کد خبر: 9151
تاریخ انتشار: 27 بهمن 1397 - 14:49
منصور براتی
اگرچه حزب حاکم ترکیه عموماً رویکردی منفی به مواد دخانی نشان می داد، اما همچون نجم الدین اربکان، رجب طیب اردوغان نیز اقدام به قانونی سازی کشت کانابیس برای مصارف صنعتی کرده و از این حیث تناقض بزرگی در سیاست های این حزب اسلام‌گرا به وجود آمده است.

به گزارش فراتاب به نقل از کادراس «رجب طیب اردوغان» تا کنون در بسیاری از موضوعات حیاتی نظرش را تغییر داده، اما نه درباره مخالفتش با مصرف الکل و تنباکو و یا سیاست جنگ با مواد. حزب عدالت و توسعه اردوغان با توسل به پاره ای از آموزه های اسلامی اقدام به تصویب چندین لایحه کرده که مصرف تنباکو و الکل – حتی مصرف خانگی – را با مقرراتی شدیداً دشوار تقریباً غیر ممکن می سازد. همچنین سیاست جنگ با مواد نیز با مجازات خشونت آمیزی برای مصرف کنندگان و فروشندگان مواد ادامه یافته است. حکومت جریمه فروشندگان مواد را تدریجاً افزایش داد، به طوری که در سال 2016 به 720 میلیون لیر رسید (با نرخ امروز به 140 میلیون دلار می رسد). دقیقاً به خاطر همین پیشینه بود که وقتی اردوغان در خلال پویش های انتخاباتی از کشت کانابیس حمایت کرد، حضار شگفت زده شدند.

محدودیت های قانونی در مورد کنفِ کانابیس در دهه 1990 برداشته شده و در سپتامبر 2016 بار پارلمان ترکیه مورد بازنگری قرار گرفت و از قبل حتی لیبرال تر شد. امروزه کاشت کنف کانابیس در 19 شهر ترکیه قانونی است، البته برای این کار کشاورزان نیازمند مجوزحکومتی هستند. اصلاحات سال 2016 فرایند گرفتن مجوز برای کشاورزان را آسان تر می کند. همچنین در این قانون فرایند اخذ مجوز برای پژوهشگران نیز انعطاف پذیرتر شده است.

با این وجود توجه اردوغان هنوز به این مسئله جلب نشده است. یکی از منابع نزدیک به کاخ ریاست جمهوری به المانتیور اطلاع داده که «ترکیه در حال همکاری با شرکت های مشاوره ای بین المللی است و ما معتقدیم آنها هستند که این گیاه سود آور را به مرکز توجه رئیس جمهور آورده اند.» شرکت جهانی مشاوره مک‌کنزی و کو  توصیه مشابهی را نیز مدتی پیش به دولت لبنان داده بود. اما توافق ترکیه برای همکاری با این شرکت به صورتی مشکوک و ناگهانی در پی بلند شدن صدای واکنش عمومی قطع شد.

اما معمولا زمان های خطیر و دشوار به اقدامات جالبی می انجامد. در روز 9 ژانویه اردوغان با اشاره به افرادی که «دشمن ترکیه هستند، اما وانمود به دوستی می کنند» گفت آنها در گذشته ترکیه را وادار به پایان دادن به تولید کانابیس کرده اند. در یک سخنرانی احساسی که در ریزه، یعنی شهر آبا و اجدادی اردوغان ایراد شد، او توضیح داد که چگونه اهالی قدیمی ترکیه از کنف برای تولید زیرپوش استفاده می کرده اند زیرا کنف از دیگر مواد جاذب تر است. اردوغان تاکید کرد در گذشته ترکیه این گیاه را وارد می کرده است، اما اکنون به سوی تولید انبوه آن گام برمی‌دارد.

در شبکه های اجتماعی اما، برخی کارشناسان از «دشمنانی که وانمود به دوستی می کنند» به ایالات متحده تعبیر کردند که در سال ۱۹۷۱ برای ممنوع کردن تولید تریاک به ترکیه فشار زیادی آورد، تا پیش از آن این کشور یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تریاک قانونی بود، اما کشاورزان زیادی نیز به طور غیرقانونی اقدام به کشت مقادیر بالایی از این گیاه می کردند.

اخیراً ترکیه اقدام به راه اندازی فراوری آلکالوئید در استان واقع در آناتولیِ مرکزیِ افیون (در زبان ترکیه به معنای تریاک) کرده است. افیون معروف به داشتن دانه خشخاش بسیار با کیفیت است. این کارخانه اقدام به تولید محصولاتی برای مصارف دارویی می کند. این روزه ها جناح محافظه کار ترکیه «نجم الدین اربکان»، رهبر فقید جنبش اسلامی این کشور را به خاطر حمایت صریح از تولید این گیاه در اواخر دهه 1970 می ستایند.

