کد خبر: 2222
تاریخ انتشار: 16 خرداد 1395 - 15:42
بررسی مقدماتی پایگاه اطلاعات داعش فاش کرد
جزیه و تحلیل مقدماتی کارشناسان موسسه خدمات دفاعی بریتانیا (RUSI) از فایل فاش شده از استخدام داعش، نشان می دهد که فرایندهای اجتماعی افراط گرایی و بسیج ستیزه جویان خارجی، در اصل، بازتابی از فرایندهای القاعده است.

فراتاب- کلیر الیس و رافائلو پاتوچی در گزارشی که اندیشکده راسی (RUSI) منتشر کرد، نوشتند: در مارس 2016 اعلام شد که یک فراری از داعش یک درایو حافظه حاوی اطلاعات شخصی هزاران ستیزه جوی خارجی داعش را به دست آورده است.

اسکای نیوز این اطلاعات را در اختیار RUSI گذاشت و همزمان با بررسی مفصل این اسناد توسط محققان این موسسه، بررسی مقدماتی این مدارک مقداری اطلاعات را آشکار ساخت.

به نظر می رسد که بسیاری از این اسناد، فرم عضویت می باشد که نیروهای داعش هنگام ورود به قلمرو تحت کنترل این گروه مابین سال های 2013 و 2014 تکمیل کرده اند. این اسناد در اصل به امور اداری مربوط هستند که در 23 بند، از اطلاعات بیوگرافی عمومی تا سطح معلومات مذهبی را ثبت کرده اند.

در این فرم ها حتی جایی برای تاریخ مرگ پیش بینی شده است که در صورت کشته شدن در جنگ می توان پر کرد.

هرچند ارزش این اسناد بدیهی است، اما دارای محدودیت هایی نیز هست، به طوری که صرفا دارای عکس فوری از چهره کسانی است که به سوریه و عراق رفته اند و نمی توان فهمید که این اطلاعات خاص چقدر با تصویر مطابقت دارد و یا چند نفر دیگر در این دوره به آنجا رفته اند.

با این حال، این مدارک جزئیات مهمی را درباره اشخاص و چگونگی اداره قلمرو داعش اعم از عضوگیری، افراط گرایی و بسیج ستیزه جویان خارجی و درباره چگونگی یادگیری این گروه از تجارب سازمان پیشرو خود یعنی القاعده در اختیار می گذارد.

بروکراسی شبه نظامی

این اسناد بیانگر تلاش برای تحمیل کنترل و اداره امور اجرایی و دارای شباهت هایی با فعالیت القاعده است: این فرم ها اطلاعات مشابهی را ثبت کرده که در آرشیو القاعده موسوم به «پرونده سنجار» پیدا شده است؛ از جمله: مسیر جذب نیرو، واسطه و معرف وی و وسایل شخصی. همچنین، قراینی وجود دارد که نشان می دهد از الگوی اولیه القاعده، برای ثبت تجارب و معلومات نیروهای ورودی به کار گرفته می شود.

البته بخش هایی برای ثبت سطح دانش مذهبی نیرو و تجارب قبلی از جهاد پیش بینی شده است که در پرونده سنجار وجود ندارد. علاوه بر این، مدارکی برای ثبت مهارت بالقوه مربوطه یا دانشی غیر از جنگ به چشم می خورد.

بروکراسی امور اجرایی «دولتی» بیانگر ماهیت دوگانه داعش است. این گروه تحت فشار نظامی فزاینده در سوریه و عراق، به تلاش خود برای تحریک، ترغیب و هدایت حملات علیه غرب شدت بخشیده است. برخی از حملات توسط این گروه هدایت می شود، اما بسیاری از حملات توسط افرادی انجام می گیرد که تماس حقیقی با داعش ندارند، اما با تبلیغات آن تحریک می شوند.

از این رو، بین این نقش های دوگانه تضاد آشکاری وجود دارد: داعش از یک طرف «دولتی» بروکراتیک و به شدت کنترل شده است و همزمان از طرف دیگر جنبش جهانی تروریستی «آشوبگر» و بدون کنترل محسوب می شود.

