فراتاب: منابع نفتی، تنوع قومیتی، دخالت کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در کرکوک باعث شده هر تصمیم و اقدامی در کرکوک از جمله انتخاب استاندار تنش و بن‌بست‌های سیاسی را ایجاد کند. پس برای انتخاب استاندار کرکوک ما باید مولفه‌های داخلی مثل اقوام این استان و مولفه‌های خارجی مثل نقش ایران و ترکیه را در نظر بگیریم. در این گزارش به دیدگاه‌ها و اظهارات اقوام کرکوک همراه با ایران و ترکیه درباره استانداری کرکوک میپردازیم.
اعراب سنی
کرکوک از نظر اعراب یک شهر عراقی و نماد هویت ملیشان است و در انتخاب شورای استانی کرکوک 6 کرسی از 16 را کسب کردند که نسبت به انتخابات قبلی پیشرفت داشتند. حاتم الطایی دبیرکل شورای یکپارچه عربهای کرکوک گفت: «انتخاباتاتی که اخیر در استان کرکوک برگزار شد، بدون شک ثابت کرد که اعراب اکثریت قریب به اتفاق این استان را تشکیل می‌دهند و در راس مدیریت استانداری با مشارکت بقیه اقوام در کرکوک خواهد گرفت.» در واقع اعراب به دنبال حفظ استانداری و مناصب مهم کرکوک هستند که در این راه به 2 کرسی ترکمنها نیازمند هستند. به گفته برهان مظهری عاص عضو ائتلاف عربی در کرکوک، آنها برای تصاحب استانداری کرکوک تلاش میکنند با جبهه ترکمنی ائتلاف تشکیل بدهند تا 2 کرسی آنان را به دست آورند.
اعراب شیعه و ایران
درباره تصاحب استانداری کرکوک، اعراب شیعه مثل سنی‌ها از انتصاب یک استاندار عرب به جای یک کُرد حمایت میکنند. علی الزبیدی از رهبران ائتلاف نبنی گفت: «کرکوک همچنان عراقی باقی خواهد ماند و اعراب منصب استانداری را به دیگر احزاب واگذار نخواهند کرد.»
موقعیت استراتژیک کرکوک که دروازه ورود به مثلث مرزی ایران، ترکیه و عراق است برای تهران مورد اهمیت است. در همین رابطه اردشیر پشنگ از پژوهشگران مسائل خاورمیانه و عراق معتقد است که «اینک در خصوص کرکوک ایران با یک موقعیت دوگانه و نسبتا پیچیده‌ای روبرو است از یک طرف حامی دولت مرکزی این کشور است که آنها خواهان یک استاندار عرب برای کرکوک هستند و از طرف دیگر خود از متحدین اصلی و تاثیر گذار در احیای جایگاه حزب اتحادیه میهنی است که آنها هم بدنبال استانداری مجدد پس از وقفه‌ای 7 ساله در این استان هستند. بطور کلی با توجه به این وضعیت رای ایران تاثیر زیادی بر انتخاب استاندار کرکوک خواهد داشت، هرچند به نظر می‌رسد نهایتا اتحادیه میهنی شانس بیشتری برای جلب نظر ایران و برخی احزاب شیعه با معرفی یک کاندیدای میانه‌رو خواهد داشت البته در این بین باید حزب دموکرات کردستان را نیز با خود همراه سازد.»
ترکمنها و ترکیه
در انتخابات شورای استانی 2023 کرکوک، ترکمنها 2 کرسی کسب کردند که نسبت به انتخابات قبلی روند کاهشی داشت. ولی آنها وزنه تعادل برای موازنه قدرت در استان کرکوک به حساب میآیند یعنی ائتلاف آنها با کردها یا عربها، سرنوشت استانداری را تا حد زیادی تحت تاثیر خود قرار میدهد.
جاسم محمد البیاتی یکی از رهبران ترکمانی می‌گوید: «ترکمنها می توانند با ائتلاف با کُردها اکثریت شورای استانی را تشکیل دهند و همچنین می‌توانند با اعراب برای مساوی شدن با کرسی های کُردها همراه شوند.»
