فراتاب: در آن نیمروز تابستانی که عرق بمانند آونگی بر روی پیشانیم نشسته بود، بە محل نصب پیکرش نزدیک شدم. لباسهای خوش دوخت و زیبایی پوشیده بود. انگار خیاطی چیرهدست تمام زندگیش را برای دوخت چین، بافت و گرههای آن صرف نموده است. هر چه بیشتر میاندیشیدم گیجتر میشدم چرا لباسهایی کە با این همە وسواس بیمارگونە دوختە شدە بودند همە سفید بودند؟ این سفیدی بازتاب چه چیزی بود که درک نمیکردم؟ نگاهی بە لباسهای خویش انداختم هیچ شباهتی بە لباسهای او نداشت. یادم آمد مادرم همیشه میگفت بچهجان حیف این تن نیست در این لباسهای تنگ بە بند میکشی؟ از دیدن یقە انگلیسی و دامن کت کە انگار باد آن را بە رقص در آورده بود، متحیرم. دست بر موهای کوتاهش میکشم. از شعف دیدن قامت برافراشتەاش حس میکنم میتوانم صدای گامهای بلند و مطمئنش را بشنوم و جلد کتابهای در دستش را ببینم که نوشته شده: «بۆ کردستان، هەنبانە بۆرینە، شرفنامەی بدلیسی»
ساخت استادانه و پرظرافت مجسمه ماموستا هژار توسط هنرمند چیرهدست و پرآوازه یعنی استاد هادی ضیاءالدینی برای نصب در شهرستان پیرانشهر بهانهای شد تا این گزارش به نگاهی گذرا به زندگی پربار استاد هژار بپردازد:
استاد هژار افقی درخشان برای اندیشە، تاریخ، زبان و ادبیات کُردی
نویسندە، محقق، مترجم، فرهنگ نویس، واژە شناس، اسلامشناس، مفسر، شاعر نامدار کُرد، عبدالرحمن شرفکندی متخلص بە «هژار» در سال 1300 خورشیدی در روستای شرفکند از توابع بوکان چشم بە جهان گشود. در دو سالگی مادرش را از دست داد و با سختی و تلخی زندگی آشنا میشود. با شروع پنج سالگی الفبا و قرائت قرآن را در نزد پدرش ملامحمد بور فراگرفت. ایام کودکی و نوجوانی خود را در زادگاه خویش و در حجرە خانقاە شیخ برهان بە فراگیری علم و دانش گذرانید. در 17 سالگی بە علت فوت ناگهانی پدرش بار مسولیت خواهران و برادرانش را بر عهدە گرفت و بەناچار ادامه تحصیل را کنار گذاشت و بە مهاباد نقل مکان کرد و تا مدتی در ادارە دخانیات بوکان مشغول بە کار شد. علاقەمندیاش بە زبان و ادبیات کردی چنان بود کە تا آن سالها بیشتر شعرهای شاعران کردزبان را خوانده و حفظ کرده بود. در سن 20 سالگی با تغییر اوضاع سیاسی اجتماعی ایران و بویژه کردستان به عضویت جمعیت تجدید حیات کردستان یا ژ.ک (کۆمەڵەی ژیانەوەی کورد یان ژ.ک) در آمد. آنگاه بود که بە خود اجازە داد شاعری را از سر گیرد و در بیان محرومیت مردم، بیداد شاهان و حاکمان شعر بگوید و تخلص هژار را برگزید که به معنای فقیر و بینواست. با خود عهد کرد که هیچگاه به خاطر مال و مقام دست به قلم نَبَرَد و جز در راه مبارزه با ظلم و جهل شعر نگوید.
اشعار نغز و دلانگیز هژار در مدت زمان کمی به دلها راه یافت و قاضیمحمد لقب «شاعر ملی» را به او داد. نخستین دیوان شعرش به نام "ئاڵەکۆک" چاپ و منتشر گردید و بە زبان آذری نیز ترجمه و انتشار یافت.
