فراتاب: جدیدترین کتاب مسعود بارزانی رهبر سابق اقلیم کردستان عراق تحت عنوان «برای تاریخ» که سال 2020 به زبان کُردی منتشر شد به زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی، ترکی و چند گویش مختلف کُردی (سورانی، بادینی و کرمانجی) در اختیار علاقمندان و پژوهشگران حوزه مسائل کُردها قرار گرفت.
به گزارش فراتاب بارزانی این کتاب را که به «آنان که در آوردگاه زمانه قد خم نمی‌کنند» تقدیم کرده است. وی در بخش نخست این کتاب به بررسی تاریخ معاصر ساخت دولت جدید در عراق و وضعیت کُردها و جنبش مبارزاتی آنها طی یکصدسال گذشته پرداخته است.
وی در بخش مقدمانی کتاب اینگونه نوشته است:
«این کتاب تلاش دارد تاریخ و رنج آن بخش از کردستان را روشن سازد کـه مـدت صد سال است بـه عراق الحاق گردیده است. در مقایسه بـا سایر بخش‌ها، جنبش آزادیخواهی كُردها در كردستان عراق توسعه بیشتری داشته است، هرچند مبارزات و تنش دولت‌هـا بــا كردها نیز گسترده‌تر بوده و به تبع آن آزار و اذیت و به حاشیه راندن کردها نیز شت و حدت بیشتری داشـته اسـت، بـه گونه‌ای کـه متاسفانه در مقاطعـی حتی بـه نسل‌كشی مردم كرد هم انجامیده است. اما در عین حال، فرصت‌های توافق و تلاش برای پرداختن بـه مسئله كردها نیـز بیشتر از بخش‌های دیگر بوده است و به دور از انصاف خواهد بود اگر نگوییم که در این میان شماری از شخصیت‌های عربی فعال در احزاب و مراکز عراقی نسبت بــه حل و فصل دموکراتیک حقوق و مسائل ملـت کُرد همدل و موافق و منعطف بوده و درک درستی از مطالبات و خواسته‌های مشروع کُردها داشته‌اند.»
بارزانی در بخش دیگری از کتاب به اقدامات مختلف دولت‌های حاکم بر عراق علیه کُردها اشاره کرده است از طرح و اقدام برای نسل‌کشی کُردها تا قیام مردمی که در سال 1991 علیه رژیم بعث روی داد.
وی سپس در فصلی دیگر از کتاب به کنفرانس‌های میان کُردها و دیگر اعضای اوپوزیسیون عراق، پیش و پس از سقوط صدام و تلاش و همدلی مشترک برای تاسیس یک نظام سیاسی دموکراتیک مبتنی بر احترام و حقوق برابر اشاره می‌کند. اما او سپس به رویدادها و مواضع برخی رهبران عرب و نیز بازیگران دخیل در عراق اشاره می‌کند که بر خلاف روح توافقات پیشین بوده و نهایتا باعث ناامیدی کُردها از نظام جدید در عراق نیز می‌شود.
اما محور اصلی این کتاب به موضوع چرایی برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کردستان از عراق در سال 2017 اختصاص پیدا کرده است، مسعود بارزانی کوشیده است در این کتاب علاوه بر بیان شرایط و وضعیت کُردها در این مقطع از یکسو به چرایی رهبری این مسیر پرداخته و از سوی دیگر به منتقدین داخلی و نیز غیرکُرد خود که با رفراندوم مخالف بودند پاسخ دهد.
او از استقبال مردم کُرد در اقلیم کردستان از رفراندوم و رای 92 درصدی آنها به عنوان یک سند حقوقی بزرگ و محکم دال بر خواسته مشروع و دموکراتیک آنها سخن به میان می‌آورد اما سپس به فشارهای مختلف داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی علیه رفراندوم اشاره می‌کند و نهایتا به تحولات سرنوشت ساز روز 16 اکتبر و خروج نیروهای پیشمرگ از کرکوک و از دست رفتن کنترل بیش از 50 درصد از مناطق توسط کُردها می‌پردازد.
