فراتاب-سرویس بین الملل:رجب طيب اردوغان، مرد صحنه يك دهه اخير قدرت در تركيه، در روزهاي گذشته با اعلام كناره‌گيري احمد داوداوغلو از دبيركلي حزب عدالت و توسعه و در نتيجه آن نخست‌وزيري اين كشور، عملا نخستين گام جدي خود را به سوي تغيير نظام پارلماني تركيه به نظام رياستي برداشت.
اردوغان هنگامي كه دو سال پيش به عنوان رييس‌جمهور منتخب مردم تركيه بر پست رياست‌جمهوري تكيه زد، اعلام كرده بود به واسطه انتخاب مستقيم مردم، رفتار او در صحنه سياسي تركيه با رفتار ساير روساي جمهوري گذشته تفاوت خواهد داشت.
با اين حال، هفته گذشته و هنگامي كه اختيار تعيين روساي استاني حزب عدالت و توسعه از داوداوغلو سلب و به شوراي حزب عدالت و توسعه واگذار شد، اين مساله به نشانه و علامتي جدي بر اختلاف ديدگاه ميان اردوغان و داوداوغلو تبديل شد.
با كناره‌گيري داوداوغلو از نخست‌وزيري، پس از اين هر كس به عنوان نخست‌وزير و دبيركل حزب عدالت و توسعه انتخاب شود، در اطاعت محض اردوغان خواهد بود و نمي‌توان انتظار داشت تا او بتواند نقش‌آفريني جداگانه‌اي از رييس‌جمهور كنوني تركيه داشته باشد.
هم‌اينك از افرادي همچون «نومن كرتولموس» سخنگوي دولت، «بكر بوزداغ» وزير دادگستري تركيه، «بينالي ايلديريم» وزير حمل و نقل تركيه و «برات آلبايراق» وزير انرژي تركيه و داماد اردوغان به عنوان جدي‌ترين كانديداهاي حزب عدالت و توسعه براي تصدي دبيركلي حزب و كسب پست نخست‌وزيري نام برده مي‌شود.
كنگره زودهنگام حزب عدالت و توسعه كه قرار است دوم خردادماه برگزار شود، در واقع كمكي خواهد شد به يك كاسه شدن قدرت در تركيه و همين مساله موجب مي‌شود تا گفت فاصله چنداني ميان نهادهاي قدرت در تركيه در پست اجرايي وجود نخواهد داشت.
اين سخن، به آن معناست كه با وجود اينكه قانون اساسي تركيه هنوز اصلاحات لازم را براي ورود اين كشور به سيستم رياستي و كنار نهادن سيستم پارلماني مهيا نكرده و دولت گام‌هاي لازم را برنداشته است اما اردوغان عملا در اين راه گام برداشته و در حال هموار كردن مسير پيش‌روي خود است.
اردوغان همان‌گونه كه به نجم‌الدين اربكان وفا نكرد و عبدالله گل را از حزب عدالت و توسعه حذف كرد، با بركناري احمد داوداوغلو هم اعلام كرد كه مرد اول صحنه قدرت در تركيه همچنان اوست و تاب و تحمل هيچ رقيب ديگري را در صحنه قدرت نخواهد داشت.
او با اين اقدام نشان داد كه نه تنها در جايگاه رهبر معنوي حزب عدالت و توسعه قرار دارد بلكه فرماندهي قدرت در تركيه را نيز در اختيار دارد. نكته آنكه زماني دميرل، رييس‌جمهوري اسبق اين كشور با توجه به بي‌ثباتي‌هاي تركيه گفته بود كه ٢٤ ساعت در تركيه زمان زيادي خواهد بود و همين تحولات سيال و سريع تركيه موجب مي‌شود تا قدرت پيش‌بيني غير قابل امكان باشد اما اكنون به نظر مي‌رسد رهبري اردوغان در ١٢ سال گذشته موجب شده تا تركيه از اين مرحله عبور كند و به مرحله ثبات نسبي برسد.
به طور مثال، بازار تركيه در نخستين ساعات اعلام خبر كناره‌گيري احمد داوداوغلو با شوك روبه‌رو شد و دچار تحول منفي شد اما با اعلام وفاداري داوداوغلو به اردوغان و حزب عدالت و توسعه اين روند متوقف شد و اينك پيش‌بيني مي‌شود اقتصاد تركيه و صحنه سياسي اين كشور از اين تغيير به آرامي عبور كنند.
در دوران زمامداري ١٢ ساله حزب عدالت و توسعه، اردوغان توانست با انجام تغييراتي ساختاري، دولت را بيش از پيش چابك كند و دولت قدرتمند و كارآمدي را بر مسند قدرت بنشاند. اگرچه رفتار اردوغان در سياست خارجي و داخلي، در زمينه‌هاي مختلف با انتقادات جدي روبه‌رو است اما در انتخابات‌هاي مختلف، آراي مردم به او و حزبش نشان مي‌دهد كه اردوغان همچنان محبوب‌ترين چهره تركيه است زيرا او توانسته نمره قبولي را از طرف مردم اين كشور دريافت كند.
اينك به نظر مي‌رسد حزب عدالت و توسعه و رجب طيب اردوغان با كنار گذاشتن احمد داوداوغلو چندگام ديگر به تغيير سيستم پارلماني به سيستم رياستي نزديك شده و اين تحول، بيشترين تاثير خود را در تغيير نظام تركيه خواهد داشت.
با اين حال، برخي فكر مي‌كنند كه اين تحول مي‌تواند تاثيري در سياست خارجي تركيه داشته باشد اما برخلاف اين تصورات، تحول اخير تركيه تغيير چنداني در سياست خارجي اين كشور ايجاد نخواهد كرد زيرا اين تحول امري درون‌حزبي است و به طور كلي سياست خارجي كشورها امري راهبردي محسوب مي‌شود كه با تغييرات اينچنيني دچار تغييرات خاص نمي‌شود. در اين‌باره نيز تغييرات كنوني سياسي تركيه تاثيري بر سياست‌هاي خارجي اين كشور نخواهد داشت و تركيه همچنان بر همان مدار قبلي در مسائل ديپلماتيك خود عمل مي‌كند.
منبع:روزنامه اعتماد
