فراتاب_ گروه فرهنگی: آرامستان به عنوان یک فضای عمومی در هر فرهنگ و تمدنی بازتابی از باورها و اعتقادات مردم آن جامعه درباره مفاهیمی چون زندگی،مرگ،آخرت،طبیعت،ابدیت و... می باشد و از نظر تاریخی و اجتماعی در زمره منابع باارزش مردم شناختی در خدمت مورخان و جامعه شناسان تاریخی می باشد و از جنبه اقتصادی با ساماندهی فضای آن و منظره پردازی می تواند به عنوان مقصد گردشگری مورد استفاده قرار گیرد.به سخن دیگر آرامستان ها به عنوان نماد تلاقی دو پدیده متضاد مرگ و زندگی بازخوردی از فضای فکری و هویتی یک فرهنگ را به منصه ظهور می رسانند.
استان کردستان به عنوان استانی تاریخی و فرهنگی همواره از اعتبار و جایگاهی بلند برخوردار بوده است. در این میان سنندج به عنوان دارالایاله و مرکز این استان از علاوه بر کارکرد سیاسی و اقتصادی از نظر فرهنگی و مذهبی جایگاهی بس بلند و پرآوازه در تاریخ ایران ایفا کرده است و عنوان شهر« هزار مسجد»،«هزار تپه» خود به روشنی گویای غلبه صبغه فرهنگی و هنری این شهر بر دیگر جنبه های آن در جامعه ایرانی دارد.سنندج با دارا بودن مساجد و تکایا، عمارت ها و بناهای تاریخی و بزرگان دینی و ادبی و رجال سیاسی جایگاه قابل تقدیری دارد که می تواند از جنبه های گوناگون در معرفی و ارتقای سطح اقتصادی و فرهنگی این شهر و استان در سطح ملی و بین المللی مفید باشد. در کنار بازار قدیمی، عمارت های خسروآباد،خانه کُرد،موزه ی سنندج و سایر استعدادهای این شهر که هر کدام به تنهایی نشان از عظمت و شکوه پیشینه نه چندان دور آن دارد. عدم توجه به مقابر و گورستان های شهر مانند گورستان « تایله» ضربه ای جبران ناپذیر بر وجهه اجتماعی و سطح فرهنگی و گذشته تاریخی این شهر وارد آورده است.
شوربختانه آرامستان« تایله» که امروز در میان خود مردم شهر به عنوان مأمن و جایگاه متجاهرین و معتادین شناخته می شود، به دور از نظارت سازمان ها و ارگان های متولی حفظ و حراست از اماکن فرهنگی و تاریخی، به بیغوله ای تبدیل شده است و مکانی که می بایست و می تواند به عنوان بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی شهر موجب افتخار و سربلندی باشد در سایه بی توجهی مسئولان رها شده است. آرامستانی که مدفن بزرگان و مشاهیری چون استاد ناصر آزاد پور، اولین مصحح تاریخ اردلان ماه شرف خانم، حضرت شیخ عبدالله خالصی زاده طالبانی و بسیاری دیگر از بزرگان و اکابر این شهر می باشد.
علاوه بر آرامستان تایله، دیگر آرامستان مشهور شهر سنندج واقع در تپه شرف الملک معروف به تپه شیخ محمدباقر به عنوان مزار بسیاری از معاریف و خاندان های کردستان و حتی ایران می باشند. مقابر خانوادگی خاندان های آصف، صدیق وزیری، وکیل، مدرس گرجی و مجتهد بر اهمیت و ارزش فرهنگی و تاریخی این مکان افزوده است. سنگ مزار هر یک از این مشاهیر و خاندان ها به مثابه یک سند فرهنگی- تاریخی و اجتماعی دارای کارکردی دوجهی برای مردگان و زندگان است. برای افرادی که وارد این آرامستان می شوند سرشار از هنر،فرهنگ و تاریخ می باشد و برای زندگان و آشنایان و حتی ساکنان این شهر به عنوان بخشی از هویت و تاریخ کارکرد ماندگاری به همراه دارد.و از منظر اجتماعی ضمن افزایش تعاملات اجتماعی به بازنمایی ریشه های فرهنگی و قومی و احیای هویت ملی و محلی کمک می کند.
با ساماندهی و زیباسازی ضمن توجه به مباحث زیست محیطی و زیبایی شناختی و همچنین تأثیر آن در ارتقای سطح کیفی و اقتصادی ساکنان اطراف این آرامستان به احیای بخشی از میراث فرهنگی سنندج یاری می رساند. به نظر می رسد متولیان و مسئولان با مشاوره و استفاده از تجربیات کارشناسان تاریخی و فرهنگی به ساماندهی این گورستان اقدام کنند و با بازسازی،زیباسازی و تعمیر مقابر و آرامستان به ارتقای بیشتر جایگاه فرهنگی و تاریخی شهر سنندج کمک کنند تا به این طریق با افزایش جذابیت منحصر به فرد آرامستان از این فضا به عنوان یک فضای باز شهری و مقصد گردشگری هویت مند استفاده کرد.
برومند سورنی
کارشناس ارشد مطالعات تاریخی
محقق تاریخ محلی کردستان
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
