فراتاب – گروه بین الملل: انتخاب دونالد ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا برخلاف نظر بسیاری از تحلیل گران و رسانه ها که خانم کلینتون را شانس اول برنده انتخابات می دانستند، باعث تعجب و حیرت همه شد و انتخاب غیر منتظره ترامپ که تجربه کار سیاسی نداشت، از همان ابتدا نشان داد که سیاست های وی می تواند متفاوت از پیشینیان خود باشد. ترامپ بیش از آنکه یک سیاستمدار باشد یک تاجر بزرگ در جامعه آمریکا بوده است و به نظر می رسد، همین حرفه اصلی ایشان تاثیر زیادی در نوع رفتار و سیاست های وی در طول یکسال و چند ماه گذشته داشته است. نگاهی به رفتارهای ترامپ بیانگر آن است که از نظر وی اقتصاد از اهمیت و اولویت فزاینده ای در شکل دادن به جایگاه و موقعیت آمریکا برخوردار است و ترامپ از منظر سیاست و امنیت به مؤلفه‌های اقتصادی آمریکا نگاه نمی‌کند بلکه برعکس، راهکار عبور از بحران اقتصادی آمریکا را در نگاه اقتصادی به سیاست و امنیت می‌داند.

ترامپ که با شعارهای خود در زمان انتخابات، مردم آمریکا را به خود جذب کرد بعد از انتخابش به عنوان رئیس جمهور، تلاش کرد تا به این شعارها جامه عمل بپوشاند که البته سیاست های اقتصادی وی در داخل آمریکا موفقیت آمیز مبود. به طوری که میزان رشد شاخص میانگین صنعتی داو جونز ، کاهش نرخ بیکاری و رشد تولید ناخالص داخلی در یک سال گذشته بیانگر بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا بوده است.

چیزی که ترامپ را متفاوت از روسای جمهور آمریکا کرده است، سیاست خارجی اقتصاد محور وی است. مروری بر اظهارات و رفتارهای ترامپ در ماه های گذشته در حوزه سیاست خارجی، بیش از پیش این گزاره را ملموس تر می کند که در ادامه به مواردی از آنها اشاره می گردد.

ترامپ برخلاف پیشینیان خود که به اصول تجارت آزاد معتقد بوده و آن را یک بازی برد- برد می دانستند که باعث افزایش امنیت جهانی و تامین منافع آمریکا در داخل و خارج شده، از همان ابتدا تجارت آزاد را زیر سئوال برده و معتقد بود که این نوع تجارت سودهای زیادی را نصیب سایر کشورها و اقتصاد آمریکا را نابود کرده است  که ادامه این وضعیت باعث کند شدن رشد اقتصادی و در نهایت تضعیف قدرت اقتصادی آمریکا خواهد بود. بنابراین ترامپ با همان نگاه اقتصادی و منفعت محوری خود یکی از اصول اساسی نئولیبرالیسم که آمریکا پرچمدار آن در طول دهه های گذشته بوده را زیر سئوال برده و تنها منافع اقتصادی ایالات متحده را در اولویت قرار داده است که در این زمینه ناسیونالیسم اقتصادی و حمایت گرایی ملی یکی از مهم ترین سیاست های وی بوده است. بی اعتمادی ترامپ به تجارت آزاد و معاهدات و نهادهایی که موجب تسهیل آن می شود، موجب نقد سیاست های وی در داخل و خارج آمریکا شده به طوری که منتقدان داخلی وی معتقدند بر اساس سیاست های ترامپ ، ایالت متحده به سمت درون حرکت کرده و نقش رهبری که بعد از جنگ جهانی دوم ایفا کرده است را کنار گذاشته است.

 ترامپ خروج از معاهدات و سازمان های بین المللی را هم به اقتصاد ربط می دهد، وی در اعلام خروج از معاهده آب و هوایی پاریس که در زمان اوباما منعقد شده بود، باز هم بر منافع اقتصادی آمریکا تاکید و اظهار نمود که این روند و پایبندی به این توافق باعث عدم رشد اقتصادی آمریکا خواهد شد و بنابراین لازم دید که با این بهانه از آن خارج شود. اگرچه بعد از مدتی به دلیل فشارهای که بر او وارد شد تلاش کرد اظهارات قبلی خود را کمی تلطیف کند ولی به نظر می آید نگاه تاجرمابانه وی اجازه ماندن در این توافق را نخواهد داد. وی همچنین معتقد است برخی از سازمانها و موافقت نامه های بین المللی ناعادلانه و بر خلاف منافع آمریکا تنظیم شده است و حضور در این نهادها به منافع امریکا زیان وارد کرده و آمریکا با حضور خود در آنها منابع خود را صرف منافع کم اهمیت تری نموده است و با همین بهانه ها از پیمان تجاری اقیانوس آرام، توافقنامه پاریس و سازمان یونسکو خارج شده که البته با انتقادهای گسترده ای هم مواجه شده است.

