فراتاب – گروه بین الملل: اتحادیه‌ی میهنی کوردستان عراق یکی از جریانات مهم و تاثیرگذار در سطح کردستان، عراق و منطقه است، موسس و دبیرکل آن، جلال طالبانی از شخصیت‌های صاحب نام عرصه سیاست است که همواره به اصل گفتگو و دیالوگ اعتقادی راسخ و تردیدناپذیر داشته است. سیاسیون و رهبران اتحادیه‌ی میهنی نیز همواره به این راه و مسیر پایبند بوده‌اند.
یکی از کسانی که می‌توان او را دانش‌آموخته‌ی مکتب مام جلال دانست، بدون شک دکتر برهم صالح دکترای آمار و کامپیوتر از دانشگاه لیورپول بریتانیا و از شخصیت‌های صاحب نفوذ کرد است. برهم صالح به عنوان یکی از رهبران ارشد اتحادیه میهنی هفته گذشته در راس هیاتی از این جریان سیاسی، به ایران آمد و طی گفتگوهایی با مقامات بلندپایه‌ی ایرانی، به بررسی آخرین وضعیت کردستان، عراق و منطقه پرداختند، برهم صالح شخصیتی گیرا و جذاب دارد و همچون مام جلال، گفته‌هایش با شوخی و مزاح درهم امیخته است و به گفته‌ی دوست باریک‌بینی اهل دیپلماسی خنده است، دیپلماسی که شاید جلال طالبانی مبدع و مبتکر آن بوده است. در این گفتگو به درستی و دقت به مسائلی اشاره دارد که برای وضعیت فعلی کردستان و عراق و خاورمیانه اساسی است و لازم است بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند. لازم به ذکر است برهم صالح علاوه بر اینکه در دولت عراق وزیر برنامه‌ریزی و در دو مرحله معاون نخست‌وزیر بوده، مدتی نیز نخست‌وزیر اقلیم کردستان بود که این مقطع، نزد مردم این سرزمین اگر نگوییم به عنوان یکی از درخشان‌ترین دوره‌های حکومت‌داری یاد می‌شود.
* یکی از مسائلی که مدت طولانی به درازا کشیده و حل نشده، بحران داخلی اقلیم کوردستان از جمله عدم فعالیت پارلمان و مساله ریاست اقلیم کوردستان است، که این مسائل، بحران‌های دیگر نیز به دنبال داشته، براساس تلاش‌های اخیر و مذاکرات میان طرفین، به نظر شما این مسائل به چه سمتی می‌رود؟
متاسفانه مدتی است مشکلات سیاسی اقلیم کردستان تداوم دارد و این مسائل تاثیرات منفی بر زندگی و شرایط اقتصادی مردم گذاشته و همچنین تصمیم‌گیری سیاسی در مورد مسائل مهم مرتبط با عراق را دچار بن‌بست ساخته است. تنها راه‌حل ممکن، توافق براساس احترام به خواست و منافع مردم با تکیه بر برنامه‌ی اصلاحات اساسی در سیستم سیاسی کردستان و اجرای عدالت و توجه به رفاه مردم است. اقلیم کردستان منطقه‌ای آرام و پیشرفته بوده و محوریت مناسبی برای آرامش سیاسی عراق و منطقه دارد، تداوم این مسائل بر مردم کردستان، عراق و منطقه تاثیرات منفی خواهد گذاشت.
*آیا تلاشی برای حل مسائل مابین اقلیم کردستان و بغداد دیده می‌شود؟ و آیا هر دو طرف تمایلی برای حل مسائل دارند؟
مجموعه‌ای از تلاش‌ها صورت می‌گیرد، اما متاسفانه با توجه به حجم مسائل و تهدیداتی که متوجه اقلیم کردستان و عراق است، این تلاش‌ها کافی نیست.
