فراتاب - گروه بین الملل: آتش نزاع میان قطر و عربستان بربستری از رقابتهای تاریخی و قبیله ای استوار است که به مرور زمان هیزم اختلافات ارضی و چشم داشتهای مالی نیز بر آن افزود گشته است که این هیزم انباشته در زمان حاضر با جرقه های سودای نام و نشان توسط حاکمان جوان شعله ور شده است.
بسیاری از مقامات عربستان معتقدند که وزن قطر در مقایسه با عربستان مانند سنگینی مگسی بر دماغ فیل است که با کوچکترین اراده فیل اثری از آن باقی نخواهد ماند اما ظاهرا در شرایط کنونی این مگس کوچک چنان فیل را آزرده داده است که ممکن است کار دست آن بدهد. اینکه که چه کاری ممکن است دست عربستان بدهد از زوایای متفاوت قابل بحث است که ما در اینجا تنها از دو جنبه به آن می پردازیم. وزن عربستان برای ایفای نقش برادر بزرگتر در جامعه عربی و همچنین توان آن در به انزوا کشیدن یک همسایه.
نخست، از دید تاریخی شورای همکاری خلیج فارس سازمانی است که همواره تنش در درون آن در جریان بوده و همگان بر عدم همدلی در آن اذعان دارند به عنوان نمونه جنگ میان دو عضو آن یعنی عراق و کویت و تنش میان عراق و عربستان در زمان صدام حسین از نمونه های بارز آن به شمار می رود.اما آنچه تنش کنونی را متفاوت می سازد شاهد شدن آن بر ناکامی این سازمان برای تشکیل ناتوی عربی و خیز آنها برای تشکیل نیروی مشترک جهت دخالت در بحرانهای منطقه ای به سبک سازمان پیمان آتلانتیک شمالی است. اگر در پیمان ناتو ما آمریکا را به عنوان برادر بزرگتر به حساب آوریم بدون شک عربستان همان جایگاه را در پیمان مشترک نظامی برای خود قائل شده که با این شورش قطری بسیاری از نقشه های آن نقش بر آب خواهد شد..
موضوع دیگر توان عربستان برای به انزوا کشاندن یک کشورعربی است. در این صورت چنانچه این کشور نتواند قطر را مجاب به پذیرش خواسته هایش نماید، هیمنه عربستان برای بسیاری از اعراب که تا پیش از این برای آن کشور جایگاه خاصی قائل بودند از میان خواهد رفت.در این چهارچوب اگر قطر براساس چشم اندازی از پیش دیده شده وارد تنش با عربستان شده باشد بدون شک تنش را در چهارچوب نزاع های سیاسی و اقتصادی تا رسیدن به مطلوب خود ادامه خواهد داد. ولی چنانچه این کشور بطور ناخواسته و بدون هماهنگ نمودن اصول کلی استراتژی های سیاسی خود با آمریکا به چنین میدانی کشانده شده شده باشد. بدون شک در آینده ای نه چندان دور از مواضع خود عقب خواهد نشست و بصورت نسبی به عربستان نزدیک خواهد گردید.
آنچه اکنون ابزار عربستان برای عقب راندن قطر محسوب می گردد ابزار تحریم است. نکته اینجاست که چشم انداز موفقیت عربستان در تنگ نمودن حلقه محاصره چقدر بر قطر موثر خواهد افتاد. به نظر نگارنده عربستان در این تلاش چندان موفق نخواهد بود چراکه محاصر قطر تنها هزینه های جاری زندگی و تجارت را برای آن کشور افزایش خواهد داد و قادر نیست مسیر واردات مواد مصرفی و صادرات محصولات انرژی و پتروشیمی را به آن کشور صد نماید و از آنجا که بر اساس برخی آمارهای جهانی قطر ثروتمندترین کشور جهان است و در شرایط کنونی و در چشم انداز کوتاه مدت برای تامین مالی هزینه های زندگی در آن کشور با مشکل چندانی روبرو نیست تلاش عربستان برای محاصره قطر موفق نخواهد بود. دلیل دیگر محصول انرژی صادراتی از قطر و تفاوت در نوع قرارداهای آن است .LNGیا گاز مایع که در حال حاضر قطر بزرگترین تولید کننده آن در جهان محصوب می گردد بر مبنای قرارداهایی تولید و عرضه می گردد که معمولا توسط زنجیره ای از قراردادهای تجاری پشتیبانی می شود که برخلاف تجارت نفت چندان قابلیت انعطاف ندارند و خریداران برای مدتهای طولانی به فروشندگان تضمین خرید می دهند. از سوی دیگر با توجه به اینکه شرکای سرمایه گذار در قطر معمولا شرکتهای غربی و بخصوص آمریکایی، فرانسوی و اینگلیسی هستند و خریداران نیز معمولا از کشورهای قدرتمند در جهان اقتصاد و سیاست مانند چین ، ژاپن و هند هستند که بسیار به انرژی تولیدی در قطر وابسطه می باشند اجازه بسته شدن مسیر صادرات انرژی از قطر را نه به عربستان و نه به هیچ کشور منطقه ای دیگر نخواهند داد.
در زمینه واردات نیز مواد مصرفی نیز با توجه با آنکه این کشور دارای بنادر متعدد در آبهای آزاد است به راحتی می تواند مایحتاج مردم خود را از مرزهای دریایی و مشترک با ایران بجای مرزهای زمینی و مشترک با عربستان تامین نماید هرچند که این تامین با هزینه های بالاتر صورت گیرد اگرچه .ممکن است در روزهای نخست و تا تدوین راهکار مشخص تامین نیازهای اندکی با مشگل مواجه گردد اما بدون شک به سرعت قطار تامین کالا و خدمات مصرفی به ریل اصلی بازخواهد گشت.

بهروز نامداری - دبیر گروه اقتصادی فراتاب و پژوهشگر مسائل انرژی

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است