فراتاب - گروه دیپلماسی: تا ساعت 22:30 امشب دونالد ترامپ رسماً پس از ماهها گمانه زنی و تهدید مشخص خواهد کرد که کشورش از توافق برجام با ایران خارج خواهد شد یا خیر؟

با توجه به شواهد امر به نظر می رسد شانس وقوع هر دو گزینه ،ماندن یا خروج از برجام، بسیار نزدیک بهم باشد. ترامپ به شدت بدنبال آن است تا همه وعده های انتخاباتی خود را ولو بصورت نمادین هم شده عملیاتی کند! و در این راه اگر این وعده ها در تضاد و علیه دستاوردهای باراک اوباما ،رئیس جمهور پیشین آمریکا، باشد آنها را جدی تر دنبال می کند، به نحوی که گفته می شود ترامپ بطرز شگفت آوری یکی از ماموریت های اصلی اش ویران کردن میراث اوباما چه در سیاست داخلی و چه در عرصه خارجی است! و در این میان طرح بیمه اوباما در داخل و برجام و توافق با ایران در خارج، گل سرسبد و نمادین کارنامه های رئیس جمهور دموکرات و پیشین امریکاست، که ترامپ از همان زمانی که کاندیدای ریاست جمهوری بود کمر همت بسته بود تا آنها را به زمین بزند!

اما در این بین عوامل چندی وجود دارند که وقتی در کنار هم قرار می گیرند کفه ماندن آمریکا در برجام را تا حدی سنگین تر از نماندن و خروجش می کنند، این عوامل و دلایل عبارتند از:

1. فشار اروپا: طی دو هفته اخیر امانوئل ماکرون ،رئیس جمهور فرانسه، آنگلا مرکل ،صدر اعظم آلمان، و بوریس جانسون ،وزیر خارجه انگلیس، هر سه نفر در سفر به آمریکا تلاش کرده اند تا ترامپ را ترغیب به ماندن در برجام کنند. شرکای اروپایی آمریکا که نقش بسزایی در دستیابی به برجام داشتند، همچنان حفظ برجام را مورد تاکید قرار می دهند و به طرق مختلف به امریکا فشار می آورند تا از آن خارج نشود.
2. نبود بدیل مناسب: خروج از برجام به معنای بهم زدن یک توافق بین المللی بدون ارائه یک بدیل و بسته جدید است، امری که اروپایی ها و منتقدین ترامپ بر آن تاکید می کنند، که خروج از برجام خود یک بدیل محسوب نمی شود!
3. فقدان سند علیه ایران: موضوع جدی دیگر این است که نه آژانس و نه دیگر ناظرین برجام تاکنون سندی دال بر تخطی ایران از برجام منتشر نکرده اند، ادعاهای جدید نتانیاهو هم نتوانست نظر ناظرین را تحت شعاع خود قرار داده و محکمه پسند باشد.
4. ایجاد بی اعتمادی به تعهدات امریکا در عرصه بین الملل: برجام توافقی بین المللی و مورد تایید رئیس جمهوری آمریکاست، طی همه سالهای اخیر هیچ رئیس جمهوری توافق خارجی رئیس جمهور پیشین را برهم نزده است، و انجام این امر توسط ترامپ نه تنها یک بدعت به شمار می رود بلکه عملاً اعتماد بین المللی به توافقاتی در سطح رئیس جمهوری آمریکا را به شدت مخدوش خواهد کرد.
5. مذاکره با کره شمالی: ترامپ به شدت بدنبال آن است تا با کره شمالی یک توافق صلح را با ابتکار خود به سرانجام برساند، بی شک برای کره ایها سرنوشت نهایی برجام، می تواند سطح بی اعتمادی شان به آمریکا را بالاتر برده و شانس موفقیت مذاکرات را کم و کمتر کند!
6. حفط برجام با حربه تحریم: اما آمادگی اروپا برای ایجاد تحریمهای تازه علیه ایران هماهنگ با امریکا علیه توان موشکی ایران و حضور و نفوذ منطقه ایش در خاورمیانه، موضوع دیگری است که رهبران اروپایی طرفدار برجام به ترامپ قول داده اند، یعنی آنان از یکسو آمریکا را در برجام نگه خواهند داشت از سوی دیگر برای جلب رضایت آمریکا آماده اعمال تحریم های تازه علیه توان موشکی ایران و نیز نفوذ منطقه ایش دارند!

ترامپ به شدت مخالف افزایش توان موشکی ایران از یکسو و گسترش نفوذ و اثرگذاری منطقه ایش از سوی دیگر است، در حقیقت امر او توانسته است، اروپایی ها را در این دو مورد، اروپایی ها را هم صدا با خود کند، دیپلماسی فعال عربستان سعودی و لابی های اسرائیلی ها هم به عنوان عوامل مکمل جانبی در این خصوص عمل کرده اند و لذا او مصمم است تا در هردو حوزه به ایران فشارهای جدی وارد سازد، لذا طراحی مساله برجام به نحوی انجام شده است، که اگر آمریکا که اصلی ترین طرف برجام به شمار می رود از آن خارج شود عملاً اعتبار برجام تا حد زیادی مخدوش می شود و با کارتهای فشاری که در دست دارد، می تواند بر ایران فشارهای جدی وارد سازد. و اما اگر در برجام باقی بماند از همین حالا همراهی رهبران اروپایی را به بهانه محدود کردن نفوذ منطقه ای و توان موشکی ایران برای اعمال تحریم ها و فشارهای جدید علیه ایران را  جلب کرده است، در نتیجه به نظر می رسد هر دو سناریوی خروج یا ماندن در برجام را تیم سیاست خارجی ترامپ به نحوی برنامه ریزی کرده و به پیش برده است، که در هردو صورت یک وضعیت باخت -باخت از نظر افزایش فشار و تحریم علیه ایران، را به تهران تحمیل کند!

اردشیر پشنگ پژوهشگر حوزه روابط بین الملل

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است