فراتاب - گروه بین الملل: درطی هفته های گذشته روابط فرانسه و ایتالیا شاهد تیرگی کم سابقه ای بود تا حدی که پاریس سفیر خود در رم را فراخواند، آخرین باری که این اتفاق رخ داد مربوط به 80 سال پیش و زمانی بود که ایتالیای فاشیست به رهبری موسولینی در جریان جنگ جهانی دوم به فرانسه اعلان جنگ داده بود. ریشه اختلاف کنونی میان این دو عضو مهم اتحادیه اروپا را میتوان به دو بخش کلی تقسیم کرد. قسمت نخست ناشی از اختلاف ایدئولوژیک احزاب سیاسی حاکم در دو کشور است ، و بخش دوم ناشی از رقابت ژئوپلیتیکی این دو کشور و خصوصا تضاد منافع در مدیترانه و شمال افریقا است.
از بعد داخلی دولت کنونی ایتالیا ائتلافی از دو حزب جنبش پنج ستاره (پوپولیست) و حزب لیگ (راست رادیکال) است ، هر دوی این احزاب از جمله منتقدان سرسخت اتحادیه اروپا تلقی شده و سیاست های ضد مهاجرتی را دنبال میکنند. سیاست خارجی ایتالیا بر همین اساس با احزاب و سیاستمداران راست افراطی در دیگر کشورهای اروپا قرابت ویژه ای دارد، همین امر باعث شده است افرادی مانند ویکتور اوربان نخست وزیر و رهبر حزب فیدز مجارستان ، همگام با احزاب راست افراطی در دیگر کشورها از جمله سران حزب آزادی اتریش و یا مارین لوپن رهبر حزب تجمع ملی در فرانسه به یکدیگر نزدیک تر شوند ،اتحاد احزاب ملی گرا و پوپولیست راست افراطی حول محور مخالفت با مهاجرت و مقابله با اتحادیه اروپا و سیاست های بروکسل صورت میگیرد، امری که ذاتا برای احزابی با منافع ملی متفاوت و علایق متنوع کاری دشوار است ، اما به لطف رشد نارضایتی از ورود پناهجویان از یک سو و افول احزاب جریان اصلی و نا امیدی رای دهندگان از سیاستمداران حاکم فرصت کم نظیری را برای اتحاد ملی گرایان فراهم آورده است. باید توجه داشت مارین لوپن رقیب اصلی مکرون در انتخابات ریاست جمهوری در سال 2017 توانست چیزی حدود 34 درصد آرا را در دور دوم به خود اختصاص دهد که نسبت به مورد مشابه در دوره قبلی راهیابی این حزب به دور دوم تقریبا دو برابر شده بود ، حال بر اثر کاهش شدید محبوبیت مکرون و افزایش نارضایتی ها طبق آخرین نظرسنجی ها این میزان با ده درصد افزایش به 44 درصد بالغ شده و حتی در برخی از تخمین ها راست افراطی در حال پیشی گرفتن از حزب حاکم مکرون است
در سوی مقابل مکرون رهبر و سمبل لیبرال ها و حامیان بروکسل به شمار میرود که بزرگ ترین دشمنان آن ها ملی گرایان و راست های رادیکال مانند سالوینی و دی مایو در ایتالیا هستند وی همچنین اصلی ترین امید هواداران همگرایی اروپایی است که در بین آنها از لیبرال ها گرفته تا سوسیال دمکرات ها و حتی برخی محافظه کاران به چشم میخورند، در چنین وضعیتی به عقیده نگارنده تقسیم بندی چپ و راست در طیف سیاسی در حال دگرگونی بر مبنایی جدید است که میتوان آن را تقابل ناسیونالیسم و گلوبالیسم نامید. در واقع اکثر هواداران جهانی شدن از احزاب و جریان های متنوع هم اکنون بر روی مکرون لیبرال حساب میکنند تا بتواند در مقابل موج پوپولیسم و ملی گرایی در انتخابات پارلمان اروپا در بهار پیش رو مقاومت کند . در عین حال نیز احزاب سوسیال دمکرات و در کل جناح چپ میانه نیز به تنهای توانایی ایستادگی در مقابل پوپولیسم راست افراطی را ندارند چراکه آن ها نیز دچار افول کم سابقه ای شده اند به گونه ای که در هر دو کشور فرانسه و ایتالیا سوسیالیست ها یکی از ضعیف ترین نتایج تاریخی را از خود به نمایش گذاشته اند. در چنین شرایطی که مارین لوپن رهبر اپوزسیون و رقیب سرسخت مکرون متحد سالوینی در ایتالیا به شمار میرود تیرگی روابط دو کشور امری عجیب نخواهد بود حال رهبران ایتالیا به شکلی علنی و با حمایت و دیدار مستقیم با رهبران جنبش جلیقه زرد های فرانسه خشم شدید مقامات فرانسوی را برافروخته اند. این مسئله عامل اصلی تیرگی روابط اخیر به شمار میرود.ایتالیا حتی اعلام کرده است که هواداران جنبش جلیقه زردها میتوانند از بستر های آنلاین جنبش پنج ستاره ایتالیا و پورتال های آن به طور ویژه بهرمند شوند.
از سوی دیگر رقابت دو کشور در حوزه مدیترانه و شمال افریقا هم افزایش یافته است. ایتالیا به شکل فزاینده ای از نفوذ فرانسه در کشورهای افریقایی نگران است باید توجه داشت اختلافات ژئوپلیتیکی میان ایتالیا و فرانسه پیش از روی کار آمدن مکرون نیز افزایش یافته بود، یکی از عوامل آن مشارکت فرانسه در حمله نظامی به لیبی بود که مستعمره سابق ایتالیا و بطو سنتی حوزه نفوذ رم محسوب میشد. هم اکنون ایتالیا فرانسه را متهم نموده است که با دخالت در امور کشورهای افریقا و بی ثبات کردن منطقه باعث مهاجرت و سیل ورود پناهجویان از طریق دریای مدیترانه به اروپا شده است و ایتالیا نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی خود فارغ از اینکه چه دولتی بر سر کار باشد به طور جبری در معرض ورود بیشترین پناهجویان از این مسیر قرار دارد.
نباید فراموش کرد ایتالیا و فرانسه هر دو از اعضای بنیانگزار اتحادیه اروپا محسوب میشوند، حال فراخواندن سفیر هر چند به طور موقت نشان از عمق تیرگی روابط است ، این مسائل حتی در امور فرهنگی هم سایه انداخته است ،ایتالیا اعلام کرده که آثاری از داوینچی که قرار بود به مناسبت پانصدمین سالگرد مرگ وی به پاریس ارسال کند را لغو خواهد کرد. مکرون نیز پیش تر پوپولیسم و مهاجر ستیزی را به بیماری جذام تشبیه کرده بود. در حال حاضر ایتالیا به غیر از این مسائل بر سر اقدام فرانسه مبنی بر بازگزداندن پناهجویان به سمت ایتالیا ، ایجاد پست های ایست و بازرسی مرزی، و بحث استرداد شبه نظامیان چپ گرای پناهنده در فرانسه نیز با رم اختلاف نظر دارد. به نظر میرسد با افزایش قدرتیابی راست های پوپولیست در اروپا شاهد افزایش اختلافات و شکاف میان دو جناح باشیم و روز به روز از اروپای متحد فاصله بگیریم.
سیدنادر نوربخش، کاندیدای دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