بارزانی بخشی از استدلال خود برای توجیه حقانیت کُردها در برگزاری رفراندوم و جدایی مسالمت آمیز از عراق را به عملی نشدن بیش از 50 ماده از قانون اساسی عراق فدرال مرتبط می‌کند و می‌گوید با توجه به تشدید بحران‌های ساختاری در کشور و ناتوانی دولت در اجرای فدرالیسم و نیز نومیدی مردم عراق از دولت این کشور، کُردها برای جلوگیری از تشدید مشکلات سعی در پایان دادن به حضور داوطلبانه خود در ساخت این نظام از طریف برگزاری رفراندون دست زدند.
بارزانی در توصیف روز 16 اکتبر آن را خیانتی نابخشودنی از سوی یک بخش از اعضای حزب اتحادیه میهنی از طریق توافق سّری با حشدالشعبی و دولت مرکزی عراق می‌خواند.
بارزانی همچنین نقش «فرانک بیکر» سفیر بریتانیا در عراق و ژنرال «پل فانک» فرمانده عملیات نظامی آمریکا در عراق را بسیار مخرب و علیه کُردها ارزیابی می‌کند او سپس به پیام «داگلاس سلیمان» سفیر آمریکا در بغداد در روز 17 اکتبر و پس از تخلیه کرکوک توسط پیشمرگان اشاره می‌کند داگلاس به بارزانی نوشت: «جهان تغییر کرده است، امروز مثل دیروز نیست، شما باید در تصمیمات خود تجدید نظر کنید.» بارزانی می‌نویسد در همین زمان حیدر العبادی و دیگر رهبران عراقی به گمان اینکه اقلیم کردستان در ضعیف‌ترین موقعیت خود است به سمت اقلیم حمله کردند و بدین ترتیب ما روز 20 اکتبر مجبور به دفاعی همه جانبه و شکست دادن نیروهای آنها در منطقه پردی شدیم برای اولین بار نیروهای پیشمرگ موفق شدند تانک‌های آبرامز آمریکایی که در دست حشد الشعبی بود را منهدم کنند. بارزانی می‌گوید سپس من در پایان این روز، پاسخی برای سفیر آمریکا فرستادم: «امروز مثل دیروز نیست و فردا هم مثل امروز نخواهد بود.»
همانطور که اشاره شد هدف اصلی بارزانی در این کتاب پاسخ دادن به منتقدین برگزاری رفراندوم است و اینکه کُردها در یک موقعیت خطیر از سوی دوستان و متحدان قدیمی و جدیدشان از جمله آمریکا رها شدند.
لازم به ذکر است تحولات پس از رفراندوم و 16 اکتبر نهایتا باعث شد مسعود بارزانی از رهبری اقلیم کردستان عراق کنار رود او اینک رهبر حزب دموکرات کردستان عراق است. کُردها پس از یکسال از این رویدادها تلاشی را برای عادی سازی روابط خود با دولت مرکزی این کشور و نیز کشورهای همسایه از جمله جمهوری اسلامی ایران و ترکیه آغاز کردند. در همین راستا آنها در انتخابات 2018 پارلمان عراق شرکت کردند و سپس در هر دو دولت بعد عراق جز مشارکت کنندگان بودند و اینک آنها با محورت حزب دموکرات کردستان عراق از متحدان مصطفی الکاظمی نخست وزیر این کشور محسوب می شوند.
مشخصات کلی کتاب
- نام اثر: «بو میژوو»
- عنوان به فارسی: برای تاریخ
- نویسنده: مسعود بارزانی
- چاپ اول: اربیل 2020
- چاپ: رکسانا
- تیراژ: 2 هزار نسخه
- تعداد صفحه: 310 صفحه
لینک دانلود کتاب به زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی و کُردی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