*بعد از آزادی موصل، آینده عراق و نحوه‌ی ارتباط میان اقلیم کردستان و بغداد را چگونه می‌بینید؟ خود شما قبلا به این مساله اشاره کرده‌اید که مسائل بعد از آزادی موصل و نقش کردها بسیار مهم است، آیا کردها، برای عراق بعد از آزادی موصل برنامه‌ای دارند؟
بعد از آزادی موصل و پایان‌دادن به قدرت نظامی داعش، پرداختن به مجموعه‌ای مسائل سیاسی غیرقابل اجتناب است و لازم است که همه ما برای پاسخ به نیازهای مقطع جدید آماده باشیم. واقعیت این است که عراق با مشکلات اساسی دست و پنجه نرم می‌کند و نمی‌توان به شکل فعلی برای گذر از این وضعیت، از یک بحران به بحران عمیق‌تری وارد شویم و به وضعیت اینچنینی تداوم بخشیم. پس لازم است برای حل بنیادین این مشکلات اقدام کنیم، مردم عراق شایستگی وضعیت بهتری دارند و به حق نیز چنین توقعی دارند. لازم است در زودترین زمان ممکن، تمام گروه‌های سیاسی عراقی، در بغداد وارد گفتگو و مذاکره مستقیم شویم و به این واقعیت واقف باشیم که داعش و گروه‌های مشابه‌اش تهدیدی مستقیم برای همه ما هستند، پس وظیفه همه ما حل اساسی و بنیادین و کامل این مسائل است تا باری دیگر داعشی دیگر سر بر نیاورد. نیروهای پیشمرگه و حشد شعبی و ارتش عراق، همه باهم در مقابله با داعش قربانی داده و می‌جنگند و انشالله با رشادت و همکاری همه‌ی این نیروها و با حمایت دوستانمان، داعش کنونی نابود می‌شود، اما نکته مهم و حائز اهمیت این است که این قربانی‌ها و نیرویی که برای نابودی داعش صرف شده و می‌شود، به هدر نرود، پس لازم است این مساله مایه‌ی صلح و آشتی همیشگی و ثبات در عراق شود.
مردم کردستان دارای حق تعیین سرنوشت خود هستند و این یک حق کاملا طبیعی و قانونی ملت‌هاست. از این‌رو رهبری کرد بایستی با عزمی جدی در بغداد این مساله را کاملا تعیین تکلیف کند و نوع ارتباطات کردستان و بغداد و پیروی از نقشه راهی دوستانه برای حل اساسی مسائل را در برنامه‌ی خود قرار دهد.مسلما مردم کردستان دارای حق تعیین سرنوشت خود هستند و این یک حق کاملا طبیعی و قانونی ملت‌هاست. از این‌رو رهبری کرد بایستی با عزمی جدی در بغداد این مساله را کاملا تعیین تکلیف کند و نوع ارتباطات کردستان و بغداد و پیروی از نقشه راهی دوستانه برای حل اساسی مسائل را در برنامه‌ی خود قرار دهد. تداوم ارتباطات جسته گریخته با بغداد به شکل فعلی به ضرر اقلیم و مسلما به زیان عراق است، این آشفتگی وضعیت فعلی به رشد فساد و ضعف امنیت و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی انجامیده است، این گفتگو و توافق باید در بغداد صورت بگیرد نه هیچ پایتخت دیگری، نه آنکارا، نه تهران و نه واشنگتن.
بغداد برای کردها اهمیت قابل توجهی دارد و برای ما مهمترین پایتخت و مرکز است. مسلما می‌توانیم در مورد تعیین چارچوبی مناسب برای داشتن زندگی مسالمت‌آمیز گروه‌های مختلف عراقی براساس مقابله با افراط و تروریسم، در راستای استفاده مشترک از اقتصاد در هم تنیده و مکمل، همچنین با هدف مشارکت در قدرت و لایه‌های حکومت با رعایت عدالت و توازن، به توافق برسیم. زمان آن فرا رسیده که این گفتگو و دیالوگ با حس مسئولیت‌پذیری و با هدف حل اساسی این مسائل شکل بگیرد و از چرخه‌ی معیوب عبور از یک بحران و ورود به بحرانی عمیقتر، دوری جسته و وارد دوران ثبات و امنیت پایدار شویم.
