فراتاب - گروه اقتصادی: از زمستان سال گذشته زمزمه‌هاي ادغام ناهمگون بانک انصار داراي مجوز با بانک مهر اقتصاد و موسسه ثامن - درخواست‌کنندگان مجوز فعاليت؛ که تا هم اکنون مجوز فعاليت از بانک مرکزي دريافت نکرده‌اند- شدت گرفت تا اينکه بانک انصار رسماً در روز پنج‌شنبه مورخ 13/2/1397 اعلام نمود که مؤسسه ثامن با آن بانک ادغام شده است. با اين وجود، آيا در شرايطي که بانک انصار به دلايلي از طرف نهادهاي بين‌المللي مورد تحريم بوده و هست و امکان ثبت هر گونه پيامي در سيستم سوئيفت به نام آن بانک فراهم نيست؛ منطقي است که اين بانک بزرگتر و با همين نام و همين رسالت به حيات و فعاليت خود ادامه دهد؟ در ادامه به تشريح اين موضوع خواهيم پرداخت.

در مورد انصار بيشتر بدانيم!

هيأت موسس بانک انصار در اوايل سال 1388 با موافقت ضمني بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با تأسیس آن؛ آغاز به تدوين و اجرايي نمودن برنامه های عملیاتی خود در چارچوب راهبردهاي خود گرفت؛ بر همين اساس؛ اساسنامه پيشنهادي تهيه و در تاریخ 1388/6/31 در یک هزار و صد و دومین جلسه شورای عالی پول و اعتبار مطرح و تصویب گرديد پس از تصويب اساسنامه؛ بانک انصار و با هماهنگي بانک مرکزی به مدت 3 ماه، نهایتاً در تاریخ 1388/2/10  موافقت‌نامه اصولی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خطاب به هیأت موسس و سازمان بورس و اداره ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری صادر گردید پس از اخذ موافقت‌های لازم زمان پذیره نویسی عمومی بانک انصار از تاریخ 1388/12/15 تا تاریخ 1388/12/15 تعیین و برگزار شد. بانک انصار رسماً در تاریخ 1389/8/3 با شماره 374528 در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری به ثبت رسید و شخصیت حقوقی مجزاي آن شکل گرفت و نهایتاً با نامه شماره 59204 تاریخ 1389/3/20 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بعنوان یازدهمین بانک خصوصی کشور فعالیت خود را آغاز نمود.

شرح ماوقع از ادغام؛

از شهريور سال گذشته و با جدی شدن جریان ادغام بانک‌ها و همزمان با ساماندهی موسسات غیرمجاز، حواشی  پيرامون موسسه ثامن و مهر اقتصاد در مقطعی صورت گرفت که موضوع ادغام آن دو با موسسه مجاز کوثر مطرح شد. و از سال 96 اين دو موسسه غير مجاز به ليست موسسات در حال اخذ مجوز بانک مرکزي اضافه شدند. با وجود اخبار ضد و نقيض در آن مقطع انتظارات بر آن بود که اين سه با يکديگر ادغام گردند. اما در پایان سال،  فرشاد حیدری-معاون نظارت بانک مرکزی- از ادغام موسسه ثامن، مهراقتصاد و بانک انصار خبر داد و گفت که بانک جدید در بهار سال ۱۳۹۷با محوريت بانک انصار به دليل تشکیل می‌شود

بر اساس اعلام حيديري؛ هدف آن بود که در جریان ساماندهی بانک‌های نظامی بعد از ادغام ثامن، مهراقتصاد و انصار، در مرحله بعد بانک‌های حکمت، قوامین و کوثر نیز ادغام شده و در مجموع دو بانک نظامی تشکیل شود. این در حالی است که در آینده ممکن است این دو بانک نیز ادغام و در نهایت یک بانک نظامی قوی در شبکه بانکی فعالیت کند.

دلايل و علل و اهداف ادغام:

معاون نظارتی بانک مرکزی در اواخر سال گذشته عنوان نمود که ماحصل بررسي‌ها و نصميمات اين است که بانک انصار و دو موسسه مهر اقتصاد و ثامن به محوریت بانک انصار ادغام شوند و در سال آتی هم سه بانک و موسسه اعتباری باقی مانده یعنی حکمت، قوامین و کوثر هم به بانکي واحد بدل خواهند شد.

مقامات ارشد بانک مرکزی تاکید کرده‌اند در نتیجه این ادغام هیچ مشکلی برای سپرده‌گذاران پیش نخواهد آمد و جای نگرانی وجود ندارد.

