فراتاب: یکی از بحران‌های خاورمیانه بعد از ویرانی‌های فراوان به ایستگاه پایانی خود نزدیک می‌شود. جنگ اسرائیل و حماس آخرین روزهای خود را دارد پشت سر می‌گذارد و دو طرف دارند به توافق نزدیک می‌شود. این جنگ کشته و زخمی‌های فراوانی را بر جای گذاشت خانه‌های بسیاری را نابود کرد و امید و آرزوهای زیادی را برباد داد. حال می‌خواهیم به برسی روند مذاکرات، تلفات و ویرانی‌هایی که این جنگ بر جای گذاشته مروری داشته باشیم.

هزینه‌های جنگ

تا زمان تنظیم این گزارش این آمار‌ها وجود دارند

1. 34 هزار و 262 فلسطینی در این جنگ جان خود را از دست داده‌اند.
2. 77 هزار و 908 فلسطینی نیز در این جنگ زخمی شده‌اند.
3. یک هزار و 410 اسرائیلی کشته شده‌اند.
4. 250 گروگان اسرائیلی نیز به دست حماس افتادند.
5. بیش از 100 خبرنگار کشته شدند.
6. بیش از 224 نفر از کارمند‌ان کمک‌های بشر دوستانه.
7. 179 نفر از کارمندان UNRWA (آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک).

با وجود تمام خسارت‌های جانی این جنگ خسارات مالی قابل توجهی برای مردم فلسطین برجای گذاشته است. در گزارش جدید سازمان ملل در روز پنجشنبه برآورد شد که خسارات ناشی از جنگ غزه بیش از 18.5 میلیارد دلار است. این سازمان اعلام کرد که بازسازی تمام خانه‌های تخریب شده در نزدیک به هفت ماه بمباران و حملات زمینی اسرائیل تا سال 2040 طول خواهد کشید. طبق برنامه توسعه سازمان ملل، غزه پیش از جنگ با نرخ بیکاری 45 درصدی دست و پنجه نرم می کرد

مذاکرات

دور جدیدی از مذاکرات اسرائیل و حماس در روز شنبه با میانجی‌گری مصر و قطر در قاهره برگزار می‌شود. در این مذاکرات ویلیامز برنز، مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، برای کمک به میانجی‌گری آخرین مذاکرات به قاهره سفر کرده است. همچنین آنتونیو بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا برای مذاکره با بنیامین نتانیاهو در خصوص آتش بس این هفته به اسرائیل سفر کرد. به گزارس بی‌بی‌سی یکی از مقامات آمریکایی  گفته که مذاکرات بسیار پیچیده دارد به پیش می‌رود و برای رسیدن به هر توافقی ممکن است روزها طول بکشد.

جایی که دو طرف ایستاده‌اند

مقامات اسرائیلی در حال برسی آن هستند که توافقی را بپذیرند که عملیات زمینی آن‌ها در رفح را به عقب بیاندازد یا آن را متوقف کند. این مسئله بسیار با وعده‌ای که بنیامین نتانیاهو داده بود فاصله دارد زیرا نتانیاهو پیروزی کامل در جنگ را در گرو حمله به رفح و نابودی کامل حماس عنوان کرده بود.

رهبران  حماس نیز باید تصمیم بگیرند که آیا دست کشیدن از گروگان‌ها، بزرگترین ابزار چانه‌زنی این گروه، ارزش تضمین یک آتش‌بس طولانی‌مدت را دارد یا نه، آزاد کردن گروگان‌های اسرائیلی لزوما به معنای پایان دائمی جنگ نیست

فشارها برای آتش‌بس

دولت آمریکا با فشار بر حماس می‌خواهد هر چه سریع‌تر توافقات برای آتش‌بس را به سرانجام برساند. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل با اشاره به اینکه تمام اقدامات نظامی برای حمله به رفح آماده است موجب شده است که دولت آمریکا شتاب بیشتری برای آتش بس داشته باشد زیرا آن‌ها به هیچ عنوان با حمله به رفح موافق نیست. رفح جنوبی‌ترین شهر غزه است و در حال حاضر 1.2 میلیون فلسطینی در این مکان ساکن هستند. این حمله موجب افزایش تلفات در غیرنظامیان می‌شود و یک بحران انسانی دیگر به وجود خواهد آورد. بلینکن وزیر امورخارجه برای تحت فشار قرار دادن حماس برای پذیرش آتش گفت: تنها مانعی که بین مردم غزه و آتش بس وجود دارد حماس است. همچنین به گزارش واشنگتن پست مقامات آمریکا از قطر خواستند که رهبری حماس را در صورتی که به رد آتش بس رای دهد اخراج کند.

