فراتاب: ازدواج محصول سنت و فرهنگ جوامع بشری است و پیوندی مقدس بهشمار میآید. در نتیجه وفاداری به تعهدهای زناشویی از اهمیت والایی برخوردار است. قبل از بررسی خیانت باید ازدواج را تعریف کرد. ازدواج، سازنده مفهوم خانواده است و بدون خانواده، تولد فرزند بیمعنی است. جدا از اهداف زایشی، ازدواج فقط به معنی وصلت یک زن و یک مرد نیست و در بسیاری از فرهنگها تداوم سنت پیشینیان است و به عنوان امری اجتماعی لحاظ میشود. بسیاری از ارزشهای ملیتهای مختلف در سراسر دنیا تحت تاثیر مدرنیزاسیون، فرسوده شده و با ارزشهای خارجی جایگزین شدهاند و مفهوم ازدواج و خانواده دچار تغییرات اساسی شدهاند. خیانت در روابط زناشویی، مفهوم ازدواج و خانواده را به چالش کشیده است و تاثیرات روانشناختی بسیاری بر شرکای درگیر و در نهایت بر جامعه دارد. در این نوشتار قصد داریم با دکتر آرمان برسام، دکترای روانشناسی بالینی که سالها تجربه کار کلینیکی و بالینی در این زمینه را در کارنامه خود دارد، گفتگویی داشته باشیم. همچنین به تعریفی از خیانت از دیدگاه دکتر برسام ، تبعات خیانت، بخشش در خیانت با توجه به مسائل فرهنگی، علل و دلایل خیانت و تفاوت آن در زنان و مردان میپردازیم.
فراتاب: همانطور که مستحضرهستید، تعاریف متعددی در مورد خیانت وجود دارد که البته در کلیت با هم تشابه دارند، از نظر شما خیانت در رابطه زوجی به چه معناست و چه تاثیرات روانشناختی روی شرکای درگیر خیانت میگذارد؟
خیانت یا به عبارت علمی تر رابطه فرازناشویی یعنی نقض انحصار عاطفی یا جنسی یکی از زوجین توسط فرد مقابل که معمولا منجر به احساس خشم، حسادت جنسی و رقابت جنسی و حتی گاهی در شدیدترین حالت خودش بر فرد خیانتدیده میشود. مرز تعریف شده برای این انحصار از جامعه ای به جامعه دیگر و از فرهنگی به فرهنگی دیگر و حتی از زوجی به زوجی دیگر متفاوت است. برای مثال ممکن است رفتاری که در یک کشور خیانت زناشویی قلمداد میشود در کشور و یا جامعه ای دیگر چنین برچسبی را دریافت نکند. پس این رفتارها را باید با توجه به بستر فرهنگی و اجتماعی آن جامعه مورد بررسی قرار بگیرد.
فراتاب: لطفا به طور مشخص در مورد آسیب های روانشناختی بر فرد خیانتدیده بفرمایید.
اضطراب مزمن، استرس پس از سانحه، افسردگی، کاهش شدید عزت نفس افت اعتماد به نفس جنسی و بی اعتمادی به دیگران برای مدتی بسیار طولانی
فراتاب: به نظر شما افراد برای خیانت در رابطه، چه دلایل خاصی دارند و اینکه اصولا چه عللی منجر به خیانت در یک رابطه میشود؟ میتوانید دستهبندیای برای این دلایل داشته باشید؟
به نظر میرسد که رابطه فرازناشویی یک کنش نباشد بلکه واکنشی بسیار پیچیده است که به عوامل متعدد فیزیولوژیک، روانی و اجتماعی بستگی دارد و گفتگو درباره علل آن به ساعتها بحث تخصصی و میان رشته ای نیاز دارد. اما میتوان به بررسی چند عوامل به صورت گذرا پرداخت. بر اساس تحقیقات انجام شده درگیر شدن افراد در روابط فرازناشویی به عوامل متعددی صورت پذیرد که دو مورد از این عوامل از اهمیت بالاتری برخوردارند. اول عدم رضایت جنسی و دوم عدم اغنای عاطفی است. که خود این دو موضوع میتوانند حاصل عوامل پرشمار دیگری باشند. همچون وجود کژکاری جنسی، بیماری های روانی مختلف از جمله اختلالات اضطرابی یا وجود روان زخم های قدیمی و سایر عوامل از این دسته البته نباید از عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز غافل شد. که میتوانند مزید بر علت شوند و نقش تسهیل کننده رو در رخداد یک رابطه فرازناشویی بازی کنند.
فراتاب: تحقیقات حاکی از وجودتفاوتهایی در دلایل زنان و مردان در رابطه با دلایلشان در مورد خیانت است اگر ممکن است به صورت دقیقتر در این مورد را بفرمایید.
بر پایه تحقیقات انجام شده عدم رضایت جنسی بیشترین دلیل از سوی مردان برای ورود به یک رابطه فرازناشویی عنوان شده و عدم اغنای عاطفی دلیل پررنگتری برای ورود به این رابطه از سوی زنان عنوان شده است.
فراتاب: آیا با توجه به مسائل فرهنگی وتجربیات شما در طول سالها کار رواندرمانی با زوجین، بخشش بعد از خیانت ممکن است و چه رویکردهای درمانی بهکار میرود؟
پاسخ کوتاه بله ممکن هست. اصلاح و بازسازی رابطه پس از خیانت ممکن است، اما شروطی دارد باید توجه داشته باشیم که بخشش خیانت و بازسازی یک رابطه آسیب دیده یک فرآیند یک شبه نیست و واقعا زمانبر است. ممکن است ماهها و سالها طول بکشد تا رابطه به جایی که قبل از خیانت بوده برگردد ولی نکته کلیدی و پیش شرط مهم بخشش این است که علت یا علت های خیانت باید توسط یک متخصص کشف و بررسی بشود و اقدامات لازم برای رفع آن صورت گیرد و بعد در مورد بخشش تفکر شود یا تصميمی اتخاذ شود.
فراتاب: در حال حاضر با موج استفاده از تکنولوژی و فضای مجازی در سطح دنیا روبهرو هستیم که البته حاوی تاثیراتی در زمینه تغییر سبک زندگی افراد و خانوادههاست. برخی معتقد به تسهیل خیانت از طریق فضای مجازی هستند. شما این مساله را چگونه ارزیابی میکنید؟
فضای مجازی یا در مفهومی کلی تر و وسیعتر آن تکنولوژی نقش تسهیل کننده را در این موضوع ایفا میکنند. اجازه بدهید با یک مثال برایتان توضیح بدهم. مثلا وجود سلاح گرم علت قتل نیست بلکه ابزاری است با نقش تسهیل کنندگی و باعث میشود افرادی که چنین قصدی دارند راحتتر به اهدافشان برسند. در نتیجه درباره تاثیر فضای مجازی بر خیانت میتوان گفت که با افزایش توانایی در ایجاد و گسترش ارتباطات لاجرم همه کنش هایی که بر پایه ارتباطات صورت می گیرد افزایش پیدا میکند که یکی و فقط یکی از این کنش ها روابط فرازناشویی است.
گفتوگو کننده: سنور دانشخواه
این گفت و گو در شهریور 1401 و در چارچوب تمرینهای عملی دوره پیشرفته آموزش روزنامهنگاری انجام شده است.