فراتاب: سینما، آن جعبه جادویی متحرک که امروزه نقش قویترین رسانه را در جهان ایفا می‌کند و تاثیری شگرف بر هویت و فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی جهانی دارد.
نزدیکای ساعت ۳ بعد از ظهر بود که گوشیم زنگ خورد. با عجله از آشپزخانه دویدم که گوشیمو بردارم. لیلا دوستم هست. بله، امشب سینما فیلم‌های خوبی برای اکران دارد زنگ زدم هماهنگ شویم که شب ساعت ۸ بیام دنبالت. گفتم بعدا بهت اطلاع میدهم. گوشی را گذاشتم. ولی من چطور می‌توانستم بروم سینما. من که همیشه رویای سینما را داشتم. کدام فیلم هست، فیلم ماندو، ساکار ماندو (خسته) از زندگی یا مم و زین عاشق یا شایدم زمانی برای مستی اسبها باشد دو برادر و روژین که ایوب سرپرست خانواده بود.
سینمای کُرد در مرور زمان
تا قبل از آن فرهنگ مردم کُرد، بصورت شفاهی از نسلی به نسلی منتقل می‌شد و اگر فیلمی هم ساخته می‌شد از منظر و نگاه " دیگری به خود" ساخته می‌شد. یعنی فیلم توسط طبقه حاکمیت، طبقه قدرتمند و مسلط حاکم بر جامعه ساخته می‌شد که در بیشتر موارد به طبقه زیر دست از موضع ضعف نگاه می‌کرد. اما وقتی برای اولین بار فیلمی توسط آن مردمان ساخته شد رنگ و بوی دیگری گرفت و این دیدگاه، از حالت نگاه "دیگری به خود"، به نگاه " خود به خود" درآمد و بدین صورت موجودیت خود را اعلام داشت تا در مسیر بالندگی قدم بردارد.. با این توضیح که نمی‌توانیم بگوییم دیدگاه " خود به خود" بطور کامل صورت گرفته است چون هنوز تاثیر دیدگاه طبقه حاکم در ناخودآگاه جمعی آنان حضور دارد و تآثیرگذار است.
چون بیشتر فیلم‌ها، با محتویات و موضوعاتی درباره سبک و شیوه زندگی و تفکر و هویت و نارضایتی های اجتماعی و مبارزات و نقض حقوق بشر این قشر مورد ستم، مرتبط است بیشتر در کشورهای تبعیدی ساخته می‌شوند. در واقع سینمای کُردی، به نمایش درآوردن فرهنگ و زندگی و تاریخ آن مردمان است که در خاورمیانه زیست میکنند.
تاریخچه پیدایش
سینمایی نوپا، "فیلم زاره" را می‌توانیم اولین فیلم کُردی که در سال ۱۹۲۶ توسط فیلمساز ارمنی" هامو بیگ نازاریان" درباره کُردهای ایزدی ساکن ارمنستان ساخته شد بدانیم. اما "ییلماز گونی" فیلمساز و کارگردان اهل ترکیه را به عنوان پایه گذاران سینمای کُردی معرفی میکنند. فیلم "مم و زین" توسط امید ایلچی در سال ۱۹۹۲، دوبله و نمایش داده شد. همچنین کارگردان، امتین آریچ فیلم" یک آواز برای بکو" را در سال ۱۹۹۲، به زبان کُردی کرمانجی در تبعید ساخت.
در ایران، اولین تجربه فیلم کُردی به تیمور پاتایی برمی‌گردد. از جمله فیلم مستند نان و آزادی که در کردستان عراق فیلمبرداری شد. در سال ۱۹۹۹، فیلم " زمانی برای مستی اسبها" به کارگردانی بهمن قبادی، جایزه دوربین طلایی جشنواره "کن فرانسه" را برد. از جمله دیگر فیلمسازان مانند طاها کریمی با فیلم " کوهستان قندیل" ، فیلم" ماندو" از ابراهیم سعیدی و فیلم " ژانی گه ل" نوشته خسرو سینا و کارگردانی جمیل روستمی، فیلم دایان به کارگردانی بهروز نورانی پور، که هر کدام موفق به کسب جایزه هایی در سطح جهانی شدند و بسیار فیلمساز دیگر که به دلیل طولانی شدن مطلب مجبور هستیم از ذکر نام آنان خودداری کنیم.
اما در عراق، فیلمسازی ریشه جدیدی دارد. اولین بار در جولای ۱۹۹۱ در روزی که عراق به کویت حمله کرد فیلمبرداری فیلم "نرگس بوکی کردستان" شروع شد. فیلم "آسو و چاره نوس" توسط سلمان فایق در کرکوک ساخته شد. شوکت امین کورکی فیلمساز توانا با فیلم "خاطرات روی سنگ" مشهور شد. فیلم "امتحان" و " جایی برای بازی" که هر کدام به نوبه خود جایزه های بین المللی دریافت کردند نیز اثر اوست.
همینطور که درگیر این افکار بودم. بیان بیا، صدای مادرم بود. امشب مهمون داشتیم، بیا دخترم کمک کن. خدایا چکار کنم، چطوری بروم. همچنان که مشغول کار در آشپزخانه بودم موضوع را به مادرم گفتم، نگاهی بهم انداخت و گفت مشغول کارت باش، هیچ معلوم هست چه میگویی؟ افتادم به التماس کردن تا خود عصر خواهش و التماس کردم تا راضی شد. به دوستم زنگ زدم که شب بیاد دنبالم.
نویسنده: بیان (خدیجه) ابراهیم‌زاده – فعال حوزه هنر و سینما و از اعضای کلاس روزنامه‌نگاری و برندسازی فراتاب – دوره 15.
بازنشر این مطلب با ذکر منبع «فراتاب» بلامانع است.