در این بین نظرات دیگری همچون چرخشی شدن استانداری کرکوک توسط ترکمنها مطرح شده که نشان از تلاش برای نقش بیشتر در تصمیم‌گیری‌های این استان دارد. نجات حسین رهبر جریان حکمت ترکمنی در مصاحبه با شبکه ان‌آرتی دو پیشنهاد مطرح کرد که اولی ترکمنها دو سال استانداری را تصاحب کنند و پیشنهاد دوم واگذاری مشترک به مدت چهار سال و هرکدام 16 ماه در اختیار یک قوم باشد.
ترکیه به لحاظ تاریخی از استاندار ترکمن در کرکوک حمایت می‌کند ولی باتوجه به کرسی‌ها، به دنبال ادامه حاکمیت عراق و جلوگیری از انتصاب یک استاندار کُرد بهویژه از اتحادیه میهنی کُردستان است. به گزارش شارپرس، هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه استانداری کرکوک را حق ترکمنها می‌داند و بنابر روزنامه العرب، ترکیه تلاش‌های خود را برای جلوگیری از انتصاب استاندار از حزب اتحادیه میهنی شروع کرده است.
اتحادیه میهنی کُردستان (یکیتی)
یکیتی 5 کرسی از 7 کرسی کُردها را به دست آورده است که آنها را تبدیل به شانس نخست کسب استانداری می‌کند. به طور سنتی اتحادیه میهنی کُردستان پرنفوذترین حزب در بین کُردها و اقوام دیگر در کرکوک است به همین دلیل منصب استانداری را حق مسلم خود می‌داند. آسو مامند رئیس ائتلاف «کرکوک قدرت و اراده ماست» در نشستی خبری گفته است: «با همت مردم کرکوک برای رای دادن، هویت مقدس کُرد بودن کرکوک ثابت شد و استاندار بعدی از اتحادیه میهنی کُردستان خدمت‌گزار کرکوک و تمام اقلیت‌ها خواهد بود.» به نقل از شارپرس سعدی پیره سخنگوی اتحادیه میهنی کُردستان در نشست خبری اعلام کرد که حزبش مذاکرات را بر سر پست استانداری کرکوک آغاز کرده و این پست را حق خود می‌داند.
حزب دمکرات کُردستان (پارتی)
پارتی بعد از 6 سال به مقرهای خود در استان کرکوک بازگشت و در انتخابات اخیر شورای استانی 2 کرسی دیگر کُردها را کسب کرد. باتوجه به این کرسی‌ها، حزب دمکرات شانسی برای تصاحب استانداری ندارد ولی برای افزایش نفوذ خود و متهم نشدن به خیانت از یک استاندار کُرد حمایت خواهد کرد. به نقل از خبرگزاری خندان شاخوان عبدالله معاون رئیس مجلس عراق در پیامی اعلام کرده است هرچه زودتر تیمی کُردی برای انجام گفتگو و مذاکراه با اقلیت‌های دیگر برای انتصاب یک فرد دلسوز برای استانداری کرکوک شکل بگیرد. حسن شیخانی رهبر لیست حزب دمکرات در شورای استانی کرکوک نیز در صفحه رسمی حزبش اعلام کرد که ما موافق یک‌صدایی کُردها هستیم و در تلاش هستیم که یک استاندار کرُد برای کرکوک تعیین شود.
اتحاد و حل اختلافات این دو حزب کُردی باعث افزایش نفوذ و چانه‌زنی آنها در کرکوک می‌شود به همین دلیل، 2 نشست دو جانبه را بعد از انتخاب شورای استانی برگزار کرده‌اند. 9 ژانویه 2024 بعد از 6 سال دفترهای سیاسی حزب دمکرات و اتحادیه میهنی نشستی را با همدیگر در کرکوک برگزار کردند که به گفته مسئول حزب دمکرات در کرکوک دو طرف وعده همکاری باهم را دادند و در نشست دیگر در 3 فوریه 2024 در سلیمانیه به گفته روداو بر سه موضوع به توافق رسیدند: تعیین استاندار کُرد برای کرکوک، حفظ موجودیت اقلیم کُردستان و حل مشکلات بودجه و حقوق در سطوح بالا.
گزارش از سجاد حشمتی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
