فراتاب: قصه مرگ و زندگی عمری به طول تاریخ دارند، یکی تلاش برای ماندن و رسیدن، دیگری نخواستن و رهاکردن. در این میان می‌توان گفت که خودکشی نوعی انتخاب مرگ و جدالی نابرابرانه بین مرگ و زندگی است و به عنوان دومین نوع مرگ در میان افراد بالای 15 سال اتفاق میافتد. سطح آمار و ارقام خودکشیها روز به روز در رده‌های سنی کاهش و در سطح جدول رو به افزایش است. از اینکه آمار و ارقام چه می‌گویند مسأله مهم‌تر این است که بدانیم اصلا چرا این اتفاق میافتد و دلایل خودکشی چه هستند؟ در همین راستا گروه اجتماعی فراتاب گفت‌وگویی کوتاه با خانم «معصومه پریزن» نویسنده، مشاور و استاد دانشگاه انجام داده است. خانم پریزن متولد سال 1362 و ساکن شهرستان مهاباد می باشند. در دهۀ 80 با چاپ اولین کتاب خود وارد عرصه‌ی دیگری از حرفۀ نویسندگی شد. کارشناسی ارشد رشتۀ روانشناسیعمومی در دانشگاه علامۀ طباطبایی دریافت کرد و هم اکنون به عنوان مشاور، دبیر و مدرس دانشگاه در شهرستان مهاباد مشغول به فعالیت است وی در کنار تدریس تاکنون 7 اثر مختلف را نیز منتشر کرده است. مشروح این گفت و گو در ادامه می‌آید:
انواع خودکشی
خانم پریزن در رابطه با انواع خودکشی در ابتدا چنین پاسخ دادند: برای بررسی خودکشیها باید از منظر روانشناسی و جامعه شناسی پرداخت و باید گفت که خودکشیها دو نوعند: خودکشی کامل و اقدام به خودکشی که مورد دوم با استفاده از ابزار و راههای سادهتر و قابل ردکردن صورت میگیرد به گونهای که راحت‌تر می‌توان شخصی که تصمیم به این کار گرفته را نجات داد. معمولا افرادی که اقدام به خودکشی میکنند هدف نهایی آنها خودکشی و یا مرگ نیست بلکه هدف جلب توجه و نگاه‌ها به سمت خود میباشد این امر خصوصا در سنین نوجوانی به دلیلی شکست عشقی، عدم توجه کافی از سوی والدین و گاه برای کرسی نشاندن حرف خود اقدام به خودکشی میکنند. تا به نحوی خانواده را بترسانند و توجه آنها را به خود جلب کنند. اما خودکشی کامل برخلاف اقدام به خودکشی با نیت و هدف قطعی مرگ با بهرهگیری از ابزار وحشتناک و سختتر، بدین منظور صورت میپذیرد که خودسوزی، طناب دار و سقوط از ارتفاع از این قبیل هستند.
آمارهای خودکشی
ایشان همچنین در ارتباط با آمار اقدام به خودکشی و خودکشی کامل در میان زنان و مردان اذعان داشت: «زنان بیشترین تمایل و اقدام به خودکشی را نسبت به مردان را دارا هستند. خودکشی آنها بیشتر با هدف فرار از وضعیت موجود خود، جلب توجه، ترساندن و گاه با تمارض و بدستآوردن امتیازاتی اتفاق میافتد. اما در مردان امر خودکشی بیشتر با هدفکامل و نیت مرگ صورت میپذیرد. هر چند این آمار به این معنا نیست با قطعیت گفت که همۀ زنان مطلق به شیوه‌ی تمارضی و ترساندن یا فرار از وضعیت موجود اقدام به خودکشی میکنند و مردان با نیت قطعی مرگ. بلکه آمار تا به امروز بیشترین سطح را به خود اختصاص دادهاند.»
علل اصلی خودکشر
وی در ادامه در پاسخ به فراتاب در بارۀ علل و عوامل خودکشیها گفت: «علل و عوامل نسبت به افراد و سن آنها متفاوت است. چنانچه اشاره شد در نوجوانها شکست‌های عشقی و خشونت از والدین، نوجوان را به این سمت سوق می‌دهد. چون آنها بر این باورند این شکست‌ها انتهای راه است و نمی‌توانند بار دیگر شریکی احساسی یا موقعیتی که دوست دارند، برسند. در بزرگ‌سالان هم با توجه به وضعیت اقتصادی نابهسامان این روزها، شکست مالی، آبروریزی. به گونهای که فرد گمان میکند دیگر با قرار گرفتن در این موقعیت نمیتواند با این بی آبرویی به زندگی ادامۀ دهد و چنین پایانی را برای خود برمیگزیند. اینکه چه کسانی بیشتر در معرض اقدام به خودکشی قرار دارند باید گفت که چند دسته هستند. افراد باهوش که مدام عمیقا فکر میکنند و متاسفانه از ذهن هوشمند بیشتر در جهت منفی استفاده میکنند به نوعی به پوچی میرسند و در کنار آن دستهای دیگر افرادی از لحاظ فیزیولوژیکی خیلی وقت هست که هورمونهای آنها تا مدتی آدرنالین، سرتامین، دوپامین در بدن‌شان کمتر ترشح می‌شوند احساس یأس و ناامیدی میکنند و به دنبالش خودکشی را انجام می‌دهند.
خودکشی بیماری یا اختلال؟
معصومه پریزن با تجربهای چند ساله تفکرخودکشی به عنوان یک بیماری یا اختلال را چنین تشریح کرد: «تفکر خودکشی یا تمایل مداوم بیشتر نشانگان یک اختلال است تا یک بیماری. مثلا روان‌شناسان برای تشخیص نوع اختلال افسردگی، سوالاتی را مطرح میکنند در ارتباط با میزان مدت زمان تفکر خودکشی، تکان‌ها و اینکه آیا اقدامی صورت گرفته است؟ آیا مراحل خیال‌بافی شده است؟ در اصل خودکشی نوعی ابزار و سلاح است که افراد از آن استفاده میکنند. حال برای جلب توجه یا فرار و نجات از وضعیت موجود. معمولا افرادی که خودکشی‌های دردناک را انتخاب میکند در اصل از نظر روانی به شدت احساس انزجار میکند و با این نوع انتخاب نسبت به اقبال‌شان و تمام دردهایی را که متحمل شده گلایهمندند و از دید منظر روانشناسی این افراد از هر دو جنس یک نوع تلافی کل جهان هستی را سر جسم خودش خالی میکنند. گاه تمایلات یا رفتار قبل از اقدام به خودکشی پدیدار میگردد و یا اینکه فرد خودکشی ناموفقی داشته است. در این شرایط فرد مذکور باید تحت درمان قرار گیرد و باید از هرگونه رفتاری چون سرزنش فرد به عنوان فرد نالایق برای انجام خودکشی، تحقیر و پرسش مداوم در بارۀ چرایی این رفتار و برعکس حتی بی‌اعتنایی به شخص خصوصا در ارتباط با نوجوانان خودداری کنند. چرا که همه به یک میزان می‌توانند در تحریک و ایجاد فضای دوباره برای اقدام به خودکشی را میسر سازند. در این بین ناگفته نماند مکان یا موقعیت‌های تربیتی و پر تنش که فرد با تکرار مکررات واژه‌ی خودکشی از طرف والدین و خانواده روبروست. در تشدید تمایل به خودکشی بی‌تأثیر نیست به عنوان مثال «من آخرش خودکشی می‌کنم» و یا «من به این وضعیت خاتمه خواهم داد.»
گفت‌وگو از هِژان حسین نژاد
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
