فراتاب – گروه اجتماعی: اگر چه ما تصویر کاملی از روندهای آینده در دسترس نداریم، اما از هم اکنون می‌توانیم چشم اندازی از شهرهای آینده برای خود ترسیم کنیم. می توان تا حدودی پیش بینی کرد که در آینده شهرها ازدحام بیشتری دارند در نتیجه احتمال گیر افتادن در ترافیک های شهری و دیر رسیدن به مقصد به شدت بالا می‌رود. پیش‌بینی می شود تا سال 2050 حدود 75 درصد جمعیت دنیا شهرنشین باشند و همین امر باعث می‌شود فشار بیشتری بر زیرساخت‌های شهری وارد شود. زیرساخت‌هایی که هم اکنون نیز گاهی توان جوابگویی به نیازهای شهروندان خود را ندارند. ببر همین اساس نظام مدیریت شهری برای رفع چالش های پیش رو و افزایش بهروه‌وری، شهرها در آینده به‌دنبال به‌کارگیری فناوری‌های هوشمندانه خواهند بود. به بیان دیگر مدیریت کارآمد شهری با دو راهکار مواجه است. نخست راهکار ساختاری است که براساس آن باید مدیریت واحد و یکپارچه شهرها را اداره کند و دیگری ایجاد شهر هوشمند است و براین اساس باید شهرها مجهز به سیستم هوشمند برای مدیریت و هدایت شهروندان باشند.بر همین اساس مدیریت یکپارچه و حرکت به سمت شهر هوشمند یک انتخاب الزامی است. انتخابی که الزاماتی را نیاز دارد زیرساخت یا سرمایه فیزیکی (physical capital) هماهنگ و زیرساخت اجتماعی که به آن سرمایه فکری (intellectual capital) هم می‌گویند.
سرمایه فکری در جهان معاصر برای رقابت شهرها با یکدیگر یک عامل تعیین کننده به حساب می آید و به همین خاطر است که شهر هوشمند (smart city) به تدریج به عنوان یک مفهوم مهم و یک ابزار راهبردی در روند ضرورت‌های تولید مدرن شهری مطرح شده است. شهر هوشمند برخاسته از توجه به تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاع‌رسان است. این نوع شهرها به خاطر توجهی که به سرمایه‌های زیست محیطی و اجتماعی دارند؛ مورد توجه مدیریت شهری در دنیای مدرن قرار دارند. در حال حاضر نمونه هایی از خدمات مربوط به شهر هوشمند در شهرهای بزرگ آمستردام و بارسلون انجام می شود. اما در شهرستانهای کوچکتر هم برنامه های و استراتژی هایی برای تحقق شهر هوشمند در حال انجام است. اروپا از این نظر نسبت به بقیه دنیا پیشگام است: بیشترین تعداد شهرهای هوشمند در بریتانیا، اسپانیا و ایتالیا وجود دارند. توسعه شهری در قلب برنامه افق ۲۰۲۰ اروپا قرار دارد. منابع مالی مختلف در اروپا، از جمله صندوق توسعه منطقه ای اروپا، و دولتها هم بخشی از بودجه هایشان را به ساخت شهرهای هوشمند اختصاص داده اند.