حماس

حماس از سال 2007 که رهبری در غزه را بر عهده گرفته است، در اظهار نظری از طرف مقامات آن اعلام کرده که آخرین پیشنهاد‌های آتش بس را با روحیه مثبت ارزیابی می‌کند. حماس در حمله خود به اسرائیل در 7 اکتبر، 250 گروگان از اسرائیلی‌ها گرفت. در آخرین آتش بسی که در ماه نوامبر صورت گرفت 80 اسیر اسرائیلی در مقابل 240 اسیر فلسطینی مبادله شدند. حال 170 گروگان اسرائیلی در زندان‌های حماس هستند گمان می‌رود که یک سوم از این گروگان‌ها مرده باشد و بقیه آن‌ها نیز یا در رفح هستند یا در تونل‌های زیر آن قرار دارند.

اختلاف در اردوگاه دو طرف

حماس به دو شاخه نظامی و سیاسی تقسیم می‌شود که شاخه سیاسی آن به رهبری اسماعیل هنیه که اکنون در استانبول است و شاخه نظامی آن به رهبری یحیی سنوار است. یحیی سنوار رهبری عملیات نظامی 7 اکتبر را بر عهد داشت این شخص هنوز دز غزه است. اکنون رهبری مذاکرات قاهره بر عهده خلیل الحیه، معاون شاخه سیاسی است به گفته خبرگزاری گاردین ممکن است این شخص مورد تایید یحیی سنوار نباشد و مذاکرات باید بر عهد یک مقام بلند پایه‌تری بود هر چند در سال‌های اخیر شاخه سیاسی حماس بازتاب دهنده نظرات شاخه نظامی آن نبوده.

در طرف مقابل در دولت اسرائیل نیز اختلافاتی وجود دارد. اعضای ارشد کابینه جنگی از اتمام جنگ و آزادی گروگان‌ها استقبال می‌کنند اما وزرای راست افراطی تهدید کرده‌اند در صورتی که جنگ با شدت هرچه بیشتر ادامه پیدا نکند ائتلاف حاکم باعث سرنگونی دولت نتانیاهو می‌شود. همچنین مردم در اسرائیل نیز خواهان اتمام جنگ و آزادی گروگان‌ها هستند و اعتراضات و راهپیمایی‌هایی نیز در اسرائیل به این منظور انجام شد.

تنش زدایی در چند فاز

فاز اولیه این معامله به مدت 40 روز ادامه خواهد داشت. حماس در ازای آزادی اسرای فلسطینی که توسط اسرائیل نگهداری می‌شوند، شروع به آزادی زنان غیرنظامی گروگان خواهد کرد. پس از این معامله نیروهای اسرائیلی از یک جاده ساحلی در غزه عقب نشینی کرده و به سمت داخل می روند تا ورود کمک های بشردوستانه را تسهیل کنند. این امر همچنین به غیرنظامیان آواره اجازه می دهد تا به خانه های خود در شمال نوار غزه بازگردند. حماس لیستی از گروگان هایی که در آن مدت هنوز زنده هستند ارائه می کند. اسرائیل تخمین می زند که حماس حدود 100 گروگان و بقایای 30 نفر دیگر را در اختیار دارد. در همین مرحله، هر دو طرف مذاکرات غیرمستقیم را با هدف بازگرداندن آرامش دائمی آغاز خواهند کرد. سه هفته پس از فاز اول، نیروهای اسرائیلی از مرکز غزه خارج خواهند شد.

فاز دوم و سوم

فاز دوم شش هفته به دنبال مذاکرات اتش‌بس دائمی است. این مرحله شامل آزادی تمام گروگان‌های غیرنظامی و نظامی در مقابل اسرای فلسطینی است. گروگان‌های نظامی بعد از شروع آتش‌بس آزاد خواهند شد.

فاز سوم شامل تحویل اجساد گروگان‌های مرده که هنوز در غزه هستند در مقابل اسرای فلسطینی است، و شروع یک طرح بازسازی پنج ساله این طرح تضمین می‌کند که حماس زرادخانه نظامی خود را بازسازی نمی‌کند.

عدم قطعیت

مشخص نیست که آیا پیشنهاد آتش بس به سؤالات کلیدی در مورد آنچه در غزه پس از پایان دور کنونی درگیری ها رخ می دهد، پاسخ می دهد یا خیر. آمریکا خواهان طرحی برای بازگرداندن تشکیلات خود گرادن به غزه است، این تشکیلات در سال 2007 توسط حماس از غزه بیرون رانده شد و در حال حاضر اداره کرانه باختری توسط تشکیلات خود گردان است. آمریکا قصد دارد جامعه بین‌المللی تشکیلات خودگردان به عنوان اداره کنند فلسطین شناسایی کنند. در مقابل نتانیاهو و دولت راست‌گرای او اجازه همچنین کاری را نمی‌دهد، آن‌ها خواهان آزادی عمل ارتش خود در غزه هستند. دولت بایدن می گوید که بازگشت و اشغال نظامی اسرائیل در نوار غزه را نمی پذیرد. همچنین مشخص نیست که چه کسی غزه را در مرحله بازسازی پنج ساله اداره خواهد کرد. حماس در این مدت چه خواهد شد و چه کسی هزینه کار دلهره آور بازسازی را خواهد پرداخت.

گزارش از سیدسالار رحیمی