*به نظر شما داعش در منطقه چه سرنوشتی دارد؟ این سوال را از آن جهت مطرح می‌کنم که قبلا به درستی به عوامل شکل‌گیری داعش اشاره کرده بودید، آیا دولت‌های منطقه و به ویژه دولت و سیستم سیاسی راق، برنامه‌ای برای خشکاندن ریشه‌های گروه‌هایی شبیه داعش دارند؟
داعش نتیجه‌ی مجموعه عواملی است، ظلم و ستم و فساد در سیستمهای حکمرانی منطقه، ناامیدی مردم به ویژه جوانان، تفکر افراطی و تکفیری، بازی چندین پایتخت منطقه‌ای و جهانی با کارت افراط در راستای تامین منافع خود، از افغانستان به عراق و سوریه ... اینها عوامل رشد این تهدید هستند، که از اساس تهدیدی برای ملت‌های مسلمان هستند چون تحت لوای نام مقدس اسلام کار می‌کنند. این مساله در واقع از بعد امنیتی و انتحاری داعش خطرناک‌تر است، تهدید بزرگتر سرچشمه‌های فکری و ایدئولوژیک و مسیر منحرف و فریبکارانه است و فقط مساله سازماندهی و تشکیلات داعش نیست. سوریه را ببینید، فقط داعش نیست که حضور دارد، جبهه النصره که همان القاعده است و نیروهای مشابه‌اش، نه تنها برای سوریه بلکه برای کل منطقه تهدید هستند.
در حال حاضر تمرکز بر مقابله نظامی و امنیتی با داعش است، اما با اطمینان می‌گویم اگر برای عوامل اساسی چاره‌اندیشی نشود، باز چنین جریاناتی بروز پیدا می‌کنند؛ حتی به شیوه‌ای خطرناک‌تر. مهم‌تر از همه، شرعیت حکمرانی است که جای اهمیت و توجه دارد، شرعیت براساس توافق سیاسی همه‌جانبه و عدالت و مقابله با ترور و خشونت.
لازم است مردم عدالت و رعایت قانون را حس کنند نه اینکه در ناامیدی صید فتاوای تکفیری برای قتل‌عام دیگران و شوند و یا خود ابزار گروه‌های تندرو شوند که با عملیات انتحاری خود و دیگران را به نابودی بکشانند.
لازم است سیستم سیاسی و امنیتی خاورمیانه اصلاح شود تا نیروهای منطقه‌ای در عمل برای مقابله با افراط و احترام به حقوق ملیت‌های منطقه همکار هم باشند، نه اینکه هرکس فکر کند تهدید را در حیاط همسایه می‌اندازد، چون نهایتا همان تهدید به سمت خود آنها آمده و تبدیل به تهدیدی برای همگان می‌شود.
بحران سوریه برای تمام منطقه تهدید است و حتی برای جهان نیز. در حال حاضر داعش و گروه‌های مشابه داعش، برای شیعیان، اهل سنت، کردها، اعراب، برای عربستان، ترکیه، ایران، آمریکا، روسیه و اروپا تهدید هستند، بازی استفاده از تروریسم و افراط، بازی خطرناکی است که برای همه زیان به دنبال دارد، برای همین برای از بین بردن داعش، لازم است پایتخت کشورهای موثر بین‌المللی، کشورهای صاحب نفوذ منقطه‌ای، به ویژه ایران، عربستان، عراق، ترکیه و مصر برای یافتن چارچوب مناسب برای مقابله امنیتی و فکری با این مصیبت فراگیر همکاری و باهم در این راستا تلاش کنند.
الازهر و مراکز فتوای اسلامی، با همکاری نجف و قم لازم است فعالیت جدی برای مقابله با تکفیر و تندروی و جدایی اسلام از این جنایت‌کاران انجام دهند. نابودی داعش دشوار است، اما زود یا دیر، از لحاظ نظامی نابود خواهد شد، تفکر تکفیری و ضدانسانی و داعشیزم باید نابود شود، از طریق همکاری امنیتی، همچنین با مقابله فکری و دینی و با راه‌حل سیاسی و اصلاح سیستم حکومت‌داری و برقراری عدالت و حفظ کرامت انسانی.
