فراتاب: با وجود بیش از شش دهه تلاش بی‌وقفه برای ثبت تاریخ و فرهنگ کردستان، «عبدالحمید حیرت سجادی»، نویسنده و تاریخ‌پژوه برجسته کُرد، در زمان حیاتش کمتر مورد توجه رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی قرار گرفت. زندگی این نویسنده پرکار و برجسته که در میانه تابستان امسال در ۹۱ سالگی درگذشت، اکنون موضوع پیام‌های تسلیت و تجلیل‌های دیرهنگامی شده است که برای بسیاری یادآور فرصت‌های از دست‌رفته در معرفی و قدردانی از چنین چهره‌ای است.
بی‌توجهی در زمان حیات
حیرت سجادی با وجود نقش مهمی که در حفظ و مستندسازی میراث فرهنگی کُردها داشت، برای بخش وسیعی از جامعه حتی در زادگاهش چهره‌ای ناشناخته باقی ماند. نبود برنامه‌های رسانه‌ای برای معرفی آثارش، کم‌کاری نهادهای فرهنگی در برگزاری نشست‌ها و همایش‌های علمی و محدود بودن انتشار کتاب‌هایش به حلقه‌ای کوچک از پژوهشگران، باعث شد میراث او در زمان حیاتش کمتر در میان مردم شناخته شود.
اکنون درگذشت او موجی از پیام‌های تسلیت و یادداشت‌های ستایش‌آمیز را به همراه داشته است؛ پیام‌هایی که اگر سال‌ها پیش با عمل همراه می‌شدند، شاید نام و آثار این پژوهشگر به شکلی شایسته در حافظه عمومی جای می‌گرفت.
آثار و دستاوردها
عبدالحمید حیرت سجادی بخش عمده‌ای از زندگی خود را صرف گردآوری، تحقیق و نگارش درباره تاریخ و فرهنگ کردستان کرد. او در حوزه‌هایی چون تاریخ اجتماعی، زندگی‌نامه مشاهیر، ادبیات عامه، ضرب‌المثل‌ها و فولکلور کُردی آثاری ارزشمند بر جای گذاشت.
دو کتاب شاخص او، «بزرگان نامی کُرد» و «تاریخ مشاهیر کُرد»، زندگی و کارنامه بسیاری از چهره‌های برجسته تاریخ و فرهنگ کردستان را ثبت کرده‌اند. افزون بر این، او مجموعه‌ای کم‌نظیر از داستان‌ها، ترانه‌ها و مثل‌های کُردی را گردآوری کرد که امروزه به عنوان منابع معتبر در پژوهش‌های دانشگاهی و فرهنگی به کار می‌روند.
زندگی‌نامه
حیرت سجادی در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در سنندج به دنیا آمد. تحصیلات خود را در همین شهر به پایان رساند و سپس به تدریس و پژوهش روی آورد. علاقه‌مندی او به تاریخ و زبان کُردی، مسیر زندگی‌اش را به‌طور کامل در خدمت فرهنگ مردمش قرار داد. او تا سال‌های پایانی عمر، همچنان به نوشتن و گردآوری منابع ادامه می‌داد.
واکنش‌ها به درگذشت
پس از اعلام خبر درگذشت این پژوهشگر، شخصیت‌های فرهنگی، دانشگاهیان و نهادهای مرتبط با فرهنگ و هنر کُردی پیام‌های تسلیت مختلفی منتشر کردند که در آن او را «پژوهشگری خستگی‌ناپذیر» و «گنجینه‌ای فرهنگی» نامیدند. با این حال، همین واکنش‌ها یادآور فاصله میان تقدیر پس از مرگ و بی‌توجهی در زمان حیات اوست؛ تضادی که انتقاد بسیاری از فعالان فرهنگی و مردم را برانگیخته است.
میراث ماندگار و درس امروز
آثار حیرت سجادی، چه آن‌ها که منتشر شده‌اند و چه آن‌هایی که هنوز در دست انتشارند، سرمایه‌ای ماندگار برای شناخت تاریخ و فرهنگ کردستان محسوب می‌شوند. اما مرگ او هشداری نیز در خود دارد: فرهنگ و تاریخ‌سازان را باید در زمان حیاتشان شناخت، به رسمیت شناخت و از زحماتشان تقدیر کرد، پیش از آنکه تنها در قاب یادبودها به یاد آورده شوند.
گزارش از اسرین نادری از اعضای مدرسه روزنامه‌نگاری فراتاب – دوره 16.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