وی در تاریخ 2 ی اسفند 1369 در کرج تهران بە دیار باقی شتافت. آرامگاه او در مقبره الشعرا واقع در شهرستان مهاباد در کنار دوست و یار صمیمی خود استاد هیمن موکریانی و قاضی محمد میباشد.
آثار و تالیفات استاد هژار؛
- ئاڵەکۆک، دیوان اشعار چاپ تبریز سال 1324ه.ش
- بەیتی سەرەمەڕ و لاسایی سەگ و مانگەشەو، منظومه ای شامل طنزهای اجتماعی، چاپ سوریه 1975م
- ترجمە منظومه مەم و زین خانی از کردی کرمانجی بە کردی سورانی چاپ بغداد 1960م.
- تجدید چاپ بە انضمام عین اشعار خانی با شرح لغات و اصطلاحات آن چاپ ایتالیا، 1989م.
- بۆ کوردستان، دیوان اشعار چاپ اول، عراق 1966 م، چاپ چهارم سوئد 1988 م.
- ترجمە رباعیات خیام بە کردی با حفظ قالب عروضی رباعی، چاپ اول عراق 1968م. چاپ سوم ایران، سروش 1370هـ.ش
- ترجمە شرفنامەی بدلیسی بە کردی با افزودن مقدمات و تعلیقات، چاپ اول نجف 1973م، چاپ دوم تهران 1360 هـ.ش
- هۆزی لەبیر کراوی گاوان، ترجمە از عربی بە کردێ چاپ بغداد 1973م
- ترجمە مجموعە قانون در طب ابوعلی سینا شامل 5 کتاب کە در 7 مجلد انتشارات سروش.
- یەک لە پەنای خاڵ و سیفری بێ بڕانەوە، ترجمە یک جلوش بینهایت صفرها، اثر دکتر علی شریعتی از فارسی به کردی چاپ تهران 1358هـ.ش
- ئارێ برا، وارا بڕا، ترجمە آری این چنین بود برادر، اثر دکتر علی شریعتی از فارسی به کردب چاپ تهران 1358 هـ .ش
- عیرفان، بەرامبەری، ئازادی ترجمە عرفان، برابری، آزادی دکتر علی شریعتی چاپ تهران 1359هـ.ش.
- دایە! باوە! کێ خراوە ترجمە پدر! مادر! ما متهمیم اثر دکتر علی شریعتی چاپ تهران سروش 1359هـ. ش
- شرح دیوان اشعار شیخ احمد جزیری بە کردی سورانی چاپ تهران سروش 1361هـ.ش
- ترجمە آثار البلاد و اخبار العباد به فارسی اثر ذکریا بن محمد بن محمود القزوینی، چاپ تهران اندیشه 1366هـ.ش
- هەنبانە بۆرینە فرهنگ جامع کردی بە کردی و فارسی چاپ تهران سروش 1369هـ.ش
- پێنج ئەنگوست دەبنە یەک مست. ترجمە پنج انگشت یک مشت است اثر بریژیت ونگور بورسکی از فارسی، چاپ تهران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان 1362هـ.ش، چاپ دوم انتشارات تازە نگاە 1380هـ.ش
- چێشتی مجێور (شلم شوربا) زندگینامە هژار بە قلم خود، کردی، چاپ پاریس 1997م.
- ترجمە قران پیروز بە کردی چاپ تهران انتشارات تازە نگاە ـ احسان 1380هـ.ش
- مێژووی ئەردەڵان، گرداوری، اقتباس، ترجمە تواریخ موجود دربارە خاندان اردلان چاپ تهران، انتشارات تازە نگاە 1381
اثار منتشر نشده؛
- تاریخ سلیمانیه ترجمه از عربی به فارسی
- روابط فرهنگی ایران و مصر ترجمه از عربی به فارسی
- فرهنگ فارسی به کردی ( ترجمە فرهنگ عمید).
نویسنده: چیمن سانیار
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
