فراتاب - گروه ترجمه: شش روز پس از حمله‌های یازده سپتامبر 2001، رئیس جمهور جورج بوش به مرکز اسلامی واشنگتن رفت تا ترس از برخورد تمدن‌ها میان جهان اسلام و غرب را فروبنشاند. او گفت «چهره‌ی ترور چهره‌ی واقعی اسلام نیست، اسلام صلح‌جو است». سه روز بعد در یک جلسه‌ی مشترک با کنگره، بوش خطر القاعده را بیشتر با عباراتی سیاسی تعریف کرد تا با بیانی مذهبی یا فرهنگی. او به کنگره گفت «این جنگ تمام کسانی است که به پیشرفت و پلورالیسم، تحمل و آزادی معتقدند. اکنون زمانه‌ی ترور نخواهد شد.این زمانه‌ی آزادی خواهد بود در اینجا و در سراسر زمین.» یک موضوع اصلی ریاست جمهوری بوش پروراندن دموکراسی از طریق ملت‌سازی بود.
سخنرانی اصلی رئیس جمهور اوباما خطاب به جهان اسلام در 2009، حاوی فراخوانی برای «شروع تازه» میان ملت‌های مسلمان و غربی بود و به «دِین تمدن به اسلام» اشاره داشت. در سخنرانی‌اش رو به دانشجویان دانشگاه قاهره اعلان کرد که «ما هم می‌دانیم که تنها قدرت نظامی مشکلات را حل نخواهد کرد» و او نیز راه‌حل‌های سیاسی و اقتصادی را برای مقابله با افراط گرایی ترسیم کرد.
اوباما گفت «تمام مردم در آرزوی چیزهای مشخصی هستند: این که قادر باشند عقایدشان را بیان کنند و در زمینه‌ی حکمرانی بر خود نظرشان لحاظ شود؛ اعتماد به حکومت قانون و برابری در پیشگاه عدالت؛ دولتی که شفافیت دارد و از مردم دزدی نمی‌کند؛ آزادی زندگی به انتخاب خود. این‌ها فقط عقاید آمریکایی نیستند، این‌ها حقوق بشر اند و به همین دلیل است که ما از آنها در همه جا حمایت می‌کنیم». او همچنین برنامه‌هایی را مطرح کرد که طی آن ایالات متحده میلیاردها دلار در جهان اسلام برای ساخت مدارس، بیمارستان‌ها، جاده‌ها و کسب و کارها و کمک به کسانی که به خاطر منازعات بی‌جا شده‌اند هزینه می‌کند.
دونالد ترامپ در طول کارزار انتخاباتی‌اش رویه‌ای به کل متفاوت داشت. ترامپ چهارده ماه پیش به آندرسن کوپر از سی‌ان‌ان گفت که «من فکر می‌کنم اسلام از ما بیزار است». او به MSNBC و فاکس‌نیوز گفت که مشتاق است مساجد را در ایالات متحده ببندد. در مناظره‌ی ریاست جمهوری اکتبر گذشته در لاس وگاس او به ویژه رویکردی انتقادی به عربستان سعودی داشت. او گفت «این‌ها کسانی هستند که هم‌جنس‌گراها را از بالای ساختمان پرت می‌کنند. کسانی که زنان را می‌کُشَند و با زنان رفتار وحشتناکی دارند و با این حال شما ازشان پول می‌گیرید». او در اولین روزهای زمام‌داری‌اش هم با صدور فرمان اجرایی منع مسافرت از هفت کشور با جمعیت غالب مسلمان به آمریکا (که بعدتر به شش کشور کاهش یافت) همین موضع را پی گرفت. این فرمان توسط دادگاه‌های آمریکا غیرقانونی تشخیص داده شد اما دولت ترامپ همچنان به دنبال استیناف این تصمیم دادگاه است.
