فراتاب - گروه اقتصادی: بسياري از ما در جهاني زندگي مي کنيم که تجربه واقعي «تاريکي» برايمان تبديل به يک امر استثنايي شده است. براي بسياري از ساکنان شهري کره زمين که تقريباً 54 درصد از جمعيت کنوني جهان را تشکيل مي دهند، احتمال اينکه ستاره ها از چراغ هاي معابر و خيابان روشن تر به نظر برسند، کمتر است. اما اين فرضيه براي هر يک نفر از 7 نفر ساکن کره زمين درست نيست. براساس ارزيابي هاي بانک جهاني 1.1 ميليارد نفر از مردم جهان، که عمدتاً در کشورهاي در حال توسعه زندگي مي کنند، هنوز به برق پايدار دسترسي ندارند. اين مسأله مي تواند چالش ها و مشکلات عظيمي را براي بسياري از اين جوامع و اقتصادها رقم بزند. اين مسأله مانع جدي بر سر راه آموزش، توسعه کسب و کار و به طور کلي، ساختن جامعه است. کمبود برق مانعي اساسي در برابر ايجاد توسعه پايدار در جوامع است. براي تفهيم بهتر اين مسأله، سعي کنيد براي چند لحظه يک کشور استوايي را در نظر آوريد که عملاً از ساعت 6:30 بعد از ظهر خورشيد غروب مي کند و مردمان اين کشور به برق دسترسي ندارند. چگونه يک دانش آموز مي تواند شب قبل از امتحان مروري بر درس هايش داشته باشد و خود را براي امتحان فردا آماده کند؟! چگونه يک دستفروش مي تواند با شروع تاريکي شب کسب و کارش را هر روز حفظ کند؟! چگونه اعضاي خانواده مي توانند بدون استفاده از تلويزيون، موبايل يا کامپيوتر ارتباط خود را با جامعه و دنيا حفظ کنند؟! چگونه يک بيمارستان منطقه روستايي مي تواند داروهاي حساس خود را فاسد شدن حفظ کند؟! و... .
بنابراين دسترسي به برق براي پايداري محيط بسيار ضروري است. نياز به نور و روشنايي در بسياري از مناطق آفريقايي و آسيا از طريق سوزاندن نفت سفيد و سوخت هاي زيستي، که گازهاي سمي و آلودگي زيادي توليد مي کنند، برطرف مي شود. در حالي که اين گازها نه تنها باعث مخاطره انساني مي شود بلکه زمين را با گرمايش جدي مواجه مي کند.
به طور سنتي ما معمولاً از طري توسعه شبکه برق و ساختن نيروگاه هاي فسيلي جديد به تقاضاي مصرف کنندگان پاسخ مي دهيم. اما در جهان «پسا توافق پاريس»؛ جايي که تقريباً اکثر کشورهاي دنيا توافق کردند که ميزان انتشار گازهاي گلخانه اي را جهت رسيدن به آينده اي بهتر کاهش دهند، مسير توسعه کنوني ديگر پاسخگو نخواهد بود. در واقع، در جان پسا توافق پاريس، مسيري هاي قديمي به نظر مي رسد به کناري نهاده شدند و جهان در مسيري جديد قرار گرفته است. در اين مسير جديد ما شاهد توسعه انرژي هاي تجديدپذير در کشورهاي حامي اين انرژي ها و حتي کشورهايي که در حال حاضر از برق کافي برخوردار نيستند، خواهيم بود.
توسعه انرژي هاي تجديدپذير تنها راه براي رسيدن به مفاد توافق پاريس و نجات دادن جهان از مخاطره جهاني گرمايش زمين و تغيير اقليم است. خوشبختانه ما در حال حاضر در اين مسير درست قرار داريم. در سال 2014 بيش از 50 درصد از سرمايه گذاري جهان در زمينه توليد برق از محل انرژي هاي تجديدپذير بوده است. کشورهايي مانند پاراگوئه، نروژ و ايسلند تقريباً 100 درصد برق خود را از انرژي هاي تجديدپذير تأمين مي کنند. اخيراً نيز کشورهاي نفت خيزي چون عربستان، امارات و کويت گام هاي بسيار جدي براي توسعه انرژي هاي پاک برداشته اند. عربستان سعودي برنامه ريزي کرده تا سال 2040 ميلادي ميزان برق توليدي خود از انرژي هاي تجديدپذير را به 41 گيگاوات برساند، کويتنيز براي سال 2020 برنامکه ريزي کرده که 10 درصد از کل ميزان انرژي مصرفي خود را از انرژي هاي تجديدپذير تأمين کند.
