فراتاب - گروه بین الملل: انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا، باعث تعجب و حیرت بسیاری از کارشناسان، سیاستمداران و حتی مردم عادی جهان شد. ازاین‌روی بسیاری از کارشناسان این انتخاب را یک شگفتی و غافلگیری انتخاباتی عنوان کردند. درحالی‌که اکثر کارشناسان، در حال بررسی و تحلیل این شگفتی و غافلگیری بودند موج جدیدی از شگفتی‌ها و غافلگیری‌ها رخ‌نمودند که باعث تشدید نگرانی‌های بین‌المللی و مبهم‌تر شدن آینده روابط بین کنشگران شد.
علائم بسیار زیادی وجود دارند که آینده را آبستن «شگفتی‌های ترامپی» نشان می‌دهند. شگفتی‌های ترامپی شگفتی‌هایی هستند که از کنشگری شخص ترامپ و تیم مشاورانش زاییده می‌شوند و جهان را دستخوش تغییر و تحول می‌کنند. ترامپ و تیم مشاورانش در حال حاضر یک پیشران بسیار مهم با عدم قطعیت بسیار بالا هستند. آن‌ها به این راحتی قابل پیش‌بینی نیستند چراکه دائماً در حال تغییر و دگرگونی هستند. آن‌ها جهان را بسیار متفاوت می‌بینند و انتظاراتشان از جهانیان بسیار متفاوت است.
ترامپ می‌خواهد متفاوت باشد می‌خواهد متفاوت بیندیشد و متفاوت عمل کند. او تصویری متفاوت از آمریکا را در ذهن خود مجسم کرده است که در گذر زمان به خاطر مهاجرت و دخالت بیش‌ازحد در امورات جهان این تصویر مخدوش شده است. او ریشه بسیاری از مشکلات را مهاجران کشورهای دیگر و ماجراجویی سیاستمداران قبلی در اقصی نقاط جهان می‌داند. ترامپ به یک آمریکای کاملاً مستقل که بسیاری از نیازهای خود را با تکیه‌بر تولید ملّی تأمین می‌کند باور دارد. او معتقد است کالاهای چینی و کره‌ای و ... عامل فقر و بیکاری در کشورش است او مهاجران و ماجراجویی در آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی را عامل ناامنی، گسترش فعالیت‌های تروریستی و مخرب در کشورش می‌داند.
ترامپ در نخستین روزهای ریاست جمهوری خود، برای مقابله با ناامنی، ترور و تخریب در کشورش ورود اتباع هفت‌کشور ازجمله ایران را ممنوع اعلام کرد. او از همان ابتدای مبارزات انتخاباتی‌اش سیاست‌های اقتصادی چین در جهان را به باد انتقاد گرفت او ماجراجویی روسای جمهور قبلی کشورش در آفریقا و خاورمیانه و ... را عامل اصلی مرگ سربازان آمریکایی و هزینه‌های هنگفت اقتصادی- که مستقیماً قدرت ملی کشور را از بین می‌برد – معرفی کرد.
در این مقاله هدف اصلی ما این نیست که بگوییم ترامپ و تیم مشاورانش در مورد اقتصاد، سیاست و اجتماع چگونه می‌اندیشند، بلکه هدف اصلی ما پاسخ به این پرسش است که: با توجه به باورها و اعتقادات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترامپ و تیم مشاورانش، در آینده می‌بایست منتظر چه شگفتی‌های[1] احتمالی دیگری باشیم؟
برای پاسخ به این پرسش بهتر است ابتدا نگاهی به وضعیت موجود داشته باشیم. در حال حاضر اغلب رسانه‌های مطرح در جهان منتقد سرسخت سیاست‌ها و رفتارهای ترامپ هستند. درست است که آن‌ها نتوانستند جلوی پیروزی ترامپ را بگیرند اما موفق شدند تریبون و صدای نیروهای مخالف ترامپ شوند و اقدامات او را دائماً رصد کرده و زیر ذره‌بین بگیرند و گاهی با اغراق و بزرگ‌نمایی موجبات بدنامی وی را فراهم سازند. به نظر می‌رسد این تقابل درنهایت به یک برخورد و تصادم بین تیم ترامپ و برخی از این رسانه‌ها منجر شود که می‌تواند پیامدهای بسیار بدی با خود به همراه داشته باشد. این درواقع می‌تواند زمینه‌ساز وقوع یک شگفتی بنام «ناسازگاری رسانه‌ای» در عرصه سیاست داخلی ایالات‌متحده آمریکا باشد.
در حال حاضر رفتارهای ترامپ با واکنش گسترده جامعه مدنی ایالات‌متحده آمریکا و اعتراضات گسترده‌ای در اقصی نقاط جهان همراه شده است[2]. سرخوردگی اغلب دموکرات‌ها از نتیجه انتخابات و نارضایتی تعداد قابل‌توجهی از جمهوری‌خواه‌ها از انتخاب شدن ترامپ و عملکرد وی، فضای بسیار مناسبی برای شکل‌گیری و تشدید «نافرمانی مدنی» به شکل عمومی فراهم کرده است. به نظر می‌رسد با تداوم سیاست‌ها و برنامه‌های ترامپ، رفته‌رفته شاهد گسترده‌تر شدن نافرمانی مدنی و درنهایت شکل‌گیری یک جنبش ملّی در درون ایالات‌متحده آمریکا باشیم این جنبش می‌تواند زمینه‌ساز یک شگفتی تاریخی در ایالات‌متحده آمریکا باشد. نتیجه این جنبش حتی می‌تواند به درگیری‌های خیابانی، عذرخواهی ترامپ از معترضین و حتی استعفای او از ریاست جمهوری کشیده شود.