 ترامپ در خصوص ناتو که  یکی از ابزارهای اصلی آمریکا در حفظ موقعیت هژمونی آن کشور بعد از جنگ سرد محسوب می شود، اعتقاد به این دارد که اعضای ناتو بدون اینکه هزینه مورد نیاز سازمان را پرداخت نمایند از آن سود می برند در حالی که این سازمان و اتحادهای نظامی برای آمریکا هزینه ساز بوده و آمریکا برای تامین امنیت اعضا میلیون ها دلار هزینه می کند که نباید این هزینه ها را پرداخت نماید.

شاید مهم ترین تجارت ترامپ فروش تسلیحات به عربستان سعودی است که از آن کشور به عنوان گاو شیرده یاد کرده و در تلاش است تا آنجا که امکان دارد نسبت به دوشیدن آن اقدام کند. در دیدار اخیر ترامپ با ولیعهد جوان و سرمست از قدرت عربستان که با سیاست های ماجراجویانه خود در منطقه، فرصت خوبی را برای تجارت رئیس جمهور آمریکا فراهم کرده ، ترامپ با در دست گرفتن لوحی که نشان دهنده فهرست خرید تجهیزات نظامی عربستان از آمریکا بود، خطاب به بن سلمان گفت: « ارقام این قراردادهای تسلیحاتی برای شما رقمی نیست، بیشتر بخرید». که به نظر میاید این رفتارها بدور از  شأن یک سیاستمدار بوده و تنها یک تاجر می تواند با نگاه سود محوری خود چنین رفتاری را از خود نشان دهد.

ترامپ با داشتن نگاه اقتصادی به منطقه خاورمیانه، در سخنرانی اخیر خود در اوهایو اعلام کرد که کشورش تاکنون هفت تریلیون دلار در خاورمیانه هزینه کرده و نفتی از کشورهای این منطقه دریافت نکرده است، بنابراین آمریکا از سوریه خارج خواهد شد. علی رغم چنین اظهاراتی بعید است آمریکا از منطقه خارج شود که حمله موشکی آن کشور به همراه انگلیس و فرانسه به سوریه در عمل هم نشان داد که خروج از منطقه حرفی مضحک بوده و به نظر می آید ترامپ با نگاه اقتصادی و سود محوری خود تلاش دارد هزینه حضور خود در منطقه را از جیب کشورهای منطقه بپردازد که البته برخی از کشورهای منطقه هم برای ماجراجویی های خود از این وضعیت استقبال می کنند.

جنگ تجاری با چین که در ماه های اخیر دامنه وسیع تری به خودگرفته را می توان یکی دیگر از نگاه تجاری ترامپ قلمداد کرد. ترامپ همیشه نسبت به عدم توازن واردات و صادرات آمریکا اعتراض کرده و شبیه به آدم های قلدر عنوان می کرد که سایر کشورها از جمله چین باید کالاهای کمتری به آمریکا فرستاده و در مقابل کالاهای بیشتری از این کشور وارد کنند. همین نگاه ترامپ باعث شده که در ماه های اخیر جنگ تجاری بین دو کشور به نقطه اوج خود رسیده و دو طرف تعرفه های سنگینی را برای کالاهای همدیگر وضع نمایند که برخی اقتصاددانان معتقدند حمایت گرایی و وضع تعرفه گمرکی بر واردات در نهایت می تواند به اقتصاد جهانی لطمه بزند.

به طورکلی می توان گفت نگاه ترامپ به سیاست نگاه اقتصادی است و در همه عرصه های سیاست خارجی به دنبال سود است. ترامپ هنگامی برای کسی ارزش قائل می‌شود که نفعی برای کشورش داشته باشد. اگرچه این نگاه ترامپ توانسته است در داخل بهبود وضعیت اقتصادی را نسبت به گذشته موجب شود اما در بلند مدت می تواند باعث زیر سئوال رفتن اعتبار آمریکا در نظام بین الملل شود.

رهبر طالعی حور – استادیار روابط بین الملل

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است