فراتاب: در همه کشورها ساکنین دو طرف مرزها با توجه به اشتراکات فرهنگی و ریشهای که دارند، مبادلات مرزی بین آنها به طور طبیعی در حال انجام است که این امر باعث ایجاد بازارچههایی برای افراد بومی این مناطق شده است. در نقاط مرزی بین ایران و اقلیم کردستان به دلیل نبود زیرساخت لازم برای اشتغالزایی افراد (زیرساخت تولید صنعتی و در بعضی مناطق نبودن شرایط مناسب کشاورزی) برای امرار معاش به خرید و فروش کالا با مرزنشینان کشور همسایه روی میآورند و فعالیت آنها در محدوده دلالی یا کولبری باقی میماند، به دلیل مهیا نبودن زیرساختهای لازم مبادله کالاها به خوبی انجام نمیشود.
چالش های جدی بازارچه های مرزی کدام هستند؟
1.حمل و ترانزیت کالا
در واقع فاصله زیادی بین واحد های تولید وصنعتی در مرکز کشورو بازارچه ها وجود دارد تا در این مناطق فضای مناسبی برای فعالیت افراد تبدیل شود، برای نمونه ارائه وسایل نقلیه مناسب برای جابه جایی کالا و یا حتی بهبود جاده های ترانزیتی منتهی به این مناطق می توان اشاره کردکه در کشوریا وجود ندارد ویا استاندارد بین المللی را ندارد.
2.نیمهفعال و یا غیرفعال بودن همه بازارچههای
روح الله لطیفی سخنگوی گمرک: آماری که در حوزه تجارت مرزنشینی وجود دارد، نشان میدهد که فقط دو دهم درصد کل تجارت کشور ما از طریق بازارچهها انجام میشود که این شایسته مرزنشینان و سیاست های از قبل طراحی شده نیست، تقریبا همه بازارچه های مرزی که فعال هستند در کنار مرز رسمی هستند و تقریبا همه بازارچه های غیر فعال یا نیمه فعال با مرز رسمی فاصله دارند.
3.قوانین دستوپاگیر اداری
به دلیل این که متولین امر، فقط فرآیند تجاری که در برخی بازارچه ها، حوزه واردات و صادرات را دنبال می کنند افراد دیگری اجاره و استفاده می کنند وعملا نفعی که باید مرزنشینان ببرند, متاسفانه دیگران می برند و هدف ونگاهی که نسبت به بازارچه های مرزی در ذهن مردم وجود دارد که بر این اساس تعاملی بین عده ای از مرزنشینان کشور خودمان با مرزنشینان کشور طرف مقابل همچنین فروش کالا های مرزی باشد اصلا چنین اتفاقی نیفتاده است.
4.عدم نظارت عادلانه برسهمیه بازارچهها در تبادلات
تعیین سهمیه در چارچوب ستاد ساماندهی مبادلات مرزی می باشد و از حیطه اختیارات گمرک خارج می باشد و ما بازارچه هایی داریم که علاوه بر سهمیه خود ازمیزان بازارچه های غیر فعال هم مازاد دارند.
5.عدم انجام امور گمرکی در همه بازارچهها
لازم است گمرک در بازارچه های مرزی همانند مرز رسمی مستقر باشد، باتوجه به از سر گیری مبادلات مرزی از دهه 70 وبعد از جنگ در بسیاری از بازارچه ها به همان شیوه سنتی مبادلات برقرار است ،در بازارچه های مرزی به دلیل اینگه لاین قرمز هستند باید حتما در گمرکات دیگر اظهار شوند وسیستم های حفاظتی و استاندارد مانند ایکس ری و توزین در آن ها مستقر نیست.
ناهماهنگی بین ارگانهای نظارتی
فعال سازی و فراهم شدن زیرساخت ها طبق قانون بر عهده وزارت کشور است، استانداری ها و وزارت کشور می طلبد نگاه ویژه ای به بازارچه های مرزی داشته باشند.
در این بین پیامدهای عدم توسعه اقتصادي در بازارچه های ایران و اقلیم کردستان کاملا مشهود است که از جمله میتوان به این مسائل اشاره کرد:
نبود اشتغال پايدار
توسعه بازارچه هاي مرزي نه تنها گامي در جهت رفع مشکلات معيشتي مرزنشينان به شمار مي آيد بلکه سرمايه اي نيز براي ورود به عرصه هاي بزرگ اقتصادي فراهم مي کند.بازارچه هايي که امنيت مرز را تامين و از خالي شدن حاشيه مرزها جلوگيري مي کند.
دوری از مرکز
استان هاي مرزي به واسطه دوري از مرکز : فاصله جغرافيايي استان هاي مرزي با مرکز کشور از سوي ديگر باعث شده است، راه براي ناامني،قاچاق کالا و ديگر مشکلات اجتماعي در اين مناطق باز شود.
انزواي جغرافيايي
موضوعي است که باعث شده است اکثرکشورها در قالب بازارچه هاي مرزي بعنوان روش هاي توسعه اقتصادي نواحي مرزي روی بیاورند و به فعاليت بپردازند و در جهت رفع عقب افتادگي ها گام بردارند
نتیجه گیری
تفاوت هاي زيادي از لحاظ برخورداري از رفاه و توسعه با مراکز عمده جمعيتي و کلانشهرها دارند، تفاوت هايي که تاثيرات اقتصادي،اجتماعي،فرهنگي و امنيتي ويژه اي را به همراه داشته است.مقوله اقتصاد در نواحي مرزي، شاخصي اصلي براي برقراري ارتباط بين کشورهاي همسايه و همچنين امرار معاش مردم مرزنشين به حساب مي آيد.
گزارش از ادریس احمدی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است