فراتاب - گروه بین الملل: در فردای پس از امضای معاهده 1975 الجزایر میان ایران و عراق که در آن رسماً محمدرضا پهلوی به کُردها پشت کرده بود و متعاقب آن شادروان ملامصطفی بارزانی نیز در تصمیمی سخت، اعلام ترک مخاصمه کرد عملاً جنبش کُردی دچار رکودی جدی در عراق شد و همین امر زمینه ساز بروز انشعاب در حزب دموکرات (پارتی) شد و از دل آن حزب اتحادیه میهنی کردستان با تاکید بر ادامه مبارزه مسلحانه توسط جلال طالبانی اعلام وجود کرد.
«نوشیروان مصطفی امین» از بنیان گزاران «کومه له ی ره نجده ران» کردستان که پیش از حوادث مارس 1975 در بدنه پارتی، به صورت مخفی فعالیت می کرد و پس از حوادث مارس 1975 به اروپا برگشته بود با جمع آوری نیروهای «کومه له ره نجده ران» از اولین کسانی بود که به ندای طالبانی برای تشکل اتحادیه میهنی و از سرگیری مبارزه مسلحانه علیه دولت بغداد پاسخ مثبت داد. اگرچه در سازمان سیاسی اتحادیه مام جلال حرف اول را می زد، ولی ستون اصلی سازمان سیاسی و نظامی آن را «کومه له ره نجده ران» تشکیل می داد، و کاک نوشیروان استراتژیست نظامی و سیاسی آن بشمار می رفت. او که پس از پایان تحصیلات عالی از اروپای غربی به کردستان بازگشته بود از مسایل جهان و تحولات سیاسی منطقه آگاه بود.
گرچه در تحلیل مسایل سیاسی و اقتصادی دیدگاه علمی و چپ داشت و به عدالت اجتماعی باورمند بود ولی نه تئوری سه جهان مائو را قبول داشت و نه اتحاد جماهیر شوروری را رهبر اردوگاه سوسیالیسم و برادر بزرگ احزاب کمونیست می دانست. در مورد مسئله کُرد و مبارزه کارگران بر این باور بود که حزب کمونیست شوروی نه یک حزب مارکسیستی و انترناسیونالیست بلکه یک حزب ناسیونالیست و معتقد به هژمونی ملت روس بر دیگر ملل اتحاد شوروی بود. به این ترتیب تحلیل دانشجویان و فعالان سیاسی کُرد مقیم اروپا پنجره ای جدید به روی مبارزه ملی کُرد باز کرد و رهبری مبارزه ملی به پارتی محدود نشد.
در دوره جدید مبارزه ملی کردستان که پیشتر متمایل به احزاب چپ بود، ایده های جدید شکل گرفت و زمینه پیدایش افکار نوینی در جنبش ملی کردستان به وجود آمد. بدون شک اندیشه های کاک نوشیروان و سوابق سیاسی و مبارزاتی او هم از لحاظ شخصی و هم به جهت رهبریِ یکی از سازمانهای سیاسی و نظامی عضو «یه کیه تی» اصلی ترین پشتوانه عرض اندام «یه کیه تی» در برابر پارتی بود که شخصیت کاریزمای او هم موافقان زیادی در بدنه اتحادیه میهنی داشت و هم مخالفان سرسختی برای خود در خارج از آن به وجود آورده بود.
از این دوران و زایش نیروهای سیاسی -نظامی جدید علیه حکومت بعثی عراق و ددمنشی های آن، کردستان شاهد فراز و نشیب هایی جدید در مبارزه بود و سیاست های اشغالگری رژیم حاکم شرایطی را برای کُردها فراهم آورد که از جنگ اول خلیج فارس و قیام 1991 با جنگ مسلحانه در کوهها و دره های کردستان وداع کرده و به شهرها درآیند. کاری که پیش از آن قاضی محمد آغاز کرد و مبارزه کُردها را از کوهها به شهرها آورد. کاک نوشیروان با بیش از40 سال سابقه مبارزه سیاسی و نظامی و دارای تفکرات استراتژیک، با استقرار در شهر به این نتیجه رسید که مبارزه برای تثبیت حقوق ملی وارد فاز جدیدی شده و باید طرحی نو درانداخت.
طرح او ورود به زندگی مدنی و تدوین راهکارها و تشکیل نهادهای دولتی و جایگزین کردن قانون به جای جدال سیاسی است. پی ریزی تشکیلات ملی اداری و سیاسی و متحد کردن نیروهای مسلح احزاب در قالب یک سازمان نظامی که فرمانده آن به جای احزاب دولت اقلیم کردستان باشد از مهمترین خواستها و آرزوهای او بود. تفکر استراتژیک او جایگزین کردن قانون به جای اسلحه بود. او می دانست جنگ سالاران دیروز لزوما دیوان سالاران خوبی نیستند. ایده های او در بیان این تئوریها در گفتار مورد قبول رهبران اتحادیه میهنی بود؛ اما در عمل چون این تفکر استراتژیک در جهت محدود کردن جنگ سالاران و روسای عشیره ها و خاندانها بود، جنگ سالاران پیشین و سیاستمدارانی که منافع آنان در خطر قرار می گرفت آن را برنمی تافتند. وی با انشعاب از اتحادیه میهنی، جنبش «گوران» یا تغییر را پایه گذاری کرد و هدف اصلی خود را اصلاح اساسی وضع موجود اعلام کرد. وی بر این امر تأکید کرد که باید نظم و قانون که برآیند اراده و رأی مردم است جایگزین اداره اقلیم کردستان توسط احزاب و نیروهای مسلح وابسته به احزاب شود.
در کردستان به اقتضای شرایط خاص و دشمنان آن همیشه سیاستهای رادیکال حاکم بوده و هر سیاستی که رادیکالیسم و جنگ را نفی کند، با دست رد سیاست بازان مواجه می شود. این استراتژیت نظامی اینبار استراتژی سیاسی را جایگزین مبارزه نظامی کرد و از جنگهای برادرکشی که رهبران کُرد هر بار آن را محکوم می کنند و دوباره مرتکب آن می شوند اجتناب کرد. مسئله انتخابات آزاد و هر کُرد یک رأی را مطرح کرد و در نخستین انتخابات، «گوران» پس از «پارتی» دومین فراکسیون پارلمان کردستان بود.
وقتی مسئله داعش و یورش آن به کردستان آغاز شد، گوران که نیروی نظامی نداشت تمام ارگانهای مطبوعاتی، تبلیغاتی و سیاسی خود را در خدمت سیاست دولت اقلیم در مبارزه با داعش گذاشت. با این حال دستهایی که وحدت در کردستان را برنمی تافتند در تلاشی موفق از هر دو طرف (پارتی و گوران) بر این وحدت خط پایان کشیدند و نمایندگان گوران را از پارلمان کردستان بیرون کردند و دوره فترتی آغاز شد که با مرگ نابهنگام مردی که کوله باری از دانش و تجربه مبارزه سیاسی و نظامی بود همراه شد. با این حال اکنون که طلیعه تشکیل دولتی ائتلافی در اقلیم کردستان نمایان شده، امید است که در آستانه دومین سالگرد درگذشت کاک نوشیروان وحدت نیروها افق کردستان را گلگون نماید و راهی که کاک نوشیروان پیشنهاد کرده بود اجرایی شود: تشکیل دولت اقلیم، استقلال قوا، اداره اقلیم براساس رای مردم و انتخاب رهبر اقلیم توسط پارلمان.
نویسنده: صالح نیکبخت، حقوق‌دان
این یادداشت بخشی از یک پرونده گسترده تر بنام «چریک لیبرال» است که در ماهنامه الکترونیکی فراتاب منتشر شده است
برای دانلود کاملا ماهنامه فراتاب بر روی لینک زیر کلیک کنید:
//www.faratab.com/news/9245