"با کمی کمک دوستانم"

مارک سیگمن با بررسی فعالیت عضوگیری القاعده به اهمیت پیوندهای اجتماعی در نظریه خود موسوم به «دسته رفقا» اشاره کرده و نشان داد که پیوندهای خویشاوندی و دوستی اغلب به عضوگیری و افراط گرایی پیش از موعد کمک می کند.

همینطور، اسکات آتران، دانشمند مردم شناس در پژوهش خود به این نتیجه می رسد که خویشاوندی و دوستی در فهم چگونگی افراط گرایی و خشونت طلبی مردم اهمیت زیادی دارد. وی می نویسد «مردم صرفا به خاطر یک هدف نمی‌میرند و نمی‌کشند، بلکه برای همدیگر می کشند و کشته می شوند».

داعش برای انتشار پیام خود به مخاطبان جهانی به طرز ماهرانه ای از رسانه های اجتماعی بهره می گیرد. با این وجود، رسانه های اجتماعی گرچه ابزار تبلیغی قدرتمندی محسوب می شود، اما از اهمیت ارتباطات دنیای واقعی در بسیج مردم نمی کاهد.

تحلیل اولیه از اسناد لو رفته نیز بر این امر صحه گذاشته و حاکی از تجمع جغرافیایی در جذب ستیزه‌جویان خارجی است. این اسناد نشان می دهد که بسیاری از ستیزه جویان بریتانیایی به صورت گروهی جذب داعش شده اند. با توجه به این حقیقت که این گروه ها از یک مکان، به ویژه از کاونتری، کاردیف و پورتسموث جذب شده اند، اهمیت تعاملات آفلاین در افراط‌گرایی را آشکار می سازد، چرا که در جذب از طریق رسانه اجتماعی، نیروها بایستی از سراسر کشور باشند و نه از یک مکان خاص.

 سفارش حامیان

این اسناد موید آن است که معرفی یک حامی برای کسب مجوز ورود به قلمرو تحت کنترل داعش ضروری است. داعش، همانند القاعده، می خواهد برای جلوگیری از نفوذ احتمالی، هویت نیروهای تازه وارد را بررسی کند. یکی از افرادی که ظاهرا چنین نقشی را بر عهده دارد، عمر بکری محمد، مبلغ سوری است که در اواخر دهه 90 گروه المهاجرون را در بریتانیا بنیان نهاد. وی در بمباران ژوئیه 2005 به بریتانیا گریخت و بعد از آن، از بازگشت وی به بریتانیا جلوگیری به عمل آمد.

عمر بکری از پایگاه خود در لبنان به فعالیت افراط گرایی پرداخت و چندین بار در پایگاه اطلاعاتی داعش به عنوان حامی معرفی شده است. اکنون بکری قادر است تا دسترسی به داعش را تسهیل کند. این امر بیانگر تهدید فزاینده از جانب افراط‌گرایان کاریزماتیک و تداوم فعالیت شبکه‌های به اصطلاح جهادی است و هر دو این موارد هنوز پس از دو دهه از ظهورشان تهدید محسوب می شوند.

 نتیجه گیری

داعش به وضوح از القاعده تجاربی آموخته است تا اینکه از مهارت عضوگیری این سازمان در حفظ موفقیت‌آمیز و موثر قلمرو خود بهره گیرد. اسناد فاش شده از اطلاعات داعش بیانگر آن است که مکانیسم اصلی عضو گیری و افراط گرایی آنها یکسان است.

رسانه های اجتماعی دسترسی به مخاطبان جهانی را برای گروه داعش هموار ساخته، اما فرایندهای اجتماعی افراط گرایی و بسیج ستیزه جویان خارجی هنوز بازتابی از روش های القاعده است. در ورای این بروکراسی، ستیزه جویان خارجی صرفا دسته ای از دوستان هستند.

منبع: شورای راهبردی روابط خارجی

مطالب مرتبط
نظرات
آخرین اخبار