نهاونديان معاون اقتصادي رئيس‌جمهور نيز در بحبوحه اخبار ادغام عنوان کرد که ادغام ثامن و مهر‌اقتصاد در بانک انصار به انضباط بانکي کمک مي‌کند و به شفافيت و پاسخگويي اين موسسات اعتباري کمک خواهد کرد.

معاون نظارتي بانک مرکزي:

در بسیاری از کشورها، ارتش ها دارای بانک هستند تا به پرسنل آنها و خانواده هایشان خدمات ارائه کنند به نحوی که در بعضی موارد، کشورهایی که نیروهای مسلح، فعالیت برون مرزی دارند با بانک های دیگر کشورها تفاهم هایی امضاء می کنند تا ارائه خدمات به پرسنل به بهترین نحو انجام گیرد.

 در کشور ما نیروهای مسلح به تناسب گستردگی، دارای بانک ها و موسسات اعتباری هستند و در حیطه وظایف تعیین شده به فعالیت ادامه می دهند، هرچند که این بانک ها و موسسات اعتباری به لحاظ سرمایه و انواع خدمات ارائه شده کوچک ارزیابی می شوند. به همین دلیل ضروری به نظر می‌رسد از ترکیب آن ها بانکی واحد، با ثبات و سلامت مالی بالاتر شکل گیرد تا خدماتی بهتر به خانواده نیروهای مسلح ارائه شود.

مقام ناظر اعلام کرد که هدف بانک مرکزی از این اقدام، ایجاد بانک‌هایی با سلامت مالی بالا و باثبات‌ بیشتر اعلام کرد. این تصمیم با همکاری و هماهنگی بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و ستاد کل نیروهای مسلح اتخاذ شده است. به گفته اين مقام سياست‌گذار و ناظر بانک، هدف از این ادغام ایجاد بانکی بزرگ‌تر و کارآمدتر استنه این که صرفاً و به صورت ظاهری ادغامی صورت گیرد و تعداد کاهش یابد چون با این روش مشکلی حل نخواهد شد. روال بر این است که بانک جديد حاصل از ادغام از نقاط قوت هر سه موسسه و بانک قبلی بهره برده و نقاط ضعف را کاهش دهد، ضمن اینکه ارزیابی میزان دارایی و بدهی و ارزشگذاری سهام آنها در حال انجام است. و معاون نظارتی در ادامه تصریح کرد که سپرده گذاران این موسسات نگران نباشند چراکه این ادغام یکی از رویکردهای مناسب بانک مرکزی برای تقویت نظام بانکی است.حیدری تاکید کرد که بانک مرکزی مقید به حفظ حقوق تمام ذینفعان در ادغام این موسسات است و در ادامه افزود: این ادغام باید ضمن انجام فعالیت روزانه تمام این موسسات انجام شود بدون حتی یک وقفه یک دقیقه ای!

اخبار مربوط به ادغام بانک انصار و موسسه اعتباری ثامن و بانک مهراقتصاد موضوع جدید نیست؛ اما عدم ادغام کامل در خصوص دو بانک و يک موسسه موضوع جدیدی است که در روز پنج‌شنبه بخشي از آن  صحت يافت و اطلاع‌رسانی شد؛ اما چرا مهر اقتصاد حاضر به ادغام نشد؛ به طور ساده مي‌تواان گفت که مهر اقتصاد در خواست تأسيس يک بانک مستقل داده و آمادگي لازم در خود را فراهم نموده که به عنوان يک بانک مستقل فعاليت نمايد و زماني که خبرهاي ادغام پخش گرديد مقامات مهر اقتصاد در خبرها از عدم ادغام خبر مي‌دادند و حاضر به اين نبودند که ذيل مجموعه انصار فعاليت نمايند و از ادغام سرباز زدند؛ اما سياست‌گذاري‌هاي کلان مقامات بانکي چه مي‌شود بايد منتظر گذشت زمان و اقدامات لازم در اين خصوص باشيم تا شاهد اجرايي شدن سياست ايجاد يک بانک واحد نظامي محقق گردد.

چرا ادغام ناهمگون اما ميمون!

در دوران سازندگي؛ رهبري خواستار پيگيري دليل اينکه چرا نيروهاي نظامي در حال اقدام به تأسيس بانک و موسسه اعتباري دارند را صادر نمود. موضوع در همان زمان مسکوت ماند تا اينکه اکثريت نهادهایی که منابع پولي و گردش مالي معتنابهي در اختيار داشتند، تصمیم به تأسيس بانک نمودند. از آن زمان تاکنون بانک مرکزي و مقامات نظام در تلاشند که از مجوز به اين گونه نهادهاي وابسته به نهاد يا سازمان جلوگيري نمايند ليکن در اين بين بانک انصار، قوامين  حکمت و نور و ... مجوز فعاليت خود را از بانک مرکزي دريافت و عملاً آغاز به فعاليت نمودند.