*روابط ترکیه با کردها در شرایط مناسبی نیست، بعد از کودتای اخیر نیز، این وضعیت بحرانی‌تر شده، نظر شما در تحلیل این مساله چیست؟
متاسفانه در مدت گذشته، پروسه‌ی صلح دچار بحران شده و جنگ آغاز شده است، این مساله با زور سلاح و خشونت حل نمی‌شود، نیازمند آشتی و گفتگو براساس احترام به حقوق حقه‌ی مردم کرد و دموکراسی است، و همچنین توجه به مقابله با تندروی و تکفیر، این نیاز اصلی این مقطع است.
*آیا حکومت اقلیم کردستان می‌تواند و یا می‌خواهد در این زمینه دخالت کند؟
گرچه من در حکومت اقلیم سمتی ندارم، اما مطمئنم که حکومت اقلیم تا جایی که نیاز بوده باشد تلاش خواهد کرد نقش ایجابی خود را ایفا کند، چون این جنگ و دشمنی، تاثیرات منفی نیز بر اقلیم کوردستان خواهد گذاشت، همه ما نیز از این زیان و کشتار و ویرانی واقعا نگران هستیم.
*بحث رفراندوم از طرف بعضی افراد و گروه‌ها و رسانه‌ها در اقلیم، بسیار مطرح است، آیا زمان کنونی برای این مساله مناسب است و این مساله، خواسته‌ای واقعی است یا بیشتر به عنوان ابزار از آن استفاده می‌شود؟
قبلا نیز در این مورد حرف زده‌ام، مسلما مردم کردستان دارای حق تعیین سرنوشت خود هستند، اما امیدوارم به دور از ملاحظات سیاسی تصمیم جدی بگیریم و در بغداد برای حل اساسی مشکلات چاره‌اندیشی کنیم و چارچوب روابطمان را با دیالوگ با گروه‌های دیگر عراقی تعیین کنیم.
*آیا این مساله با مسئولان ایرانی مطرح شده است؟ نظر آنها چیست؟
ایران مدافع حفظ یکپارچگی خاک عراق است و مسئولین رده‌بالای ایرانی آمادگی خود را برای حل مسائل میان اقلیم کردستان و بغداد نشان داده‌اند.
*جلسات شما با مقامات ایرانی، در سطح بالایی برگزار شد، ایا دستاورد مهم و جدیدی به دنبال داشته است؟ موضوعات مورد بحث بیشتر در چه حوزه‌هایی صورت گرفته است؟
ارتباطات میان اقلیم کردستان و ایران مهم و حیاتی است. علاوه بر همسایگی و فرهنگ و دین مشترک، مجموعه‌ای منافع امنیتی و سیاسی و اقتصادی مهم ما را به هم پیوند می‌زند. در تمام مصیبت‌ها نیز، ایران پناهگاه مردم اقلیم کردستان بوده است. در جنگ اخیر علیه داعش نیز همکاری‌ها و کمک‌های ایران به نیروهای پیشمرگه جای تقدیر و تشکر دارد و در لحظات بسیار حساس کمک‌های ایران بسیار موثر بوده است.
در مورد مجموعه‌ای مسائل سیاسی مرتبط با وضعیت عراق و کردستان صحبت کردیم و همچنین درباره‌ی لزوم نابودی داعش و حل اساسی مسائل داخلی عراق و همچنین همکاری میان پایتخت کشورهای موثر منطقه‌ای و جهانی گفتگو کردیم. همچنین از لزوم توسعه روابط اقتصادی صحبت شد به ویژه گشایش نقاط مرزی جهت تبادل بازرگانی و همچنین درباره‌ی احداث خط نفتی از کردستان به ایران که حکومت اقلیم و حکومت عراق نیز آن را تصویب کرده‌اند، گفتگو کردیم.