بنابراين گام نهادندر جهت توسعه انرژي هاي تجديدپذير مي تواند براي مناطقي که بيشترين نياز را به برق دارند، گام بزرگي باشد. سازمان انرژي هاي نو آفريقا (AREI) برنامه ريزي کرده تا سال 2020 ميزان استفاده از انرژي هاي تجديدپذير را 2 برابر کرده و حدود 10 هزار مگاوات به ظرفيت کنوني اش اضافه کند.
گام بعدي اساسي آن، اين است که توليد انرژي هاي تجديدپذير را تا سال 2030 به حدود 300 گيگاوات برساند. به طور شگفت انگيزي، کشورهاي اتحاديه اروپا و G7 اعلام کردند؛ براي توسعه انرژي هاي تجديدپذير در آفريقا حاضرند 10 ميليارد دلار به AREI کمک کنند. با اين کمک جامعه بين المللي و راهنمايي اتحاديه آفريقا، اجلاس سران آفريقا و بانک توسعه آفريقا قادر خواهند بود برق 600 ميليون ا مردم آفريقا را از طريق توسعه انرژي هاي تجديدپذير تأمين کنند.
اگر آفريقا به سمت توسعه استفاده از انرژي هاي تجديدپذير حرکت کند، مکانيزم هاي خلاق نيز در اين قاره پيشرفت خواهند کرد. «ماکوپا»(MAKOPA)؛ اسم يک شرکت تکنولوژي در کشور کنياست که قادر است رد صورت درخواست اهالي، به صورت آني به تقاضاي برق مناطق خارج از شبکه از طريق نصب سريع پنل هاي خورشيدي پاسخ دهد. حدود 250 هزار از اين پنل هاي خورشيدي در کنيا، اوگاندا و تانزانيا براي تأمين برق مصرف کندگان کم درآمد نصب شده اند. اين شرکت در پي اين است که ميزان فروش خود را تا سال 2018 به يک ميليون واحد برساند.
در يک طرح چندجانبه «بان کي مون» دبيرکل پيشين سازمان ملل متحد در سال 2011 طرح «تأمين انرژي پايدار براي همه» را عرضه کرد تا اينگونه هم به دسترسي بيشتر مردم جهان به نعمت برق کمک کند، و هم اينکه سهم انرژي هاي تجديدپذير را از سهم کل انرژي مصرفي جهان، افزايش دهد. اين ابتکارعمل هم از بهترين راه حل ها و خلاقانه ترين آن ها در ميان ذينفعان حمايت مي کرد و هم باعث شفافيت بيشتر در مسير توسعه به سوي اهداف مي شد. علاوه بر اين، اين امر باعث همکاري بيشتر در ميان دولت ها، کسب و کارها و جامعه مدني براي انجام کارها مي شد.
اين مشارکت نه تنها اهداف توافق پاريس را محقق مي کند، بلکه باعث تحقق اهداف توسعه پايدار توسط ملت هاي جهان خواهد شد. در واقع، با دسترسي به انرژي مدرن، پايدار، ارزان و مطمئن به عنوان اهداف اوليه توسعه پايدار مي توان گفت دسترسي به ساير اهداف توسعه پايدار از جمله توسعه سلامت انساني، آموزش و اشتغال نيز آسان تر خواهد شد. دنيا پذيرفته است که هسته آينده انرژي جهان، انرژي هاي تجديدپذير است. فراتر از اين توافقات، ما در آينده شاهد سرمايه گذاري بيشتر بخش خصوصي در اين بخش خواهيم بود. توافق پاريس براي بخش خصوصي سيگنالي براي حضور جدي در اين عرصه است. شايد بتوان گفت ما از زمان توافق، وارد دوران جديدي شده ايم؛ دوران انرژي هاي تجديدپذير.
اينکه ما چه زماني مي توانيم به اهداف اين توافق مي رسيم، به تداوم همکاري ميان کشورها و تأثير رهبران کسب و کارها و اينکه آن ها چگونه از اين فرصت ها استفاده مي کنند، بستگي خواهد داشت.
عبدالصمد محمودي- کارشناس مسائل آب و انرژي
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
