فراتاب – گروه فراسفر: چنین است کردار گردان سبهر گهی درد بیش آردت گاه مهر/ گهی بخت گردد چو اسبی شموس به نعم اندرون زفتی آردت و بوس -  ساعتی قدم زدن در گذشته ای که حرف ها در دلش نهفته است. صدای خش خش برگ های باییزی به زیر قدم هایت گوشهایت را نوازش می دهند. کبوتران از گوشه و کنار محوطه با آواهای مختلف ورودت را خوشامد می گویند. به هر سو که می نگری گویی بخشی از تاریخ به تو خیره شده است. در گوشه ای می ایستی و رو به آسمان آبی نفسی عمیق می کشی و هوای تمیز را به درون ریه هایت فرو می دهی. تو گویی از زمان حال خارج شده ای و سفری به تاریخ رفته ای. تاریخی جذاب و در عین حال غم انگیز که روزگاری این خاک شاهدش بوده است.

اینجا تهران کاخ سعدآباد است که زمانی شاهد قدرت نمایی مردان و زنانی بوده که شاید هیچ گاه تصور نمی کردند روزی به انتهای مسیر می رسند. سیاستمدارانی که روزها و شب ها در همین نقطه ای که الان ایستاده ای راه رفته اند، خندیده اند، گریسته اند، عاشق شده اند، برای فرداهایشان هزاران امید و آرزو در دل کاشته اند ولی روزگار بازی سختی را برایشان رقم زد که در آن نه تنها باختند بلکه هیچگاه نتوانستند به نقطه شروع بازگردند.

معرفی اجمالی:

کاخ سعد آباد یکی از بزرگترین و در عین حال جذاب ترین بناهای تاریخی ایران است که در منطقه خوش آب و هوای دربند تهران به مساحتی در حدود ۱۱۰ هکتار بنا شده است. این مجموعه تاریخی شاهد سه دوره تاریخی مهم کشور شامل قاجاریه، پهلوی اول و دوم و جمهوری اسلامی بوده است. در دوره قاجاریه بنا شد و سکونتگاهی ییلاقی برای شاهان این سلسله بوده است.

مجموعه سعد آباد دارای ۱۸ کاخ می باشد که هر کدام از آنها در دوران سلطنت محمدرضا بهلوی مختص به سکونت یکی از اعضای این خاندان بود. شایان ذکر است محمدرضا در اوایل دهه ۵۰ این مجموعه را برای سکونت خود برگزید و تا آخرین روز زندگی در ایران در آن زیست و بعد از آن نیز این مجموعه به شکل موزه درآمد و از برخی کاخ های آن برای دیدارهای رسمی با مهمانان خارجی استفاده می گردد.

نگاهی کوتاه به برخی از مهم ترین کاخ های سعدآباد:

• کاخ احمد شاهی: قدیمی ترین کاخ موجود در سعدآباد است که در اواخر سلطنت احمدشاه قاجار در سال ۱۲۹۷ ساخت آن آغاز شد و در هنگام وزارت جنگی رضاخان به اتمام رسید.
• کاخ اختصاصی: در حال حاضر در اختیار نهاد ریاست جمهوری است.
• ساختمان جمهور یا کاخ ملکه مادر: محل سکونت مادر شاه
• کاخ سبز: از زیباترین کاخ های سلطنتی ایران می باشد. این کاخ به دلیل استفاده از سنگ های سبز زنجان و سنگ مرمر خراسان به شدت معروف است و محل زندگی و دفتر خصوصی رضاخان بوده است.
• کاخ موزه سفید یا ملت: بزرگترین کاخ مجموعه است و به دلیل استفاده از سنگ سفید در ساخت بنا به کاخ سفید شهرت دارد. محمدرضا به همراه همسرش در تابستان از این کاخ برای سکونت استفاده می کردند.

علاوه بر کاخ های مذکور می توان به موزه استاد بهزاد، موزه برادران امیدوار، موزه چهره های ماندگار، موزه ظروف سلطنتی، موزه مردم شناسی، موزه فرشچیان و ... اشاره کرد که هر یک در دوران شاه محل سکونت یکی از اعضای خاندان پهلوی بوده اند و امروزه به محلی برای جذب توریست و گردشگر تبدیل شده اند.

برخی از امکانات مجموعه سعدآباد:

ایستگاه رادیو: در تاریخ ۲۸ اردیبهشت سال ۱۳۸۰ با هدف اطلاع رسانی به بازدیدکنندگان کار خود را شروع کرده است و هم اکنون نیز برنامه های روزانه دارد.

دروازه ها:

• دروازه جعفر آباد
• دروازه دربند که محمدرضا شاه از این درب عبور و مرور می کرد.
• دروازه رودخانه
• زعفرانیه
• کاخ سفید
• نظامیه: محل عبور و مرور رضا شاه

سالن های ورزشی: سه مجموعه بارک ورزش – سالن بیلیارد و تنیس

کتابخانه: این مجموعه در شمالی ترین قسمت مجموعه سعدآباد قرار دارد. این ساختمان بعد از مرمت در سال ۱۳۸۱ به عنوان کتابخانه افتتاح شد. این مجموعه از حیث مجموعه های مکتوب بسیار غنی است و شامل بیش از ۱۰۰۰۰ جلد کتاب است و عناوین موضوعی مختلفی شامل تاریخ – ادبیات – جغرافیا – باستان شناسی – آثار تاریخی و ... می باشد.

گلخانه: گلخانه موز که با مدیریت صحیح هر ساله به بار می نشینند و بازدید کنندگان می توانند از نزدیک آنها را مشاهده می کنند.

• گلخانه استرلتزیا
• گلخانه میخک
• گلخانه بنفشه آفریقایی
• گلخانه گلاله
• گلخانه ماهوتیا

به وقت رفتن:

به درب های خروج نزدیک می شوی. وقت خداحافظی از تاریخ و برگشتن به روزمرگی های زندگی ماشینی فرارسیده است. بار دیگر نگاهی کوتاه به سرتاسر محوطه می کنی. انگار صدایی در گوشت می خواند:

اینجا همان جایی است که روزگاری نه چندان دور فردی که لقب شاهی ایران را بر دوش می کشید با گام هایی به ظاهر استوار قدم بر می داشت و از آینده ای روشن برای ایران سخن می راند. اما غافل از آن بود که سرنوشت دیگری در انتظار سلطنت و قدرت اوست. فردی که زمانی می خواست تاریخ ساز کشور بشود خود به بخشی از تاریخ کشور تبدیل شد که هیچگاه از حافظه ایران و ایرانی رخت برنخواهد بست.

گزارش از بهار آمری زاده کارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است