شهر هوشمند چه شهری است؟
شهر هوشمند چشم اندازی از توسعه شهری است که فناوری اطلاعات و ارتباطات را در غالب راهکارهای اینترنت اشیاء یکپارچه کرده تا روشی امن به منظور مدیریت دارایی های شهری ارائه دهد. برخی از دارایی های شهری شامل سیستم های اطلاعات ادارات منطقه ای/استانی، مدارس، کتابخانه ها، سیستم های حمل و نقل، بیمارستان ها، نیروگاه ها، شبکه های توزیع آب و مدیریت فاضلاب، رویه های اعمال قانون و دیگر خدمات اجتماعی می شود. هدف از ایجاد یک شهر هوشمند بهبود کیفیت زندگی با استفاده از اطلاعات و فناوری شهری به منظور بهبود کارایی خدمات(ارائه شده توسط دولت) و برآوردن نیازهای ساکنان شهرها است. فناوری اطلاعات و ارتباطات به مقامات شهرها امکان تعامل مستقیم با جامعه و زیرساخت شهر و نظارت بر آنچه در شهر به وقوع می پیوندد، توسعه شهر و زندگی بهتر شهری را می دهد. از طریق استفاده از حسگرهای(Sensors) بکارگرفته شده در سیستم های نظارت لحظه ای، داده ها از شهروندان و دستگاه ها جمع آوری می شود و سپس پردازش و تحلیل می گردد. اطلاعات و دانش جمع آوری شده کلید حل ناکارآمدی شهرها هستند. فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور ارتقا کیفیت، عملکرد و تعامل خدمات شهری، کاهش هزینه ها، مصرف منابع و بهبود تعاملات بین شهروندان و دولت مورد استفاده قرار می گیرد. کاربردهای شهرهای هوشمند با هدف بهبود جریان مدیریت شهری و فراهم کردن امکان پاسخ لحظه ای/آنی به چالش ها را میسر می سازد. یک شهر هوشمند می تواند آماده پاسخ به چالش ها باشد. به تعریف دیگر شهر هوشمند شهری است که بر اساس زیرساخت های زندگیِ الکترونیک طراحی می شوند، نیازهای افراد به روشی هوشمندانه و با استفاده از آخرین فناوری های روز دنیا تأمین می گردد. اگرچه زیر ساخت های فیزیکی از مهمترین و ضروری ترین نیازهای توسعه زندگی شهرنشینی شهرهای هوشمند است، اما امروزه شهرها بیش از پیش به ابزارهای ارتباطی مبتنی بر فناوری های روز دنیا نیاز دارند؛ محیط زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل و نقل هوشمند، ساختمان هوشمند و از همه مهمتر شهروندان هوشمند، از معیارهای اصلی شهرهای هوشمند آینده هستند. هوشمندی شهری بیانگر ویژگی‌ها و مشخصات زندگی آینده بشر و به عبارتی شهرهای آینده است. پس می‌توان گفت که بشر در آینده، زندگی در شهرهای هوشمند را تجربه خواهد کرد. شهر هوشمند در دنیای معاصر به شهری گفته می‌شود که داری شش معیار اصلی زندگی هوشمند جدید است:اقتصاد هوشمند (smart economy)جابجایی یا حمل نقل هوشمند (smart mobility) محیط هوشمند (smartenvironment) مردم هوشمند (smart people) زندگی هوشمند (smart living) حکمرانی هوشمند (smart governance) معیارهای اصلی شهر هوشمند است. شهر هوشمند، میان شهروند، و داده های مربوط به محیط شهری، ارتباط برقرار می کند. مثلا شما می دانید که اتوبوس بعدی که شما را به محیط کار می برد چه موقع می رسد. می توانید ترافیک شهری را کنترل کنید یا می دانید که خودرویتان را کجا پارک کنید. حسگرهایی هم وجود دارند که چراغ خیابان را روشن می کنند، در صورت لزوم با خدمات اورژانس تماس می گیرند یا حتی قادرند نسبت به میزان آلودگی هشدار بدهند. شهرهای هوشمند با بکارگیری تمامی عناصر زندگی شهری می تواند پلتفورم هایی برای ارتباط و همکاری میان شهروندان و دولت فراهم کنند.
دستور کار اجرایی مدیران شهری جهت تبدیل سنندج به شهر هوشمند
- تشکل مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر سنندج
- تشکیل سازمان فناوری اطلاعات شهرداری شهر سنندج
- تشکیل شهر الکترونیک با مدیریت یکپارچه شهری
- ارتقا زیرساخت فناوری اطلاعات (اینترنت و...)
- آموزش همگانی استفاده بهینه از فناوری اطلاعات
- بکارگیری دامنه گسترده ای از فناوری های الکترونیک و دیجیتال در بین شهروندان
بر همین اساس مدیریت شهری سنندج جهت نیل به اهداف شهر هوشمند نیازمند تشکیل مراکز مطالعاتی و برنامه ریزی وتوجه به همکاري بين نهادها و اعضاي شهر و امنیت و صیانت از داده های، مديريت و دسته بندی داده های آماری، پردازش داده ها توسط سازمان فناوری اطلاعات شهری می باشد. همچنین لازم است که مدیران شهری با استفاده از ایجاد توسعه زیر ساخت های فنآوری و بکار گیری دامنه گسترده آن در میان شهروندان در ایجاد شهر هوشمند سنندج گام های لازم را برای توسعه مفهوم مدیریتی شهر هوشمند بردارند.
رامبد فرهودی مقدم، دانشجوی دکتری علوم سیاسی
عکس: مجسمه مستوره اردلان کاری از استاد هادی زرینی، عکاس: یحیی صمدی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