در پی این تحولات رسانه های طرفدار دولت توزیع اطلاعات گراف ها و آمار درباره سودمندی های تولید کانابیس برای بخش سلامت و اقتصاد را آغاز کرده – و از آن به عنوان یک موضوع ملی  یاد کردند – و آن را «جنگ کانابیس» نامیده و برای پیروزی ترکیه در این جنگ دست به دعا شدند. در این راستا حتی به مصارف کنف در نیروی دریایی عثمانی نیز اشاره شد.

شبکه تلویزیونی دولتی ترکیه TRT انتشار اطلاعاتی درباره کانابیس را شروع کرد و از آن با عنوان «گیاهی که در آناتولی می روید» یاد کرده و به فواید بیشمار کنف پرداختند. رسانه های اسلامگرای ترکیه نیز در این خصوص کاملاً مشتاقانه پشت سر اردوغان قرار گرفتند. مثلاً «مهمت توپراک»، ستون نویس روزنامه «دیریلیس پوستاسی» در مقاله ای نوشت: «کانابیس باعث خواهد شد که سلاحِ دلارِ آمریکایی ها در دستان آنها منفجر شود.» توپراک تأکید کرد «تصمیم رئیس جمهور اردوغان برای تولید کانابیس یک نقطه عطف در تاریخ ما است و به در انقلابی بودن به پیروزی 15 ژوئیه  2016 پهلو می زند. این تصمیم به ما نشان می دهد که پشتیبانی از اردوغان برای آینده کشور و دارالاسلام چقدر حیاتی است.»

«عبدالرحمان دیلیپاک»، ستون نویس مشهور روزنامه ینی شفق نیز این تصمیم اردوغان را ستود. اگرچه دیلیپاک مدت ها قبل از سخنترانی اردوغان نیز هوادار تولید کانابیس بود، اما واکنش های اسلامگرایان مجموعاً باعث شگفتی رسانه های بین المللی شد. در ژانویه 2018 دیلیپاک نوشت اردوغان می تواند در جنگ کانابیس پیروز شود، همانطور که اربکان در نبرد فراوری آلکالوئید پیروز شد.

یکی از بوروکرات های وزارت کشاورزی که از سوی دولت مأمور به گسترش تولید این گیاه است می گوید: «تولید کانابیس اکنون دیگر نوعی مقاومت ملی علیه غرب است.» کارکنان این وزارتخانه نیز معتقدند اردوغان در این خصوص جدی است. یکی دیگر از بوروکرات های ارشد که به شرط ناشناس ماندن با ما صحبت کرده می گوید: «در دو سالی که از تصویب قانون می گذرد، کمک چندانی به کشاورزان برای تسهیل برداشت کنف انجام نپذیرفته است؛ اما اکنون درخواستی ملی برای آن بوجود آمده است. اگر توجیه اقتصادی و سودآوری آن ثابت شود، در سال های آینده در 19 شهر قانونی خواهد شد و ما باید روی فراوری این گیاه نیز سرمایه گذاری کنیم.»

باید دقت کرد که لحن رسمی حکومت ترکیه تشویق به تولید کانابیس با تی.اچ.اس پایین است، که از آن به کنف صنعتی یاد می شود. البته ملزومات لازم برای تبدیل به هروئین و دیگر مواد در ترکیه وجود ندارد. متخصصان کشاورزی در پی این وقایع در رسانه های مختلف حاضر شدند و از نیاز به تولید دانه های کنفِ ملی که در دسته کنف صنعتی قرار می گیرد سخن به میان آوردند.

همه این اقدامات، از جمله حمایت اسلامگرایان و دولت در پس تولید کانابیس به نظر سیاست عمومی سودآور و هوشمندانه ای می رسد. با این حال نباید تصور کنیم که وضعیت یاد شده بازنمایاننده همه سیاست های حوزه کشاورزی این کشور است.

برای ارزیابی میزان منافع ناشی از کشت کانابیس المانیتور در این باره با مهندسان کشاورزی گفت‌و‌گو کرده است. همه متخصصان این حوزه از حمایت دولت از این محصول راضی بودند. البته آنها همچنان در این رابطه دچار حیرت و شگفتی هستند، زیرا در این زمینه در دهه گذشته اقدامات اندکی به وقوع پیوسته است. یکی از مهندسانی که به عنوان مأمور به پروژه های دولتی کار می کند به شرط گمنام باقی ماندن به ما گفت: «قیمت غذا در ترکیه سر به فلک گذاشته است، به ویژه در سال گذشته. مثلاً قیمت پیاز (که ماده اصلی بیشتر غذاهای ترکی است) 185 درصد در سال 2018 افزایش یافت. در حالی که جمعیت در حال افزایش است، ترکیه محصولات اساسی کمتری مانند گندم، جو، نخود، چغندر، لوبیا و سیب زمینی نسبت به 5 سال گذشته تولید می کند. افزون بر تولید پنبه و کتان، دقیقاً مانند کنف که حجم آن در 15 سال گذشته رو به کاهش گذاشته است. بدین خاطر می توان حکومت را سرزنش کرد که در مورد اثر منفی تغییرات اقلیمی بر محصولات برنامه ریزی نکرده و همچنین برداشتن تعرفه بر واردات این کالاها نیز منجر به واردات ارزان تر شده است. از سوی دیگر افزایش بهای آفت کش ها و کود نیز بیش از پیش تولید را گران ساخته است. حکومت تقریبا در همه گام های حمایت از کشاورزان شکست خورده و آنها را با مشکلات آب و هوا، صادرات ارزان و فجایع مختلف در زمینه انبار کردن محصولات رها کرده است.»

