کد خبر: 7364
تاریخ انتشار: 30 بهمن 1396 - 00:32
احسان شاه حسینی

فراتاب – گروه بین الملل: دیدار الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان  و نخست وزیر رژیم اسرائیل در حاشیه ی مجمع جهانی اقتصاد داووس با چهره هایی گشاده و دست هایی فشرده نشان از میل و عمق روابط دوکشور می داد.

روابطی که رشته دوستی اش از بدو تولد جمهوری آذربایجان تنیده شد و با وجود  زمینه های چالش برانگیز روابط تیره و خصمانه اکثر کشور های مسلمان با این رژیم قوت بیشاری نیز گرفت. از آغاز روند شکل گیری جمهوری آذربایجان و استقلال این کشور  پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، آذربایجان به عنوان کشوری تازه استقلال یافته و نو پا شاهد حمایت های اسرائیل و تلاش این کشور برای ایجاد روابط دو جانبه و گسترده در تمامی زمینه ها بود.

روابط دو طرف از روزهای آغازین در مسیری راهبردی و استراتژیک قرار گرفت و روند شکلی گیری روابط آنها نیز با منافع متقابل شان گره های بیشتری خورده و روند روبه افزایشی را در پیش داشته است.

آذربایجان در نقش کلید همکاری و حضور اسرائیل در قفقاز جنوبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و جایگاه مهمی در سیاست خارجی آن رژیم دارد. بنوعی یکی از متحدان اصلی اش در منطقه به شمار می رود و این رژیم سرمایه گذاری گسترده برای تعمیق روابط خود با جمهوری آذربایجان انجام داده است.

اسرائیل از آغاز شکل گیری اش همواره به دنبال کسب حمایت بین المللی و ارتقا جایگاه بین المللی خود بویژه پس از جنگ با اعراب بوده است. لذا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اسرائیل سیاست خارجی خود در کشورهای مشترک المنافع به خصوص آذربایجان را تقویت کرد. روابط اسرائیل با آذربایجان پس از تیره تر شدن روابط اش با ترکیه در سال 2010 از اهمیت بیشتری برخوردار شد. ارتباط با کشوری غنی و استراتژیک در منطقه ی، اهمیت آذربایجان را برای اسرائیل دو چندان کرد. به گونه ای که وزیر امور خارجه اسرائیل در باکو روابط اسرائیل با آذربایجان را مهمتر از روابط با فرانسه عنوان کرد.

پس از پایان یافتن جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی یکی از حامیان اصلی نیرو های ضد غرب عربی از میان برداشته شد. اما خلا قدرت بوجود آمده در منطقه ی قفقاز جنوبی، غرب، ایالات متحده  آمریکا و اسرائیل را از شکل گیری جریانات رادیکال اسلامی و ساختار های غیر همسو در منطقه هراسان می ساخت. نفوذ جمهوری اسلامی و افزایش تفکرات انقلابی در منطقه امکان شکل گیری جریان های جدید در قفقاز جنوبی را افزایش می داد و بر وخامت اوضاع برای غرب و اسرائیل می افزود. لذا تقویت آذربایجان، حمایت از این کشور و شکل گیری روابط همپیوند با این کشور در اولویت های غرب و اسرائیل قرار گرفت.

اسرائیل نیز روابط خود با آذربایجان را در عرصه های مختلفی چون انرژی (نفت و گاز)، علمی، فناوری اطلاعات، پزشکی، عمران، کشاورزی، تصفیه آب و تبادلات فرهنگی افزایش و ارتقا داد. از این رو، اسرائیل با بهره مندی از درگیری و جنگ آذربایجان با ارامنه و انزوای شکل گرفته شده ی این کشور در منطقه  و در میان کشور های مسیحی، روابط خود با آذربایجان را در حوزه های امنیتی، اطلاعاتی و نظامی نیز گسترش داد و آذربایجان نیز برای رهایی از انزوای دیپلماتیک خود دستان اسرائیل را به گرمی فشرد. در اوج درگیری های خونین آذربایجان و ارمنستان در سال 1992 روابط اسرائیل و آذربایجان گرم تر شد. در آوریل 1993 اسرائیل موشک های استینگر را در اختیار جمهوری آذربایجان قرار داد و قدرت نظامی و بازدارنگی این کشور را تقویت کرد و در کنار ترکیه به حمایت از آذربایجان پرداخت.

نفت و گاز از جمله عوامل کلیدی در روابط اسرائیل و آذربایجان هستند که اهمیت بسزایی نیز برای رژیم اسرائیل دارند. یکی از نگرانی ها و دغدغه های اسرائیل در منطقه ی پر انرژی خاورمیانه، همواره تامین نیازهای سوختی و انرژی خود بوده است و با توجه به خصومت های این رژیم با کشور های منطقه، آذربایجان به عنوان یکی از تولید کنندگان انرژی از منابع دریای خزر، می تواند شریکی معتمد برای این رژیم باشد.

در این مسیر اسرائیل همواره یکی از حامیان خطوط لوله باکو- تفلیس- جیهان (BTC) بوده است، چرا که به لحاظ ترانزیتی آذربایجان را به یکی از تولیدکنندگان اصلی نفت و گاز تبدیل کرده و مسیر انرژی را برای اسرائیل هموار می ساخت. در سال های اخیر انتقال نفت آذربایجان به اسرائیل روند رو به رشدی داشته است و آذربایجان نیز علاوه بر فروش محصول خود، یک حامی پر نفوذ و یک سرمایه گذار قوی در عرصه های مختلف را جذب کرده است.

از این رو، روابط دو کشور در عرصه های مختلف قابل توجه است و خط سیر روند های موجود را نمی توان از یک قاب به نظاره بنشینم. لذا می توان هر کدام از عوامل و موانع پیش روی روابط دو کشور  را بیشتر مورد بررسی قرار داد و از این رهگذر به نگاهی جامع در خصوص چگونگی و چرایی روابط جمهوری آذربایجان و رژیم اسرائیل رسید.

 

احسان شاه حسینی کارشناس مسائل قفقاز و عضو شورای نویسندگان فراتاب

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار