کد خبر: 9249
تاریخ انتشار: 2 تیر 1398 - 11:39
گزارشی از یک نشست تخصصی در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه:

فراتاب – گروه سیاسی: با گسترش و تنوع تروریسم، نیاز به تامل و تعمق بیشتر آکادمیک و سیاستگزارانه نیز توسعه یافته است. بدین منظور کمیته مطالعات منطقه ای انجمن علوم سیاسی ایران بنا دارد سلسله نشست های تخصصی با تمرکز بر واکاوی پدیده نارکوتروریسم و تهدیدات آن علیه امنیت ملی، انسانی و بین المللی با بهره گیری از دانش و تخصص صاحبنظران این حوزه برگزار نماید. هدف این جلسات توسعه بهره گیری از رویکردهای میان رشته ای در تحلیل پدیده های چند بعدی دنیای مدرن همچون نارکوتروریسم است.

در راستای عملیاتی سازی این مهم، اولین جلسه تخصصی کمیته مطالعات منطقه ای با عنوان "نارکوتروریسم، تهدید علیه امنیت ملی" روز دوشنبه 27 خرداد ماه در محل پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه با حضور آقای دکتر علی هاشمی دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با موادمخدر، خانم دکتر مهدخت ذاکری مدرس دانشگاه و پژوهشگر مطالعات منازعه، آقای دکتر مجید مهاجرانی پژوهشگر امنیت بین الملل و خانم دکتر نیلوفر چینی چیان مدرس دانشگاه و پژوهشگر پژوهشکده مطالعات خاورمیانه برگزار شد.

در این جلسه آقای دکتر هاشمی در تعریف پدیده نارکوتروریسم توضیح داد: تروریسم مخدری حاصل پیوند دو پدیده نامشروع قاچاق مواد و تروریسم است که نخستین بار برای اشاره به خشونت‌های تروریستی علیه پلیس مبارزه با موادمخدر کشور پرو در دهه ۸۰ میلادی توسط رییس جمهوری این کشور به کار رفت و در کشور ما نیز برای  اولین بار در کنفرانس بین‌المللی پولشویی در سال ۸۳ - که با بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر و حمایت رئیس جمهوری وقت برگزار شد، به کار رفت. هاشمی با بیان اینکه مناقشات قومی و ناپایداری‌های سیاسی که فضا را برای فعالیت گروه‌های جرم سازمان یافته در منطقه بالکان فراهم کرده و این منطقه را  تبدیل به دروازه ورود تروریسم مخدری به اروپا کرده است، افزود: برخی شاخص‌ها از جمله شاخص شکنندگی دولت‌ها ( fragile state) و در کنار آن ورشکستگی اقتصادی، حاکمیت ضعیف که منجر به ضعف کارکردهای امنیتی می‌شود، شرایط را برای بروز تروریسم مخدری مهیا می‌سازد. از جمله معیارهای مهم شاخص شکنندگی دولت‌ها عبارتند از توسعه نامتوازن و فقر، نزول اقتصادی در بخش اقتصاد و مناقشات هویتی، فرار مغزها و منازعات قومیتی در بخش اجتماعی که در نهایت منجر به تضعیف حکمرانی و بروز شبه دولت‌های مخدری می‌شود.

دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه داد: اگر بپذیریم و باور کنیم که این پدیده  یکی از چهار صنعت اصلی چرخش مالی در جهان و جنگ تمام عیار علیه صلح و توسعه است، باید اقدامات جدی انجام دهیم.  برخلاف بحران هسته‌ای که یک تهدید بالقوه است، این پدیده تهدید بالفعل  است و اگر شعار پیش به سوی جهان عاری از سلاح هسته‌ای را سر می‌دهیم  باید ۱۰ برابر بیشتر به سوی جهان عاری از قاچاق مواد مخدر و تروریسم و حرکت کنیم. وی با تاکید بر اینکه یکی از راهبردهای مبنایی مبارزه با نارکوتروریسم تلاش همه جانبه جهت کاهش جذابیت اقتصادی این پدیده است، گفت: جمهوری اسلامی ایران جهت تحقق این راهبرد سیاست مدیریت مصرف را از طریق تولید و توزیع داروهای جایگزین در برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار داده است. راه اندازی مرکز رصد دائمی اطلاعات و عملیات این پدیده در سطح ملی منطقه‌ای و جهانی، راه‌اندازی مرکز جهانی تبادل علمی پژوهشی و آموزشی در این حوزه، راه‌اندازی مرکز جمع آوری و انتقال تجارب در حوزه تکنولوژی سایبری از دیگر راهبردهای مقابله با نارکوتروریسم است.