همچنین یک محقق در حوزه امنیت غذایی در دانشگاه استانبول اعلام کرده در این زمینه با همکارش موافق است که: «این وعده های دور و دراز درباره کشت کانابیس به مثابه یک موضع شدیداً ناسیونالیستی در برابر غرب می تواند در عوام الناس هیجان ایجاد کند، اما در قبال دیگر محصولات اصلی که مردم به آنها سخت نیازمندند چطور؟ شمار زمین های قابل کشت و خانوارهای مشغول کشاورزی در حال کاهش است. در سال 2017، مصرف گوشت (سفید و قرمز) در ترکیه به ازای هر نفر به طور متوسط 30 کیلوگرم بود. در اتحادیه اروپا اما متوسط مصرف گوشت هر  نفر سالانه 70 کیلوگرم است. ما در رژیم های غذاییمان بسیار بیشتر به حبوبات و سبزیجات وابسته ایم. اکنون اگر ما به سمت کانابیس حرکت کنیم، مردممان چه خواهند خورد؟»

به نوشته روزنامه رسمی دولت ترکیه روز 16 ژانویه از برداشته شدن همه تعرفه هایی که بر واردات برنج، گندم، جو، ذرت، لوبیا اعمال شده خبر داده است. متخصصان حوزه غذایی نگرانند که تولید کانابیس در سطح انبوه به ناامنی غذایی در ترکیه دامن بزند و اطلاعاتی که خود حکومت منتشر می کند نیز گویای همین مدعاست.

اینکه آیا مک کنزی یا شرکت مشاوره ای دیگری توصیه به تولید کانابیس در ترکیه کرده باشد هنوز تأیید نشده است؛ هرچند که ویدیوهای مثبتی درباره این گیاه رسانه های ترکیه را فراگرفته است. این در حالی است که سال های سال رسانه ها کانابیس را مهم ترین منبع درآمد حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) می خواندند و نیروهای امنیتی اقدام به سوزاندن مزارع کنف می کردند. با نگاهی به نقشه شهرهایی که کشت در آنها قانونی شده، می توان فهمید با وجود اکثریت کردنشین مناطق جنوب شرقی، اما دولت ترکیه به کردها اجازه کشت نمی دهد.

با نزدیک شدن به انتخابات شهرداری های ترکیه به نظر می رسد، رویای کانابیس پررونق که قرار است همراستا با منافع صنایع مختلفی باشد به شعار جدید و جذاب اردوغان تبدیل شده تا اگر حتی نمی تواند عوام را متقاعد کند، دست کم آنها را علاقه مند نگه دارد.

 

تحلیل انتقادی:

به طور کلی ترکیه یکی از نمونه های متمایز در حوزه سیاست مواد جهان به شمار می آید. این کشور یکی از معدود کشورهایی است که اجازه کشت مواد قانونی را داشته و به خوبی توانسته از شیوع آن میان مردم خود جلوگیری کند.

با این حال سیاست‌مداران محافظه‌کارتر ترکیه از جمله نجم الدین اربکان و رجب طیب اردوغان که آمیزه ای از محافظه کاری و اسلامگرایی و لیبرالیسم اقتصادی را دنبال کرده اند، برخلاف انتظار رویکرد متمایزی نسبت به قانونی سازی کشت مواد اتخاذ کرده اند‌. در سال های میانی دهه ۱۹۷۰ دولت ائتلافی دو حزب دموکرات و رفاه، که اربکان معاون «سلیمان دمیرل»، نخست وزیر وقت ترکیه بود، با اصرار زیادی برای قانونی سازی فراوری آلکالوئید، نهایتاً قانون آن را از تصویب مجلس کبیر ترکیه گذراند و در سال های اخیر نیز به نظر می رسد اردوغان که میراث دار اربکان به حساب می آید، از رهگذر قانونی سازی کشت کنف درصدد است بلند پروازی های صنعتی و اهداف اقتصادی جدید را برای دولت عدالت و توسعه محقق سازد و از سوی دیگر نیز با تبدیل کردن این موضوع به یک جنگ روانی علیه غرب، احساسات ملی گرایانه مردم را بیش از پیش تحریک کرده و در پشت سر خود بسیج کند.

همچنین در حالیکه گرایش ضدآمریکایی دولت های پیشین ترکیه در سال های دهه 1970 عامل دامن زدن به سیاست مبارزه با کشت غیرقانونی بود، در سال های اخیر که دیگر بار این گرایش میان دولتمردان ترکیه زبانه می کشد، حال و هوای مقابله با آمریکا و غرب این بار ترکیه را به سوی آزادسازی کشانده است.

 

منبع: موسسه کادراس

نظرات
آخرین اخبار