فراتاب – سجاد حشمتی: برکناری شهرداران کُرد در ترکیه، پدیدهای نامعمول نیست حکومت در سال‌های 2015 و 2019 تا 2022 تمام یا اکثریت شهرداران کُرد را برکنار کرد که در سال 2015 علاوه بر برکناری، شهرهای کُردنشین نیز متحمل آسیبهای فراوانی بر اثر حملات ترکیه شدند و افراد زیادی هم دستگیر شدند. در انتخابات 2019 به بعد نیز به مرور زمان شهرداران به بهانه ارتباط با تروریسم برکنار شدند و حکومت حاضر به بازگرندان شهرداران حتی با وجود اعتراضات و دستگیری‌های گسترده نبود ولی در انتخابات 2024 بعد از اعترضات مردم کُردستان، از تصمیم خود عقب نشینی کرد.
انتخابات شهرداری
در انتخابات شهرداری 2024 نیز حزب کُردی دمپارتی تواسنت 10 شهرداری در مراکز استان‌ها و در کل 82 شهرداری را به دست بیاورد که از مهمترین آنها می‌توان به دیاربکر (آمد)، حکاری، وان و... اشاره کرد. همچنین نسبت به دوره قبل بعضی از شهرداری‌های مناطق کُردنشین که توسط عدالت و توسعه تصاحب شده بودند را به کنترل خود در بیاورد به همین دلیل مردم کُردستان در سرتاسر مناطق کُردنتشین از جمله دیاربکر، باتمان، حکاری، وان و... به شادی پرداختند.
تنش در وان
در حالی که انتخابات در فضای نسبتا آرامی برگزار و تمام شد، اما یک روز پس از انتخابات، استان «وان» وارد یک تنش گسترده بین مردم و پلیس شد که باعث اعلام حکومت نظامی و دستگیری تعدادی مردم شد. دلیل آن لغو صلاحیت عبدالله زیدان شهردار منتخب وان از حزب کُردی دمپارتی با 55درصد آرا و جایگزین کردن نامزد عدالت و توسعه با 27 درصد آرا بود. این خبر اعتراضات را وارد درگیری‌های فیزیکی کرد. معترضان خواستار احترام به اراده و خواست دمکراتیک آنها بودند و اعلام کردند به هیچ وجه اجازه غصب شهرداری خود را نخواهند داد حزب جمهوری خواه خلق بهخصوص اکرم اوغلو شهردار استانبول نیز به حمایت از معترضین پرداخت.
حزب دمپارتی علاوه بر تصاحب کلانشهر وان، تمام 13 شهرداری دیگر این استان را تصاحب کرد که شکست سنگین برای عدالت و توسعه بود چون در دوره‌های قبلی چند شهرداری وان را در کنترل خود داشتند. در بیانیه حزب آمده بود که عبدالله زیدان صلاحیتش توسط شورای عالی انتخابات پذیرفته شده است اما در 29 مارس و 5 دقیقه مانده به پایان روزکاری، وزارت دادگستری حکم به لغو نامزدی زیدان داد اما در انتخابات با اختلاف زیادی، شهرداری را تصاحب میکند اما یک روز پس از انتخابات مسئولین استانی وان، صلاحیت عبدالله زیادن از او سلب شده و نفر دوم یعنی نامزد عدالت و توسعه به عنوان شهردار انتخاب خواهد شد.
اعتراضات علاوه در وان به بقیه مناطق کردنشین از جمله دیاربکر، باتمان، حکاری، حتی استانبول، ازمیر و.... کشیده شد که ترکیه را وارد یک بحران گسترده کرد. با ادامه اعتراضات شهردار منتخب از زندان آزاد شد و بالاخره با رای هیئت انتخابات ترکیه با 7 رای مثبت در مقابل 4 رای منفی، شهرداری وان به حزب دمپارتی و عبداله زیدان بازگردانده شد تا اعتراضات مردان کُرد به ثمر بشیدند-همچنین در 5 آوریل عبدالله زیدان اعتبارنامه خود را از دادگاه دریافت کرد و رسما شهردار «وان» شد.
چرا حکومت عقب نشینی کرد؟
حکومت در سال‌های 2015 و 2019 به بعد نیز شهرداران کُرد را برکنار کرد و حتی اعترضات مردمی علی الخصوص در سال 2015 را با خشونت تمام پاسخ داد ولی در اعتراضات اخیر، تسلیم رای مردم شد.
اردوغان در سال‌های اخیر دچار مشکلات و مسائل زیادی در حکومت خود بوده است از جمله تورم سرسام آوار و وضعیت نامساعد اقتصادی، افزایش هزینه‌های نظامی به دلیل جنگ با کُردها و دیگر کشورها، نوع موضع‌گیری درباره جنگ اسرائیل-فلسطین، کاهش شدید لیر در برابر دلار و... بوده که باعث کاهش محبوبیت و مشکلات بسیاری برای او شده است.
اعتراضات در «وان» به سرعت در مناطق دیگر کُردنشین گسترش یافت و اردوغان را وارد یک بحران بزرگ کرد. حزب جمهوری خواه خلق مثل دوره‌های قبل از اقدامات دولت علیه کُردها نکرد بلکه اکرم اوغلو شهردار استانبول و اوزگول رهبر حزب خواستار احترام به اراده و خواست مردم وان شدند-همچنین گزینه نظامی علیه مناطق کُردنشین دیگر کارساز نیست فقط معضلات اردوغان را افزایش میداد.
تمام این دلایل باعث شد حکومت از تصمیم خود عقب نشینی کند و از یک تنش گسترده داخلی که احتمالا روزها یا ماه‌ها طول میکشید، جلوگیری کند البته با تمام این اوصاف احتمال برکناری دیگر شهرداران کُرد در آینده کم نیست اما باید منتظر بود و دید که آیا رویه کلی دولت مستقر و حزب عدالت و توسعه در برابر کُردها آیا تغییر کرده است یا خیر؟
یادداشتی از سجاد حشمتی