*به شکل کلی آینده کردها را در منطقه چگونه می‌بینید؟ براین اساس که کوردها و نیروهای پیشمرگه در این مدرت بیشترین مقابله را با داعش داشته‌اند، چه در عراق و چه در سوریه، این نیز موجب شده در بسیاری از حوزه‌ها به ویژه در رسانه‌ها و افکار عمومی جهانی و به ویژه منطقه، نگاه دیگری به کوردها شکل بگیرد، آیا این می‌تواند به عنوان دستاوردی مهم از طرف کردها برای افزایش سطح ارتباطات‌شان با ملیت‌های دیگر منطقه به کار آید؟
قرن بیستم، قرن ظلم و ستم علیه مردم کردستان بوده است، در سایه‌ی سیستم امنیتی و سیاسی خاورمیانه انواع جنایت‌ها همچون بمباران شیمیایی حلبچه و انفال علیه ملت کرد انجام شده است، اکنون روشن شده است که امنیت و آرامش منطقه بدون توجه به حقوق حقه‌ی مردم کردستان تامین نمی‌شود.
تامین حقوق کردها برای کسی تهدید نیست، بلکه مایه‌ی ارامش و امنیت خواهد بود. کردها ملت اصیل این منطقه هستند، دشمنان به عنوان عامل جدایی منطقه و به عنوان منبع تهدید معرفی می‌کنند، اما جایگاه جغرافیایی و فرهنگی و اجتماعی کردها در منطقه ما را تبدیل به پل ارتباطی و تقویت زندگی مسالمت‌آمیز میان ملت‌های منقطه کرده است، و به ویژه همچنان که مشخص شد در جنگ علیه تکفیر و داعش، ما بخش مهمی از همپیمانی ملت‌های منطقه بودیم علیه افراط و تندروی. از دید ما کردها نیز، نباید واقعیت‌های تاریخی و جغرافیایی را فراموش کنیم، ما در این منطقه زندگی می‌کنیم، فارس‌ها و عرب‌ها و ترک‌ها همسایگان ما هستند، ارتباط حیاتی ما و همسایه‌هایمان، هماهنگی و همکاری برای منافع عمومی این منطقه، در جهت امنیت مشترک، در راستای آرامش و رشد منطقه، موجب رفاه و خوشگذرانی کردها نیز خواهد بود.
*شرایط جسمانی آقای طالبانی در چه وضعیتی است؟
خوشبختانه در وضعیت مناسبی به سر می‌برند و روز به روز شرایط بهتری پیدا می‌کنند، در حال حاضر برای ادامه معالجات و چک‌آپ پزشکی در اتریش به سر می‌برند و امیدواریم در آێنده‌ی نزدیک با شرایط خیلی بهتر و سالمتری به کردستان برگردند.
*بخواهیم کمی از سیاست فاصله بگیریم، زمانی که به ایران می‌آیید چه مساله‌ای بیشتر در ایران و تهران توجه شما را به خود جلب می‌کند؟
فرهنگ ایرانی همواره مایه توجه و تحسین من بوده است، هربار به تهران می‌آیم سرسبزتر و آبادتر از قبل می‌شود، سرسبزی تهران و پارک‌های زیبایش حس تحسین من را نسبت به شهرداری تهران و ساکنان آن برمی‌انگیزدکه چنین زیبا و تمیز و سبز از آن محافظت می‌کنند، ایران کشوری با فرهنگ و تاریخ دیرین استکه در منطقه خاورمیانه و حتی جهان تاثیرگذار است.
* تا چه اندازه با روزنامه‌ی شرق آشنایی دارید؟
روزنامه‌ای آزاد و تاثیرگذار است، در گذشته نیز لطف داشته‌اید و باهم گفتگو کرده‌ایم، مشخص است که شرق، یکی از مراکز مهم مطبوعاتی در ایران است، برایتان آرزوی رشد بیش از پیش و موفقیت روزافزون دارم
*ما هم از شما بابت وقتی که اختصاص دادید سپاسگزاریم.
منبع: شرق
گفت و گو: از سامان سلیمانی