روز یکشنبه، در اولین سفر خارجی‌اش در مقام رئیس جمهور، ترامپ سعی کرد دکمه‌ی تنظیم مجدد را در عربستان سعودی، زادگاه اسلام بفشارد. او از اسلام به عنوان «یکی از برجسته‌ترین ادیان جهان» و از بازدیدش از عربستان به عنوان شروع «فصلی جدید» میان ایالات متحده و جهان اسلام نام برد. در کاخی نفیس با تمولی خیره‌کننده، ترامپ برای رهبرانی سخن می‌گفت که سعودی‌ها از جهان عرب و مسلمان گرد آورده بودند. در مقابل، این پادشاهی غنی از نفت که در گیرودار آشوب‌های سیاسی و نظامی خودش نیز هست، با او به عنوان یک پادشاه رفتار کرد و تمام بیلبوردهای پایتخت عربستان پوشیده از تصویر ترامپ بود.
پیام اصلی ترامپ این بود که مسلمانان باید برای مبارزه با جنگجویانی که پس از یازده سپتامبر از شمال آفریقا تا جنوب آسیا گسترش یافته‌اند کار بیشتری انجام دهند –بسیار بیشتر از اکنون. او گفت «ملت‌های خاورمیانه نمی‌توانند منتظر قدرت آمریکا بمانند تا دشمن آنها را برایشان نابود کند». او که به آهستگی از روی دستگاه نمایشگر روبه رویش متن را می‌خواند، تأکید و حتی تقاضا کرد که «بیرون‌شان برانید! آنها را از مکان‌های عبادی‌تان بیرون برانید! از جوامع محلی‌تان بیرون برانید! از سرزمین مقدس‌تان بیرون برانید! و از این زمین بیرون‌شان برانید!»
برخی از عبارات ترامپ درباره‌ی اسلام درست از کتاب راهنمای بوش-اوباما بیرون آمده بودند. ترامپ گفت «این نبردی میان آیین‌های مختلف، فرقه‌های مختلف یا تمدن‌های مختلف نیست. این نبردی است میان جنایت‌کاران بربری که می‌خواهند زندگی انسانی و مردم پاک‌نهاد را به اسم دین، محو کنند و از بین ببرند». او این مسئله را «جنگ میان خیر و شر» اعلام کرد.
ترامپ به طرز قابل توجهی یکی از عبارات مورد علاقه‌اش را به کار نُبرد: «تروریسم اسلامی رادیکال». مشاور امنیت ملی او، اچ.آر. مک‌مستر تلاش کرده است تا رئیس جمهور را متقاعد کند لااقل در مجامع عمومی از به کاربردن این عبارت اجتناب کند. در طول کارزار انتخاباتی، ترامپ بابت به کار نبردن این عبارت به اوباما خرده گرفت و حتی به او تاخت که «هر کسی که نمی‌تواند از دشمن ما نام ببرد برای رهبری این کشور مناسب نیست». در ریاض، درسخنرانی اصلیِ خود او لازم بود به جای عبارت محبوبش درباره‌ی «افراط گرایی اسلامی» سخن بگوید. در هر حال، او از متنِ از پیش‌نوشته‌شده تخطی کرد و درباره‌ی «مواجهه با بحران افراط گرایی اسلامی و اسلام‌گرایان و انواع و اقسام ترور اسلامی» صحبت کرد. بسیاری از مسلمانان نسبت به این معنای تلویحی (دلالت) که اسلام و افراط گرایی هم‌معنی هستند، حساسیت دارند.
راهبرد ترامپ بیش از همه به لحاظ رویکردِ به شدت نظامی‌اش نسبت به افراط گرایی با راهبرد بوش و اوباما تفاوت دارد. یکی از کانونی‌ترین اهداف تور خارجی جدید ترامپ ایجاد ائتلافی در کشورهای عرب و مسلمان برای مقابله با افراط گرایی، رو در رویی با ایران و گسترش صلح میان اسرائیل و فلسطینیان بود. این ائتلاف به صورت غیررسمی «ناتوی عربی» نام‌گذاری شده است.