خانم دکترذاکری در تعریف از پدیده نارکوتروریسم به سرشت و ماهیت دوگانه این پدیده که همزمان هم تجارت غیرقانونی موادمخدر و هم عملیات تروریستی است، اشاره داشت و بیان کرد که پس از جنگ سرد و با کمرنگ شدن تروریسم دولتی، عموما این شق از عملیات توسط کنشگران غیردولتی هدایت میشود. این پژوهشگر حوزه منازعه در بیان روند دگردیسی گروه های خشونت ورز افراطی و تبدیل شدن آنها به سازمانهای هیبریدی سه مرحله را عنوان کرد: بدین ترتیب که گروه های جرایم سازمان یافته ای همچون فارک در کلمبیا که مشخصا با هدف درآمدزایی به تجارت غیرقانونی موادمخدر مشغول بودند که در این مسیر البته به منظور دستیابی به اهداف خود از فعالیت های تروریستی و خشونت آمیز نیز استفاده میکردند. از سوی دیگر برخی گروه های خشونت ورز افراطی که برای رسیدن به اهداف ناسیونالیستی و یا آزادی خواهانه خود ناگزیر از تامین مالی و کسب درآمد هستند، وجود دارند. در اینجا میان این دو نهاد اتحادی استراتژیک شکل میگیرد. به این ترتیب که گروه های تروریستی در ازای ایجاد ناامنی و بی ثباتی درون دولت ها فضای مناسب را برای انواع تجارت گروه های جرایم سازمان یافته مهیا میکنند و در مقابل از تخصص های گروه های جرایم سازمان یافته برای پولشویی به عنوان مثال، بهره می برند. همکاری استراتژیک جنبش اسلامی ازبکستان با مافیای موادمخدر افغانستان و گروه های جرایم سازمان یافته اسیای مرکزی به منظور انتقال امن هرویین از مسیر سنتی شمال به اروپا و یا  همکاری ارتش ازادیبخش کوزوو با مافیای موادمخدر آلبانی به منظورایجاد مسیری امن برای ترانزیت در ازای در اختیار گرفتن سلاح و تجهیزات، دراین دسته قرار میگیرد.

ذاکری به سازمانهای هیبریدی به مثابه شکل نوین از این روند دگردیسی اشاره میکند. بدین ترتیب که امروزه دیگر با گروه های خشونت ورز افراطی که در بدو شکل گیری اهداف ایدئولوژیک و یا ناسیونالیستی داشته اندامواجه هستیم که در کسب درآمد و تامین مالی خود مستقل شده و عملا به سازمانهایی با سرشت چندگانه و هیبریدی بدل شده اند. نمونه متاخر آن داعش است که در سال 2015 بعنوان ثروتمندترین گروه تروریستی معاصر عنوان شد که درآمدی بالغ بر 1 میلیارد دلار تنها از قاچاق موادمخدر داشته است.

ذاکری بر تهدیدات نارکوترور علیه امنیت انسانی تمرکز داشت که چگونه گروه های نارکوتروریستی با انجام هرگونه تجارت درهم تنیده مجرمانه همچون قاچاق انسان، سلاح، اعضای بدن و منابعی همچون نفت، امنیت انسانی دولتها و شهروندان را مورد تهدید قرار میدهد. وی در پایان یکی از راهکارهای احتمالی مقابله با این تهدیدات را همکاری های منطقه ای عنوان کرد.

دکتر مجید مهاجرانی نیز در تبیین این پدیده عنوان کرد که تروریسم مخدری امروزه دیگر تنها یک تهدید  علیه امنیت ملی نیست، بلکه به تهدیدی گسترده علیه امنیت بین المللی تبدیل شده است. ماهیت این پدیده در وهله نخست اشاره دارد به تاکتیک نیروهایی که در برابر دولت و قانون مقابله می کند .وی در ادامه اذعان کرد که نگاه تاکتیکی به پدیده تروریسم مخدری سبب می شود تا ابعاد مختلف این تهدید را مشاهده نکنیم. ما در سطح استراتژیک با پدیده شورشهای مخدری مواجه هستیم که این اسم صرفاً ناشی از ارتباط نیروی شورشی با پدیده قاچاق مواد مخدر است رویکرد این شورش محور می تواند به سیاستگذاری دقیق در این حوزه کمک نماید و جان بسیاری از افراد را حفظ نماید.

دکتر چینی چیان دبیر اجرایی کمیته مطالعات منطقه ای و مدیر نشست نیز، خبر از ادامه این سلسله جلسات تخصصی داد و گفت نشست های بعدی با موضوع بررسی تهدیدات بین المللی نارکوتروریسم با حضور سفرا و نمایندگان کشورها و سازمانهای بین المللی مرتبط در هفته های آتی در جریان خواهد بود.

نویسنده: دکتر مهدخت ذاکری دبیر علمی کمیته مطالعات منطقه ای انجمن علوم سیاسی ایران

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است

نظرات
آخرین اخبار