فراتاب متن زیر توسط خانم لادن عالمپور نوادهی میرزا احمد الهامی (پدر لاهوتی بزرگ) و برای معرفی کتاب نامههای لاهوتی و صدرالدین عینی اثر محسن فرحبر به رشتهی تحریر درآمده است:
به نام آنکه او جانآفرین است منزه ذاتش از شبه و قرین است «بیت اول ایراننامه، سرودهی ابوالقاسم لاهوتی»
فراتاب: یکی دو سالی میشود که جناب آقای محسن فرح بر را میشناسم. واسطهی آشنایی ما جناب آقای گلستانی همشهری محترم و از همکاران آقای فرحبر بودند. آقای فرحبر را جوانی پرشور و با پشتکار دیدم که عزم خود را جزم کرده بود تا لاهوتی را بهتر و بیشتر به دنیا بشناساند. کوششهای بیوقفه و مساعی ایشان نتیجهبخش بود و با یاری خدا اثری فاخر را ارائه کردند که با سایر آثاری که درمورد لاهوتی به طبع رسیده بسیار متفاوت است.
دیوانهای اشعار و آثار و زندگینامههای متعددی از لاهوتی بارها و بارها منتشر شده است ولی جناب فرح بر کتاب تازهای را به لاهوتی پژوهان و فرهیختگان ارائه کردهاند که تاکنون مشابه آن به چاپ نرسیده است. کتاب مکاتبات لاهوتی و عینی از جهات متعددی فاخر و ارزشمند و بینظیر است. دو تن از شخصیتهای برجسته ادبی معاصر، که با شور و حرارتی برانگیزاننده، حس همدلی را بین فارسیزبانان بیدار کرده و با بهره گیری از گستردگی دانش ادبی خود، همگان را در آسیای میانه، به احترام و دوستی زبان فارسی فراخواندهاند، بدون شک، ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی میباشند که هر دو در دامن زبان فارسی پرودهاند و در طول عمر خویش و با بهرمندی از عناصر صداقت و عقلانیت، باعث توسعه کمی و کیفی زبان فارسی در قرن بیستم شدهاند.
لاهوتی و عینی با این نگرش که، زبان فارسی از آنِ همه فارسیزبانان است، با حسی مشترک و همجوشی و همکوشی و همرأیی در حفظ و حراست زبان پارسی تلاش نمودهاند. استاد ابوالقاسم لاهوتی و استاد صدرالدین عینی هرکدام به تنهایی خالق آثار بی بدیل و نفیسی بودند و هریک قطب و وزنهای در ادبیات و فرهنگ به شمار میآیند: لاهوتی، شاعر، نویسنده، مترجم، روزنامهنگار، نظامی، فعال سیاسی، مسلط به چندین زبان، پدر شعر نو پارسی و مترجم شاهنامه فردوسی به زبان روسی و حائز بسیاری افتخارات دیگر است که در مقدمهی کتاب اخیر میخوانید و عینی نیز بنیانگذار ادبیات نوین تاجیک و داستاننویس و شاعر و منتقد و از بزرگترین نویسندگان و ادیبان زبان فارسی تاجیکی است.
چند سال پیش مطلبی خواندم که یکی از نویسندگان درمورد لاهوتی چنین نگاشته بود: «اگر شعر پارسی را زنجیری در نظر بگیریم دو سر آن در دست دو ابوالقاسم است: ابوالقاسم فردوسی و ابوالقاسم لاهوتی که یکی سرآمد شاعران کهن و دیگری پیشگام در شعر نو است.» حال ببینید حاصل مکاتبه و نامه نگاری دو استاد مسلم علم و ادب چه میشود! کتابی که حاوی تبادل نظر و ردوبدل معلومات دو دانشمند ادبی باشد و نامههایی که حاصل هم افزایی علمی دو صاحب نام (لاهوتی و عینی) باشد را در بر بگیرد، بیشک خواندنی و گرانمرتبه است. نامههایی که هر سطر آن برای اهلش آموزنده است. چندی پیش که یکی از اشعار عموی پدربزرگم (لاهوتی) را دکلمه میکردم به واژهی: «جنگره» در شعر برخورد کردم و اتفاقا دیدم که در یکی از همین نامهها چه توضیحات مفید و آموزندهای در باره همین یک کلمه آمده است و پس از مطالعه آن بسیار آموختم و جانم جلا یافت.