موسسات و بانک‌هاي ذيل سازمان‌هاي و نهاهاي نظامي

• بانک انصارو موسسه فاقد مجوز ثامناز ذيل مجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است صندوق انصارالمجاهدین، زیر نظر بنیاد تعاون سپاه، در طول دهه هشتاد 500 شعبه در سراسر کشور دایر کرده بود. بنیاد تعاون سپاه، تعاونی مالی و اعتباری ثامن را نیز در اختیار دارد. ثامن با موافقت‌نامه وزارت تعاون در سال 76 تأسیس و چند ماه پیش، اخبار و شوايع منجر به قصور موسسه در فعاليت معمولي خود شد که در واقع به دليل هجوم سپرده‌گذران به موسسه و تقاضاي سپرده‌ خود ، موسسه با کاهش نقدينگي روبرو و دچار پديده هجوم بانکي^[1] گرديد. هم اکنون با ادغام صورت گرفته با بانک انصار، آن بانک ضامن پرداخت سپرده‌هاي سپرده‌گذاران آن موسسه گرديده است.،
• صندوق بسیجیان از سال 72 با سرمایه اولیه یک میلیون تومان تأسیس شد و قصد داشت تا وام در اختیار بسیجی‌ها قرار دهد. این مؤسسه، زیر نظر بسیج مستضعفان و در سال 89، مجوز تأسیس بانک مهر اقتصادرا از بانک مرکزی دریافت نمود.
• بانک حکمت ایرانیاننیز در سال 89، اعلام وجود کرد. این بانک متعلق به ارتش است و مهم‌ترین شعبه‌های آن، در اطراف پادگان‌های ارتش قرار گرفته است.
• قوامینحاصل تلاش‌های ناجا و وزارت دفاع به عنوان هسته اولیه بانک قوامین که از صندوق قرض‌الحسنه نیروی انتظامی تشکیل گرديده بود. این صندوق، در سال 1379 به مؤسسه پس‌انداز و قرض‌الحسنه تبدیل و مجوز فعالیت بانکی آن نیز در اسفند سال 1391 توسط بانک مرکزی صادر شد
• مؤسسه مالی و اعتباری کوثرنیز به وزارت دفاع تعلق دارد. نخستین شعبه صندوق پس‌انداز قرض‌الحسنه کوثر در سال 1387افتتاح شد و این مؤسسه توانست در دوم آذر ماه 1388 موافقت اصولی تبدیل به مؤسسه اعتباری را از بانک مرکزی دریافت کند. آثار

همانطور که پيشتر گفته شد، همه‌ي نهادهاي نظامي فعال در کشور داراي نهاد بانکي و اعتباري ذيل مجموعه خود مي‌باشند. اخيراً بسياري ديگر از سازمانها و نهادهاي ديگر که داراي گردش مالي مناسبي مي‌باشند خواستار تأسيس بانک دارند همچون دانشگاه آزاد اسلامي که يکي از اين سازمانهاست. ليکن آيا هر سازماني نياز است به دليل گردش مالي بالا خواستار تأسيس بانک نمايد! اين شبهه ايجاد مي‌شود آيا اين امور در ساير بانکها که صرفاً کار بانکي انجام مي‌دهند قابل انجام نيست؟ به نظر مي‌رسد ادغام صورت گرفته برنامه‌اي مدون بوده که حداقل اين شبه رفع گردد که هر نهاد و سازماني براي ارايه خدمات به خود اقدام به بانک نمايد رفع خواهد شد و اينکه با اين اقدام و بزرگ شدن بانکها؛ فعاليت بانکي منسجم و بهتر قابل انجام بوده و بر اساس اشتانداردهاي بانکي تعداد کمي بانکها در هيچ کشور قابل توجيه نيست بلکه بنيه و قدرت مالي و اعتباري بانک بايد در اولويت باشد تا خدمات به شکلي بهتر ارايه گردد. حال به نظر مي‌رسد با شروع موضوع ادغام؛ ساماندهي موسسات اعتباري و پولي به نحو بهتر و کارآمدتري دنبال و به طور کامل برچيده شود. انتظار مي‌رود در اين برهه بانک مرکزي با جديت بيشتري خواستار ادغام موسسات و بانکهاي کوچک باشد تا فضاي رقابتي بانکها سالم‌تر و اقتصاد سالم‌تر به فعاليت خود ادامه دهد.

گلزار آقایی؛ کارشناس مسایل اقتصادی و بانکی

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

[1] Bank run