فراتابـ سرویس بین الملل:
پنجشنبه و جمعۀ هفتۀ پیش (14 و 15 آوریل)، سیزدهمین اجلاس «سازمان همکاری اسلامی» در استانبول برگزار شد. حسن روحانی، رئیس جمهوری، و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجۀ ایران، در اعتراض به بیانیۀ پایانی اجلاس از شرکت در آخرین نشست آن خودداری کردند. این سازمان در چه تاریخی و با چه هدفهایی تشکیل شد؟
در 21 ماه اوت 1969، مسیحی متعصبی از اهالی استرالیا مسجد الاقصی را در اورشلیم آتش زد. در پی این آتشسوزی عمدی، رهبران چند کشور مسلمان در 25 سپتامبر همان سال در شهر رَباط، پایتخت مراکش، گرد هم آمدند و سازمانی به نام «سازمان کنفرانس اسلامی» تشکیل دادند. در ماه مارس 1970، نخستین کنفرانس وزیران امور خارجۀ چندین کشور اسلامی در جَدّه برگزار شد. شرکت کنندگان، دبیرخانهای دائمی برای برقراری ارتباط و ایجاد هماهنگی میان کشورهای عضو پدید آوردند و دفتر مرکزی آن را تا آزاد شدن اورشلیم در جَدّه قرار دادند. «سازمان کنفرانس اسلامی» در 28 ژوئن 2011 «سازمان همکاری اسلامی» نام گرفت. این سازمان دارای نمایندگی دائمی در «سازمان ملل» است و اکنون 57 کشور عضو آن هستند. سازمان سه زبان رسمی دارد که عبارت اند از: عربی، انگلیسی و فرانسه.
کی از هدفهای اصلی این سازمان، توسعۀ همکاری میان کشورهای عضو در زمینههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی است. «بانک اسلامی توسعه» را در سال 1973 برای چنین هدفی بنیان گذاشتند. این بانک فعالیتهایش را از سال 1976 در جَدّه آغاز کردیکی از هدفهای اصلی این سازمان، توسعۀ همکاری میان کشورهای عضو در زمینههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی است. «بانک اسلامی توسعه» را در سال 1973 برای چنین هدفی بنیان گذاشتند. این بانک فعالیتهایش را از سال 1976 در جَدّه آغاز کرد. دفتر مرکزی آن نیز در جَدّه است. در سال 1994 دو دفتر منطقهای نیز برای آن گشودند، یکی در رَباط، پایتخت مراکش، و دیگری در کوالالامپور، پایتخت مالزی. سومین دفتر منطقهای آن در ژوئیۀ 1997 در آلماتی، بزرگترین شهر قزاقستان، آغاز به کار کرد.
«سازمان همکاری اسلامی» دو هدف اساسی دیگر نیز دارد که یکی حفاظت از اماکنِ مقدس اسلام است و دیگری حمایت از آرمان فلسطین در برابر اسرائیل. این سازمان تنها سازمان استوار بر ایمان در سطح جهانی است که امضاکنندگانش دولتها هستند. با این حال، نباید آن را سازمانی صرفاً دینی دانست. زیرا هدفهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد و کشورهایی با دینهای گوناگون، لائیک و سکولار نیز عضو آن هستند، مانند لبنان، اندونزی، قزاقستان و آلبانی. حتی نمایندگان بعضی کشورهای عضو در سازمان مسیحی اند. بعضی کشورها نیز که گاه دهها میلیون مسلمان دارند، عضو آن نیستند. برای مثال، چین رابطهای با این سازمان ندارد یا هند به سبب مخالفت پاکستان نتوانسته است عضو آن بشود و به روسیه از سال 2005 جایگاه ناظر در این سازمان داده اند. از سوی دیگر، کشورهایی نیز عضو این سازمان اند که مسلمانان در آنها اقلیتی بیش نیستند، مانند گویان، اوگاندا و سورینام.
از رویدادهای مهم تاریخ این سازمان میتوان از محکوم کردن رمان «آیههای شیطانی» در 16 مارس 1989 یاد کرد. در آن روز وزیران امور خارجۀ 44 کشور عضو «سازمان کنفرانس اسلامی» در نشستی آن رمان را محکوم کردند، خواهان ممنوعیت آن شدند و نویسندۀ آن را «مُلحِد» شناختند. در عین حال، توصیه کردند که «قانونی ضروری برای حفاظت از افکار دینی دیگران» تصویب شود.از رویدادهای مهم تاریخ این سازمان میتوان از محکوم کردن رمان «آیههای شیطانی» در 16 مارس 1989 یاد کرد. در آن روز وزیران امور خارجۀ 44 کشور عضو «سازمان کنفرانس اسلامی» در نشستی آن رمان را محکوم کردند، خواهان ممنوعیت آن شدند و نویسندۀ آن را «مُلحِد» شناختند. در عین حال، توصیه کردند که «قانونی ضروری برای حفاظت از افکار دینی دیگران» تصویب شود.
رویداد مهم دیگر در تاریخ آن، تصویب «اعلامیۀ حقوق بشر اسلامی» در پنجم اوت 1990 در کنفرانس وزیران امور خارجۀ کشورهای عضو این سازمان در قاهره است. زیرا بسیاری از بندهای «اعلامیۀ جهانی حقوق بشر» با اسلام سازگار نیستند. «اعلامیۀ حقوق بشر اسلامی» بر حاکمیت شریعت و برتری آن بر قوانین مدنی پای میفشارد، بر آزادی ارتداد حد میگذارد، نابرابری حقوقی زن و مرد را به رسمیت میشناسد.
در سال 2004، این سازمان همراه با «اتحادیۀ کشورهای عرب» از طرح سازمان ملل به نام «ائتلاف تمدنها» پشتیبانی کرد. این طرح را خوزه لوئیز ساپاترو، نخست وزیر اسپانیا، و رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در آن زمان، به سازمان ملل پیشنهاد کرده بودند.
در بیستم اکتبر 2006 زیر نظارت این سازمان و بر پایۀ آیات قرآن و سخنان پیامبر اسلام، رهبران مذهبی شیعه و سنّیِ عراق پیمانی در مکه امضا کردند که به «وَثیقۀ مکه» معروف است. در این سند ده مادهای، امضاکنندگان خواهان پایان بخشیدن به ریختن خون مسلمانان در جنگ عراق، محافظت از عبادتگاههای مسلمانان و غیرمسلمانان، وحدت ملی و تمامیت ارضی عراق و بازگشت آوارگان جنگی به سرزمینهای خود شدهاند.
«سازمان همکاری اسلامی» در 16 اوت 2012 عضویت سوریه را به سبب جنگ داخلی در آن، معلق کرد.
آخرین رویداد مهم تاریخ «سازمان همکاری اسلامی»، محکومیت ایران در بیانیۀ پایانی سیزدهمین اجلاس آن در هفتۀ گذشته بود. بیانیه، حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان سعودی را در تهران و مشهد محکوم کرده و از دخالت ایران در امور داخلی کشورهای منطقه و کشورهای عضو سازمان مانند بحرین، یمن، سوریه و سومالی و نیز از پشتیبانی ایران از گروههای تروریستی به ویژه حزبالله سخت انتقاد کرده است.
منبع: آر اف آی