فراتاب – گروه بین الملل: برای ملک سَلمان، پادشاه سعودی که در بهترین شرایط از سفر به خارج از کشور گریزان است، دلایل فراوانی برای سفر مشتاقانه ی یک ماهه ی او به منطقه ی آسیا و اقیانوسیه وجود دارد. عربستان، به چین و ژاپن شرکای اقتصادی حیاتی اش نیاز دارد تا به برای برنامه های اقتصادی و اجتماعی "چشم انداز۲۰۳۰" جامه ی عمل بپوشاند. برونئی، اندونزی، مالزی و جزایر مالدیو از کشورهای عموما سنی و از اعضای سازمان کنفرانس اسلامی می باشند که مقر آن در جَدّه ی عربستان سعودی است. و به همین جهت برای شکل دادن به جبهه ی سنی متحدی برای به چالش کشیدن بلند پروازی های قدرت طلبانه ی ایران در منطقه، اهمیت حیاتی دارند.
اما شکی نیست که این حرکات نه چندان موشکافانه ی عربستان، همچنین نشانی از انعطاف پذیری آن کشور در مقابل ایالات متحده دارد و واکنش ریاض به انتخاب دونالد ترامپ تا بدین جا مثبت بوده است. ملک سَلمان در میان نخستین رهبرانی بود که به رئیس جمهور منتخب در ماه نوامبر تبریک گفت. وزیر خارجه ی عربستان نیز- عادل الجبیر، به طور جدی فعالیت هایی را برای نزدیک کردن عربستان به کابینه ی جدید پیگیری کرده و در مجامع مطبوعاتی و عمومی به تحسین کابینه ی ترامپ پرداخته است.
دولت ترامپ نیز تا بدینجا نشانه هایی از تمایل خود به بازسازی روابط با عربستان که در دوران سال های ناخشنودی از آقای اوباما به سردی گراییده بود را دارد. و در بخشی از تلاشهای خود برای استراتژی مهار تهران، از ائتلاف به رهبری عربستان که برای سومین سال پیاپی وارد فعالیت نظامی در یمن می شود، حمایت می کند. در این راستا، کابینه ی ترامپ بخشی از تحریم های نظامی که در زمان آقای اوباما بر عربستان سعودی قرارداده شده بود را بر می دارد نظیر تحریم بمب های هوشمند (هدایت شونده)، البته ظاهرا تحریم بمب های خوشه ای بر جای خود باقی است و ژنرال ماتیس، وزیر دفاع کنونی آمریکا به طور مکرر برای منع ایران در رساندن کمک تسلیحاتی به شورشیان یمن در از طریق دریا را مورد بررسی قرار می دهد. این در حالی است که آشکارا، عربستان سعودی در لیست دستور جدید رئیس جمهوری برای منع ویزای کشورهای با اکثریت "مسلمان و خطرناک" قرار ندارند. علیرغم اینکه ۱۱ نفر از ۱۵ نفر تروریست های ۱۱ سپتامبر، شهروند عربستان سعودی بودند.
هرچند، عربستان سعودی واقف است که پشتیبانی ترامپ می تواند هر لحظه زهرآگین شود، چرا که دولت ترامپ باور دارد می تواند عربستان را وارد برنامه ی حل مسئله ی اسرائیل و فلسطین به رهبری اسرائیل کند. دِنیس راس مذاکره کننده ی سابق آمریکا در مصاحبه ماه فوریه اش با روزنامه ی نیویورک تایمز گفته که "این منطق ورود بیرونی ها به داخل، از آن جهت است که فلسطینیان بسیار ضعیف و از هم گسسته هستند و چون روابط تاکتیکی جدیدی میان عربستان و اسرائیل برقرار است، امید بر این است که اعراب آماده باشند تا کارهای بیشتری در این زمینه انجام دهند." اما چنین اندیشه ای که مرکز همگرایی عربستان و اسراییل، بیزاری و دشمنی با ایران است، اغراق نمایی بیش نیست. وعده های شیرین اقتصادی و امنیتی نیز به تنهایی برای عربستان کافی نیست که بخواهد فلسطین را قربانی کند. عادل الجبیر به طور شفاف همچنان پایبندی عربستان به راه حلی دو کشوری را اعلام کرد، زمانی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسراییل به تازگی در سفر به واشنگتن از راه حل یک کشور سخن گفت. بنابراین عربستان سعودی در راستای برنامه ای که به فلسطینیان حاکمیت امن خودشان یا دست کم حقوق شهروندی کامل در کشوری واحد را ندهد، قرار نمی گیرد.
همچنین، بدون شک عربستان سعودی از اظهارنظرهای دمدمی و عجولانه ی دونالد ترامپ دچار ضعف اعصاب است که به عربستان به عنوان سیستم خودپردازی برای پرداخت هزینه های کابینه در منطقه از تشکیل منطقه ی امن در سوریه یا مواجهه با ایران نگاه می کند. برطبق برآورد صندوق بین المللی پول در سال ۲۰۱۷، تولید ناخالص داخلی عربستان ۶۹۰ میلیارد دلار بوده است و از آن جهت همتراز ایالت اوهایو می باشد که تولید ناخالص داخلی آن ۶۵۳ میلیارد دلار می باشد. بنابراین عربستان سعودی نیز دارای ثروت بی نهایت نمی باشد و در عین حال باید با چالش های اقتصادی اشتغال جوانان، افزایش جمعیت و عدم تکیه بر اقتصاد تک بعدی روی انرژی، دست و پنجه نرم کند.
نکته ی جالب توجه اینجاست که با پایین نگه داشتن قیمت نفت و فشار ترامپ و تأکید او بر استقلال انرژی آمریکا خود باعث وخیم شدن چالش های اقتصاد عربستان و تأمین هزینه هایی می شود که ترامپ از عربستان انتظار دارد.
بی تردید عربستان سعی می کند بخشی از راه را با کابینه ی ترامپ همراهی کند. اگر عربستان بخواهد تلاش های موفقی برای مأمن پناهندگان سوری داشته باشد، قطعا در ائتلافی بین المللی برای تأمین هزینه ها شرکت خواهد کرد و البته نه به عنوان تنها منبع تأمین پرداخت ها. از سوی دیگر عربستان که هزینه های نظامی اش به عنوان سومین بزرگترین کشور است که ۱۴ درصد تولید ناخالص داخلی اش را صرف آن می کند (در برابر آمریکا که ۳.۳ درصد است) از آمریکا تقاضای پشتیبانی نظامی در منطقه خواهد کرد تا با آنچه ژنرال ماتیس پبشنهاد کرده در امتداد باشند. البته سعودی ها در شرایطی نیستند که خودشان بخواهند تقاضای مبلغی را بکنند.
سرانجام، وقتی عربستان خود را در چنین مخمصه ای با ترامپ می بیند، ملک سلمان پادشاه سعودی خود را وادار به سفر به آسیا و اقیانوسیه می کند. ریاض مشتاق است که برگ روابط با ایالات متحده را ورق بزند و به همکاری های بیشتر از آن سطح روابطی که از زمان جنگ جهانی دوم داشته اند برسد. اما عربستان باید خود را در برابر دولت ترامپ که می تواند در موقع لازم خصمانه عمل کند، آماده سازد تا به ترامپ بگوید که انتظارات او از ریاض بیش از حد است.
منبع: فارین افرز
بازگردان به فارسی: شیما بزرگی عضو شورای نویسندگان فراتاب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
