فراتاب- گروه کردستان: هواشناسان خشکسالی را بارش کمتر از حد معمول که منجر به تغییر الگوی آب وهوایی می گردد، تعریف کرده اند بنابراین خشکسالی از نظر هواشناسی اساساً به حالتی از خشکی ناشی از کمبود بارندگی اطلاق می شود.
خشکسالی معمولاً براساس درجه خشکی (در مقایسه با مقادیر نرمال یا میانگین) و طول دوره خشکی تعریف می شود. تعاریف خشکسالی هواشناسی بایستی به صورت موردی برای هر منطقه خاص در نظر گرفته شود چرا که شرایط جوی که موجب کمبود بارش می شود، از منطقه ای به منطقه دیگر شدیداً تغییر می کند. تعریف خشکسالی از دیدگاه هواشناسی در کشورهای مختلف و در زمانهای مختلف متفاوت می باشد به همین دلیل از این دیدگاه به کار بردن یک تعریف از خشکسالی که در قسمتی از جهان متداول می باشد برای دیگر جاها مناسب نمی باشد.
از دیدگاه اقلیم شناسان نیز خشکسالی یک پدیده طبیعی است که در اثر تغییرات الگوهای آب و هوایی ناشی از کاهش نزولات جوی کمتر از حد معمول خود به خود به وجود می آید اما ادامه آن موجب عدم تعادل اکولوژیکی و هیدرولوژیکی می شود. از طرفی چون از دیدگاه جغرافیایی تعریف خشکسالی مفهومی مکانمند می باشد، شدت خشکسالی در هر محل تابعی از ضریب تغییرپذیری بارش در همان محل است بنابراین از نظر اقلیم شناسی خشکسالی قابل تعیین است به طوری که در این روش درجه خشکسالی و ترسالی تعیین می گردد.
بر همین مبنا مطابق آماری که مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی منتشر کرده است، پهنه بندی خشکسالی هواشناسی در سطح استان کردستان بر اساس شاخص SPEI نشان می دهد که شهرستان قروه و بخش گسترده ای از شهرستان بانه در دوره یک ماهه اخیر در سال جاری تا پایان مرداد ماه امسال، از خشکسالی شدید رنج برده اند. همچنین شهرهای بیجار، دیواندره، دهگلان و بخش هایی از سقز در یک ماه اخیر خشکسالی متوسط داشته اند.
این در حالی است که استان های یزد و اصفهان که استان های کم بارشی هستند وضعیت به مراتب بهتری از استان کردستان دارند و در یزد تنها بخش کوچکی از شهر خاتم در مردادماه امسال در خشکسالی شدید و بسیار شدید قرار داشته است. در استان اصفهان هم آران و بیدگل و بخشی از نطنز و بخش کوچکی از شهر اصفهان در خشکسالی شدید در مردادماه قرار داشته است.
با نگاهی مقایسه ای به آمار یک ساله و ده ساله درصد مساحت های تحت تاثیر خشکسالی در کردستان به نتایج قابل توجهی می رسیم. بر اساس گزارش مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی، طی دوره یک ساله تا پایان مرداد ماه سال 1398حدود 6.5 درصد از مساحت استان کردستان تحت تاثیر خشکسالی SPEI بوده است. سنندج با دارا بودن 38.1 درصد از مساحت تحت تاثیر خشکسالی در صدر خشک ترین شهر استان کردستان و شهرهای بانه، سقز و قروه با صفر درصد کمترین مساحت تحت تاثیر خشکسالی را دارا هستند.
به نظر می رسد که کردستان وضعیت مطلوبی را از نظر درگیر شدن با پدیده خشکسالی دارد و چندان جای نگرانی وجود نداشته باشد اما این درصدبندی ها در یک مقایسه ده ساله به شدت دچار نوسان شده و در رده بندی شهرهایی که دچار خشکسالی هستند تغییرات جدی حاصل شده است. بر همین اساس، درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی استان کردستان در مجموع در یک دوره ده ساله تا پایان مرداد ماه سال 1398 حدود 60.4 درصد می باشد بدین معنی که از ده سال گذشته تا پایان مرداد ماه سال 98، بیش از 60 درصد از مساحت کل استان کردستان با خشکسالی درگیر بوده اند. در این مقایسه شهر قروه با آمار 95.7 درصد در صدر خشک ترین شهرهای کردستان و بانه با 2.3 درصد کمترین میزان خشکسالی را به خود اختصاص داده است و البته سایر شهرها نیز از وضعیت مطلوبی برخوردار نیستند.
با استناد به این آمارهای منتشر شده از مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی، این ضرورت بیش از پیش احساس می شود تا مدیریت آبی صحیح را در این استان لحاظ کنیم تا بتوانیم کمی از ریاضت آبی که چند سالی است با آن درگیر هستیم فاصله بگیریم.
گزارش از ظریفه احمدی
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