به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور مفاهیم و ایده‌های گسترش گشایش‌های سیاسی یا اشاره به نارضایتی‌های اقتصادی که مخالفت بسیار و نظامی‌گری به ویژه در میان جوانان عرب شعله‌ور ساخته را به کل کنار گذاشته است. حتی عربستان سعودی که غنی از نفت است نرخ بیکاری بالایی در میان جوانان دارد و تخمین زده می‌شود که این نرخ بالای سی درصد باشد. این پادشاهی هزاران جهادگرا تولید کرده است که هم به داعش و هم به القاعده پیوسته‌اند.
ترامپ خطاب به رهبران مسلمان که در صندلی‌هایی چرمی شبیه تخت پادشاهی و زیر لوسترهای کریستال غول‌آسا نشسته بودند گفت «ما اینجا نیامده‌ایم که موعظه کنیم. اینجا نیامده‌ایم که به دیگر مردمان بگوییم چطور زندگی کنند، چه کار کنند، چه باشند یا چطور عبادت کنند. بر عکس، ما اینجاییم تا همکاری خود را بر اساس منافع و ارزش‌های مشترک برای پیگیری آینده‌ای بهتر برای همگی مان به شما عرضه کنیم».
ترامپ سیاست ضدتروریسم خود را با عباراتی به شکل «بیایید یک معامله بکنیم» صورت‌بندی کرد: واشنگتن به عرب‌ها اسلحه خواهد فروخت که به نوبه‌ی خود شغل‌هایی در صنعت دفاعی در ایالات متحده به وجود خواهد آورد. رئیس جمهور ترامپ در سخنرانی خود از موضوع اصلی خارج شد تا ادعا کند که دولت او تقریباً دو میلیون شغل جدید ایجاد کرده است – و اضافه کرد که ضمانت پادشاهی عربستان برای سرمایه‌گذاری میلیاردها دلار بیشتر در ایالات متحده هزاران شغل جدید ایجاد خواهد کرد.
در مقام یک نامزد ریاست جمهوری، ترامپ مکرراً شِکوِه می‌کرد که ایالات متحده از رابطه‌اش با پادشاهی عربستان بهره‌ی خیلی کمی می‌برَد. او در 2014، توییت کرده است که «به عربستان سعودی و بقیه بگویید که ما برای ده سال آینده نفت مجانی می‌خواهیم (مطالبه می‌کنیم!) وگرنه از بویینگ 747اس خصوصی آنها محافظت نمی‌کنیم. پول را بدهید!»
در همان سال او مجدداً توییت کرد که «فقط می‌خواهم بدانم عربستان سعودی و بقیه که ما داریم به شان کمک می‌کنیم چقدر حاضرند برای نجات ما از انقراض مطلق بپردازند. همین الان پول را بدهید!». در 2015 او توییت کرده است که عربستان سعودی باید «برایش گران تمام شود! هدیه‌‌ای در کار نیست».
با این حال، در ریاض او به قیمتِ پایینی که دولت او به سعودی‌ها پیشنهاد می‌کند بالید. «ما اطمینان حاصل می‌کنیم که دوستان سعودی‌مان تخفیف‌های خوبی از شرکت‌های دفاعی فوق‌العاده‌ی ما در آمریکا بگیرند». بنا به گزارش‌ها داماد ترامپ، «جارد کوشنر» شخصاً در مذاکرات شرکت لاکهید با سعودی‌ها برای معامله‌ای بهتر مداخله کرده است.
در یکی از اظهارنظرهای حیرت‌انگیزترش، رئیس جمهور درباره‌ی آینده‌ی خاورمیانه اظهار امیدواری کرد، و این به رغم جنگ در لیبی، یمن، عراق و سوریه است که صدها هزار نفر در آنها کشته می‌شوند؛ به رغم بزرگ‌ترین بحران انسانی و بحران پناهندگی پس از جنگ جهانی دوم و همچنین بازگشت رژیم‌های اقتدارگرا- فجایعی که امیدهایی که بهار عربی برانگیخته بود را از بین برده‌اند.
ترامپ به رهبران مسلمان گردآمده در ریاض گفت «پتانسیل این منطقه هرگز به این اندازه عظیم نبوده است». شاید این نور درخشان لوسترها بوده که بینایی او را کور کرده است.
برگردان به فارسی مهتاب محبوب
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است