نامههایی که باعث اعتلای زبان فارسی در دو کشور شده، چه اینکه در قرن بیستم، سیل واژگان بیگانه و به واسطه توسعه علم و فناوری، وارد زبان فارسی شدهاست و هم اینکه برخی اصطلاحات و واژگان اصیل فارسی را، که ممکن بود به فراموشی سپردهشود، نجات دادهاست. نظرخواهی و بحث دو استاد دربارهی اشعار و آثارشان نشان میدهد که هرکدام از این دو برای نظر و ایدهی دیگری ارزش قائل بودند و نیز اعتماد و احترام بین آنها را تآیید میکند. نکات بسیار مهم و ناگفته و ناخواندهای را میتوان در خلال و لابهلای نامهها و مکاتبات دریافت که تاکنون جایی نخواندهایم و دید تازهای را به خوانندگان در مورد مسایل گوناگون ادبی، سیاسی، اجتماعی، نوع زندگی آنان و آن زمان ارائه میدهد. در این کتاب میخوانیم که چگونه صدرالدین عینی جسورانه جان خود را فدای احیای زبان و فرهنگ میکند و با چاپ و انتشار کتاب «ادبیات نوین تاجیک» ایثارگرانه ملتی را هویت می بخشد و لاهوتی که خود در چاپ و نشر کتاب نقش مستقیم داشته و حتی آن را حروفچینی کردهاست چگونه جان صدرالدین عینی را از مرگ حتمی نجات میدهد و با شجاعت و شهامت که از ویژگیهای بارز لاهوتی بود عینی را میرهاند. پیوند دو استاد تنها دوستی دو نام و دو شخص نیست. پیوند دو ملت، دو فرهنگ، دو کشور(ایران و تاجیکستان) و دو خورشید دانایی است که نتیجهاش عالمافروزی است. شاید بتوانیم بزرگترین دستاورد این دوستی و مراودات و مکاتبات را ایجاد و استقلال کشوری به نام تاجیکستان بدانیم. هویتبخشی و احیای زبان و خط و فرهنگ یک ملت کاری است کارستان و عظیم!
کتاب حاضر فقط از لحاظ تازگی و دستاول بودن مطالب آن منحصر به فرد نیست. تلاش و کوشش جوان فرهنگدوست و عاشق میهن (محسن فرح بر) باعث شده که این مجلد از حیث نگارش و ویراستاری و نظم و ترتیب و توالی مطالب و نیز شکل ظاهری و.... هم کمنظیر باشد. علاوه بر نامهها که برای اولین بار در کشور به زیور طبع آراسته شدند؛ ضمایم و پیوستهای کتاب هم حاوی تصاویر و مستنداتی است که تاکنون منتشر نشدهاند. اینجانب از آرشیو خانوادگی عکسها و مستنداتی را تقدیم جناب فرحبر نمودم که قبل از آن جایی چاپ نشدهبود. مثلا: شجرهنامهای که سیسیل بانو با خط خود از خانوادهی لاهوتی نوشتهبود و یا عکسهای خانوادگی و... مورد دیگری که به ارزش کار میافزاید و شاید از موارد دیگر قدری مهمتر باشد؛ مقدمه و دیباچههای عالمانهای از بزرگان علم و ادب و مورخینی همچون: عبدالخالق نبوی، دکتر عبدالنّبی ستارزاده، دکتر رستم وهابزاده، برهان سلمان، مسعود عرفانیان و دکتر مطلوبه میرزایونس است که ارج و قیمت بالایی به اثر اخیر بخشیدهاند و خواننده را تا بالاترین درجات علمی و ادبی و تاریخی سوق میدهند. هریک از بزرگواران از جنبهای به مکاتبات و فضای سیاسی_اجتماعی آن روزگار و وقایع و... پرداختهاند و به غنای مطالب افزودهاند؛ طوریکه خواندن هر مقدمه وجه تازهای را برای خوانندگان آشکار میکند. در پایان مطالعه و خواندن این اثر گرانارج را به لاهوتیپژوهان و فرهیختگان پیشنهاد میکنم و از جناب آقای محسن فرح بر و نیز جناب آقای علی دهباشی، فرهیختهی نستوه و بیمانند و مثال سپاسگزار و قدردانم. سربلند و موفق باشید.
نام اثر: نامههای ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی
به کوشش: محسن فرح بر
چاپ اول
انتشارات شیرازه ما
مرداد ۱۴۰۳
در نامههای ردّوبدلشده میان استاد ابوالقاسم لاهوتی شاعر و کنشگر سیاسی کُرد ایرانی که در پی یک شورش نافرجام سیاسی در زمستان ۱۳۰۰ خورشیدی به اتحاد شوروی گریخت و استاد صدرالدین عینی، ادیب نامدار و بنیانگذار ادبیات معاصر تاجیکستان که در این مجموعه گردآمده و ارائه شدهاند، گذشته از دوستیها و علائق ادبی آن دو، از وضعیت سیاسی شوروی و شرایط جامعه تاجیکستان نیز تصویری بهدست میآید.در کنار ترس و وحشت حاصل از یکّهتازیهای استالین و امواج پیدرپی تصفیههای سیاسی که قاب اصلی این تصویر را تشکیل میدهد، از سعی و تلاشهای رستمانه صدرالدین عینی و ابوالقاسم لاهوتی میخوانیم برای حفظ زبان پارسی در ورارود
و تحکیم جمهوری نوبنیاد تاجیکستان.
زنده باد پیوندهای ناگسستنی ایران و تاجیکستان
زنده باد سرزمین خسروانی کرمانشاه
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
