 2014،  تبادلات تجاری بین کشورهای عضو این سازمان تنها 8 درصد از تجارت خارجی کشورهای عضو را در برداشته است و این نشانگر عدم توسعه بخش بازرگانی در میان کشورهای عضو با سایر کشورهای عضو است. برای مقایسه باید به این نکته اشاره کرد که   بعد از تاسیس اتحادیه اروپا، حدود ۸۰ درصد از تجارت کشورهای عضو در درون خود اتحادیه انجام گرفته است.

ناهماهنگی هایی در زمینه سیاست های اقتصادی داخلی خود کشورهای عضو به چشم می خورد که این امر باعث شده که کشورهای عضو از نظر اقتصادی با یکدیگر تفاوت های زیادی داشته باشند. برای مثال ایران و ترکیه از نظر اقتصادی تفاوت ها و فاصله بسیار زیادی با سایر کشورهای عضو مانند افغانستان و تاجیکستان دارند. این اختلاف بین دو کشور ترکیه و ایران نیز به خوبی به چشم می خورد. از سویی دیگر مسائل امنیتی در منطقه مانند تروریسم باعث شده که سرمایه گذاری خارجی اعضای اکو با یکدیگر چندان چشمگیر نباشد.

به طور کلی می توان ادعا کرد که وضعیت کنونی همکاری بین کشورهای عضو اکو با توجه به جمعیت، وسعت، استعدادهای فراوانی که در زمینه های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در میان اعضای این سازمان وجود دارد همچنان  با جایگاه حقیقی این سازمان در سطح جهان و وضعیت ایده آل خود از نظر همکاری‌های درون منطقه‌ای فاصله زیادی دارد. با توجه به این شرایط باید کشورهایی مانند ایران و ترکیه به عنوان بزرگترین اعضای این سازمان باید تلاش های خود را در سطوح بالا بیشتر کنند تا موقعیت این سازمان در بین سازمان های بین المللی در سطح جهان تقویت شود.

منبع: عصراقتصاد

نظرات
| |
2018-03-26 21:51:53
بهتر است پنج کشور ایران و پاکستان و افغانستان و تاجیکستان و آذربایجان با یکدیگر متحد شوند و ایالات متحده ایران را تاسیس نمایند .
آخرین اخبار