به لحاظ بین‌المللی و بین‌الدولی انتخاب ترامپ، در بین اغلب کشورهای جهان با واکنش‌های منفی همراه بوده است. به‌جز روسیه که آشکارا و نهان از انتخاب ترامپ حمایت کرده است به‌ندرت می‌توان کشوری یافت که از انتخاب ترامپ و سیاست‌های اعلامی وی رضایت داشته باشد. درگیری لفظی ترامپ با حاکمان چینی، بی‌اعتنایی به اتحادیه اروپا و تضعیف مواضع این اتحادیه و درگیری لفظی با رئیس‌جمهور فرانسه، بی‌اعتنایی به نخست‌وزیر انگلیس و آلمان، تهدید ایران، بی‌اعتنایی به ترکیه و معرفی کردن برخی کشورهای آفریقایی و آسیایی به‌عنوان کشورهای حامی تروریسم باعث شده است حاکمان اغلب کشورها رفتارهای محافظه‌کارانه و احتیاطی در پیش بگیرند و در مواردی به مخالفت علنی با وی برخیزند و چه‌بسا در آینده تمایلی به همراهی کردن باسیاست‌های ایالات‌متحده نداشته باشند این می‌تواند زمینه‌ساز بروز یک «نفرت بین‌المللی» از ایالات‌متحده و درنتیجه یک شگفتی بسیار تأثیرگذار در جهان شود که رقبا و مخالفان ایالات‌متحده می‌توانند از این فرصت بهترین استفاده را داشته باشند.
ترامپ در کمپین‌ها و سخنرانی‌های انتخاباتی خود قول داده است که فقر و بیکاری را ریشه‌کن خواهد کرد و جوانان اصیل آمریکایی را به رفاه و آرامش خواهد رساند. او از بین رفتن فرصت‌های تولید به‌واسطه کالاهای وارداتی را یکی از عوامل فقر و بیکاری عنوان کرده است و در همین راستا بارها و بارها به سیاست‌های اقتصادی چین تاخته است. اگر او همچنان بر این استدلال و برنامه خود پافشاری کند ناگزیر از وضع قوانین و مقررات جدید گمرکی است و به‌عبارت‌دیگر، مجبور است فرمان‌های اجرایی به‌منظور محدود نمودن واردات و تکیه‌بر تولید و رونق ملی صادر کند. او به‌عنوان یک تاجر و فعال اقتصادی از توسعه فعالیت‌های اقتصادی در کشور حمایت کرده و تلاش خواهد کرد تا بخش قابل‌توجهی از نیازهای ملّی را از بازارها و صنایع داخلی تأمین کند و این به معنای کاهش شدید تجارت بین‌المللی ایالات‌متحده آمریکا و پیامدهای بسیار شدید آن در اقتصاد سیاسی جهان است. این پیامدها می‌توانند زمینه‌ساز یک «بحران - رونق اقتصادی» در داخل و عرصه بین‌الملل شوند. شگفتی حاصل از این تغییر و تحول می‌تواند زنجیره‌ای از شگفتی‌های اقتصادی – سیاسی را تحریک کند. مجموعه‌ای از تهدیدها و فرصت‌ها در عرصه ملّی و بین‌المللی بروز خواهند کرد که موجبات چرخش و تغییر در معادلات قدرت بین‌المللی را فراهم خواهند کرد.
اصرار و پافشاری ترامپ در مقابله با مهاجران و تحت‌فشار قرار دادن تعدادی از کشورهایی که به باور وی مهد تروریسم و حامی تروریسم هستند و همین‌طور باور وی مبنی بر اینکه ماجراجویی روسای جمهور قبلی در کشورهای آفریقایی و آسیایی، جز زیان اقتصادی و انسانی چیز دیگری را عاید کشور نکرده است درنهایت وی را وادار به اتخاذ تصمیماتی خواهد کرد که این تصمیم‌ها رفته‌رفته از دامنه حضور و نفوذ نظامی – سیاسی آمریکا در این کشورها و جهان خواهد کاست و این می‌تواند زمینه‌ساز یک شگفتی سیاسی- نظامی در جهان شود و آن به هم خوردن معادلات چند دهه اخیر خواهد بود. درواقع خروج از معادلات قبلی و ورود به معادله‌ای مبهم، پیچیده و شاید ناامن.
[1] - منظور از شگفتی در این بخش در واقع اشاره به تصمیم‌ها یا کنش و واکنش‌هایی دارد که از سوی ترامپ و تیم مشاورانش یا سایر کنشگران در مواجهه با کنش‌های احتمالی تیم ترامپ بروز خواهد کرد.
[2] . نمونه این اعتراضات و واکنش‌های گسترده را در ماجرای منع ورود اتباع هفت کشور جهان به آمریکا شاهد بودیم.
احد رضایان قیه باشی, دانشجوی دکتری آینده پژوهی دانشگاه تهران
منبع: نشریه پیشران
